2.3 Straling en gevaren

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Welke soorten elektromagnetische straling zijn er?

Hoge energie

Middelhoge energie

Lage energie

Infrarood

Ultra-violet

Micro-golf

Radio-golf

Röntgen

Gamma

Zichtbaar licht

Welke soorten radioactieve straling zijn er?

Soorten radioactieve straling

• Alfastraling

• Betastraling
• Gammastraling

Wat zijn de gevolgen van blootstelling aan radioactieve stoffen?

Je gaat lichtgeven

Je krijgt superkrachten

Je krijgt brandwonden

Je krijgt kanker

Je kunt door dingen heenkijken

Je muteert

Gevolgen van blootstelling aan radioactieve straling

Radioactieve deeltjes hebben veel energie.

    

Deze energie wordt overgedragen aan de moleculen in je lichaam.

Deze moleculen gaan daardoor kapot, wat resulteert in brandwonden, niet meer werkende organen, kanker.

Gevolgen van blootstelling aan radioactieve straling

Hoe schadelijk zijn deze stoffen: dracht

Dracht of doordringend vermogen is hoe ver een radioactief deeltje kan reizen voordat het ergens door geabsorbeerd wordt.

Alfastraling

Alfastraling is groot en zwaar. Het bevat veel energie, maar wordt door zijn grootte makkelijk geabsorbeerd. Ze komen daardoor niet zo ver. Een velletje papier of dunne kleding is al genoeg.

Betastraling

Betastraling is lichter en kan verder reizen dan alfastraling. Wel bevat het iets minder energie. Dikkere kleding beschermt al veel tegen deze straling.

Gammastraling

Gammastraling bestaat uit licht en dat heeft geen massa. Daardoor kan het erg ver doordringen. Om gammastralen tegen te houden, heb je lood of dik beton nodig.

Opgenomen straling in het lichaam: dosis

Dosis: hoeveelheid energie die per kg weefsel is opgenomen | eenheid: milliSievert (mSv)

Opgenomen straling in het lichaam: dosis

Dosis: hoeveelheid energie die per kg weefsel is opgenomen | eenheid: milliSievert (mSv)

Bij een röntgenfoto ontvang je ongeveer 0,005 mSv

Opgenomen straling in het lichaam: dosis

Dosis: hoeveelheid energie die per kg weefsel is opgenomen | eenheid: milliSievert (mSv)

Bij een röntgenfoto ontvang je ongeveer 0,005 mSv

De maximale dosis die je in een jaar mag opnemen heet de dosislimiet: 1 mSv/jaar

Straling tegenhouden

Alfa- en betastraling worden makkelijk tegengehouden.

Stoffen die deze straling uitzenden, zijn dus vooral gevaarlijk als je ze inademt of inslikt.

Als dit gebeurt, ben je besmet met deze straling.

Gammastralen tegenhouden

Gammastralen komen erg ver. We zeggen dan dat ze een grote dracht/doordringend vermogen hebben.

Doordat ze zo ver kunnen komen, is het erg moeilijk om alle gammastralen tegen te houden.

Gammastralen tegenhouden

Om te berekenen hoeveel gammastralen er tegengehouden worden, gebruiken we de halveringsdikte:

met n het aantal halveringsdiktes.

% overgebleven straling=(​2​​1​​)​n​​×100%

Gammastralen tegenhouden

Halveringsdikte is een materiaaleigenschap.

Voorbeeld: Halveringsdikte voor 500 keV gammastralen

Lood: 0,42 cm

Water: 7,15 cm

Lucht:

6,2 m

Na hoeveel halveringsdiktes is er nog minder dan 4% straling over?

% overgebleven straling=(​2​​1​​)​n​​×100%

% overgebleven straling=(​2​​1​​)​n​​×100%

% overgebleven straling=(​2​​1​​)​n​​×100%

% overgebleven straling=(​2​​1​​)​n​​×100%

% overgebleven straling=(​2​​1​​)​n​​×100%

1. 1
2. 4
3. 5
4. 6

Hoe kun je jezelf nog meer beschermen tegen straling?

• Afstand bewaren: lucht houdt ook wat straling tegen, en
  

• Tijd van blootstelling zo kort
  

       mogelijk houden.

Andere manieren om jezelf te beschermen

I∝​r​2​​​​1​​

Zelf aan de slag

Opgaven 23, 25, 26, 27, 30, 32