les 19 herhaling paragraaf 10 en 11

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4v, welkom bij Nederlands! 

Pak pen en papier
(Straks pas je laptop nodig)

Telefoon mee naar de les? Stop hem dan in de telefoontas!

Deze les:

- Dictee (deels herhaling)
- Herhaling paragraaf 10 en 11

Volgende les vandaag: Karel ende Elegast

Toets spelling
paragraaf 4-13
vrijdag 3 oktober

Dictee (10 woorden)

1. Hiërarchie 
2. barbecueën
3. hartstikke
4. carrière 
5. penicilline
6. kopiëren
7. thans
8. pyjama
9. enquête
10. luxueus

Trema 

Het trema voorkomt uitspraakproblemen in woorden die geen samenstelling zijn.

Drieëndertig

Geüpload

 Ruïne

Trema 

Het trema voorkomt uitspraakproblemen in woorden die geen samenstelling zijn.

Drieëndertig

Geüpload

 Ruïne

Hoe lossen we dit op in samenstellingen?

Trema 

Het trema voorkomt uitspraakproblemen in woorden die geen samenstelling zijn.

Drieëndertig

Geüpload

 Ruïne

Hoe lossen we dit op in samenstellingen?
Koppelteken: vanille-ijs, milieu-inspectie

Is het...
 zeeën of zeëen?
gecreëerd of gecreeërd?

Trema 

Het trema voorkomt uitspraakproblemen in woorden die geen samenstelling zijn.

Je plaatst het trema op de eerste letter van de
volgende lettergreep.

Drieëndertig

Geüpload

 Ruïne

Trema 

Let op! niet nodig bij...

- iee- : kopieert, gekopieerd en officieel;

-eum: linoleum;
-iing: verfraaiing;
-cien: opticien,
-ieus: melodieus.

bea-, gea-, beo-, geo-, beij-, geij-: beargumenteren, geantwoord, beoefenen, geopereerd, beijverd, geijzeld;
maar: geë-, geï- en geü-: geëigend, geïllustreerd, geüniformeerd.

Trema 

Bij woordafbreking vervalt het trema. Vóór de letter waarop het trema staat, kan het woord in principe worden afgebroken.

1. Drieëndertig
   
2. Geüpload
   
3.  Ruïne

1. Drie-
   endertig
   
2. Ge-
   upload
3. Ru-
   ine

Beantwoord de volgende vragen en leg uit waarom:

1.  Is het 

A: 's ochtends 

B: s'ochtends?                 

2. Is het
A: Max's huis,
B: Max huis
C: Max' huis

3 Is het

A: papaas auto

B: papa's auto

C: papas auto

4. Waarom is het een mbo'er, maar een mbo-student?

apostrof

• als weglatingsteken op de plaats van een weggelaten letter:
  – ’s avonds (des avonds), ’s winters, ’s-Heerenberg, d’r tasje (haar tasje);
  – Truus’ excuses, Lex’ paraplu; vergelijk: het boek van Willem → Willems boek;
• om uitspraakproblemen te voorkomen:
  – bij het meervoud: papa’s (spreek uit: pappaas), piano’s, paraplu’s;
  – bij bezitsaanduidingen: Lara’s roddelrubriek (maar: tantes huis)
  – in meervouds- en verkleinvormen en in afleidingen van letterwoorden en initiaalwoorden: cd’tje, HEMA’s, hbo’er, PvdA’er, Let op: afleidingen van letterwoorden die je als woord uitspreekt, schrijf je zonder apostrof (havoër) en in samenstellingen met een initiaalwoord zet je geen apostrof, maar een liggend streepje: hts-student, PvdA-lid, 65+-pas.
• bij verkleinwoorden op -y: baby’tje.

apostrof, accenten en cedille

Drie accenten: 1. het accent aigu (streepje voorover: é),
                                2. het accent grave (streepje achterover: è)
                                3. het accent circonflexe (dakje: ê)

Accenttekens komen bijna alleen voor op de letter e: café, carrière.

accenten en cedille

• Om klemtoon aan te geven, gebruik je het accent aigu. 
• Waar? Op de eerste twee klinkers van de lettergreep.
  – Hij is volgens mij dé persoon om hier orde op zaken te stellen.
  – Jos heeft alleen ruzie met zijn óúdste broer en niet met de jongste.
• Plaats, als er een uitspraakprobleem dreigt, accenten op het telwoord één (1), maar niet op hoofdletters: Juliette heeft één scooter en twee fietsen. ‘Eén scooter of twee?’ Maar: Kan een van jullie de deur even dichtdoen? (zonder accenten)

accenten en cedille

• De cedille onderaan de c (ç) zorgt ervoor dat een c als s klinkt, wanneer die voor een a, o of u staat (reçu, Curaçao). Normaal klinkt de c in die gevallen als k: carnaval, correct.
  

          Ça va?                                                                   Cava 

paragraaf 11

Wanneer schrijf je een cijfer met woorden?      achthonderddrieentachtigduizendenvijf 

• En wanneer met getallen?                                   883005

Getallen met woorden

We hebben het over getallen in formele tekst. Wat zijn de regels?

Uitschrijven met woorden: 

• één t/m twintig >> (zeven, ook rangen: achtste)
• tientallen tot honderd >> (twintig, dertigste)
• honderdtallen tot duizend
• duizendtallen tot twaalfduizend
• miljoen, miljard, biljoen (schrijf los: zeven biljoen)
  
  
• Bij grote getallen kan je cijfer en woord combineren (335 duizend)

Getallen in cijfers

We hebben het over getallen in formele tekst. Wat zijn de regels?

Schrijven in cijfers: 

• getallen boven de twintig, uitgezonderd tientallen en honderdtallen. (48, 67.589)
• exacte waardes (maten, gewichten, temperaturen, bedragen, telefoonnummers, data, adressen, jaartallen) (45 kilometer, 1988, Ooievaarlaan 2, 17%)
• Bij grote getallen kan je cijfer en woord combineren (335 duizend)

Getallen

We hebben het over getallen in formele tekst. Wat zijn de regels?

Let op:

1. Schrijf breuken los, tenzij in een samenstelling
   twee derde (2/3)
   vijf drie vierde (5 3/4)
   driekwartsmaat (samenstelling)
   achtenhalf, tweeënhalf 
2. Als in een zin grote aantallen van iets in cijfers staan, gebruik je in die zin ook cijfers voor
   kleine aantallen. 

Hoe kan je deze tekst verbeteren? ^ 

nos.nl

Hoe kan je deze tekst verbeteren? ^

Regel: als in een zin grote aantallen van iets in cijfers staan, gebruik je in die zin ook cijfers voor kleine aantallen. 

play.kahoot.it

En nu oefenen tot de bel gaat

Maak planning 13 (4 opdrachten)

Het huiswerk bij deze paragrafen was haast niet gemaakt. Let op, je moet deze theorie écht leren en oefenen voor de toets.

>>>Volgende les: Karel ende Elegast