1.5 Denken en doen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Planning

Mededelingen

Terugblik vorige lessen 

Uitleg 1.5

Aan de slag: Weektaak 1.5 online maken

Terugblik op de lesdoelen

1.5 Denken en doen

Leerdoel

Waarom en hoe boeren hun voorouders vereerden

Waarom en hoe boeren goden in de natuur vereerden

Waardoor verschillen tussen jagers-verzamelaars klein waren

Hoe verschillen tussen boeren groter werd

Verering van voorouders 

• Boeren geloofden in een hiernamaals: leven na de dood.

• Met Hunebedden werden voorouders  vereerd. 
• Het waren monumenten: gedenktekens.

Verering van voorouders 

Doden kregen sieraden, werktuigen en bekers (potten) met eten en drinken mee voor in het hiernamaals.

Op de afbeelding zien we een trechterbeker uit een hunebed.

Verering van goden in de natuur

Boeren vereerden goden in de natuur. Natuurgodsdiensten. 

De boeren probeerden met rituelen de goden tevreden te houden. 

Ze maakten ook kunst.

Boeren geloofden dat achter ieder natuurverschijnsel een god zat. Ze vereerden de maan, de bliksem, een rivier of een grote boom. Dit noemen we een natuurgodsdienst. Het geloof in goden ontstond waarschijnlijk doordat er veel onbegrijpelijke dingen gebeurden in de natuur. Iemand werd ziek of de oogst mislukte. Door rituelen (plechtige, magische handelingen) zoals dansen en zingen, probeerden mensen de goden tevreden te stellen. 

Verering van goden in de natuur

Natuurgodsdienst: geloof waarbij natuurverschijnselen vereerd worden

Ritueel: (ceremonie) plechtige handeling

Kunst: iets moois maken

Kleine verschillen tussen jager-verzamelaars

Jager-verzamelaars leefden als nomaden in kleine groepen. Daardoor waren er maar kleine verschillen in:

• Bezit
• Aanzien 
• Macht

macht: als je anderen kunt laten doen wat je wilt. Jager-verzamelaars namen samen besluiten.

Kleine verschillen tussen jager-verzamelaars

Bezit: ze konden weinig meenemen. 

Aanzien: waardering, hoe belangrijk iemand wordt gevonden.

Macht: als je anderen kunt laten doen wat je wilt. Jager-verzamelaars namen samen besluiten.

Grote verschillen tussen boeren

In de landbouwsamenleving ontstonden grotere verschillen in bezit, macht en aanzien.

• Verschil in bezittingen
• Er kwamen dorpshoofden
• Mensen met meer bezit of macht hadden meer aanzien

Grote verschillen tussen boeren

Dit soort verschillen tussen mensen en groepen in een samenleving noemen we sociale verschillen.

Boeren moesten met meer mensen rekening houden en afspraken maken. Als er conflicten waren, moesten ze die samen oplossen.

Sociaal: gaat over mensen en groepen in de samenleving 

Conflict: ruzie

Werktuigen uit Elsloo (omstreeks 5000 v.C.). De werktuigen zijn onder meer een maalsteen, twee stenen bijlen, een aardewerken pot, een vuurstenen mes en een vuurstenen krabber.

Weektaak

zie bord of its learning

> Boeren geloven in het hiernamaals.

1. Juist
2. Onjuist

> Hunebedden zijn bronnen uit de prehistorie.

1. Juist
2. Onjuist

Gebruik de vier uitspraken. Noteer de letters van de twee juiste uitspraken.

A Hunebedden dienden als monument voor voorouders.
B Hunebedden waren familiegraven.
C Hunebedden waren tempels voor natuurgoden.
D Hunebedden waren graven van koningen.

A, B 

> Leg uit waardoor vooral stenen voorwerpen uit de prehistorie bewaard zijn gebleven.

Omdat steen niet vergaat. De meeste andere materialen vergaan wel.

> Leg in eigen woorden uit wat het begrip natuurgodsdienst betekent.

geloof waarbij natuurverschijnselen vereerd worden

> Leg in eigen woorden uit waardoor de verschillen tussen de boeren toenamen.

Gebruik de vier uitspraken (A-D). Noteer de letters van de twee juiste uitspraken.

A De eigenaar van deze werktuigen had waarschijnlijk weinig macht en aanzien.
B De mensen die deze werktuigen gemaakt hebben verbouwden graan.
C De werktuigen zijn gemaakt door mensen die op een vaste plek woonden.
D De werktuigen zijn gemaakt door mensen in een samenleving van jager-verzamelaars.

B, C