wk 47 vast en i uur paspoort Paragraaf 2.4 van mythe naar wetenschap

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom bij geschiedenis

Binnen= beginnen:

• Ga rustig zitten op je plek volgens de klassenplattegrond.
• Telefoon in je tas
• Jas uit


• Pak alvast je leerboek en schrift en start met lezen van paragraaf 2.4.

Hoofdstuk 2

De tijd van de Grieken en Romeinen

3000 v.C. - 500 n.C.

Paragraaf 2.4 van mythe naar wetenschap

Vandaag, 30 min rooster

1. Lesdoelen (5 min)
2. Verhaal vertellen (5 min)
3. Uitleg paragraaf 2.4 (15 min)
4. Afsluiten

Leerdoel

• Ik kan 'polytheïsme' uitleggen met behulp van de Griekse goden.
  
• Ik kan uitleggen hoe het wetenschappelijk denken zich ontwikkelde.
  
• Ik herken het verschil tussen een mythologische en rationeel-wetenschappelijke verklaring van de wereld. 

Het verhaal van Persephone

Demeter is de godin van de aarde, landbouw en het graan. Zij zorgt ervoor dat alles groeit en bloeit, zodat de mensen genoeg te eten hebben.

Demeter heeft een dochter, Persephone. Moeder en dochter houden ontzettend veel van elkaar en zijn onafscheidelijk.

Op een dag is Persephone bloemen aan het plukken, als opeens de aarde opensplijt en Hades, de god van de onderwereld, het meisje ontvoert. Het ging zó snel, dat Persephone de kans niet kreeg om om hulp te roepen.

Demeter merkt al snel dat haar dochter verdwenen is, en is ontroostbaar. Gek van verdriet zoekt ze overal op aarde, maar vindt Persephone nergens.

Helios, de zonnegod, heeft de ontvoering gezien en vertelt Demeter dat haar dochter in de onderwereld woont. Hades heeft haar tot zijn vrouw gemaakt.

Zelfs goden kunnen niet zomaar de onderwereld in en uit wandelen, dus Demeter kan helemaal niets doen. Radeloos van verdriet verwaarloost ze haar taken. Hierdoor gaan planten en graan dood en het wordt ijskoud op aarde. Mensen sterven van de honger en kou, en de situatie op aarde wordt zó erg, dat oppergod Zeus zich ermee bemoeit. Hij beveelt Hades om Persephone terug te geven aan haar moeder.

Hades gehoorzaamt, maar laat Persephone eerst stiekem een paar granaatappelpitten eten. Wie namelijk iets eet of drinkt in de onderwereld, kan daar nooit meer voorgoed weg. Daarom wordt afgesproken dat Persephone tweederde van het jaar op aarde bij haar moeder woont. De rest van het jaar is ze bij haar man in de onderwereld.

In de lente, zomer en een deel van de herfst zijn Demeter en Persephone samen. Demeter is dan dolgelukkig en alles groeit en bloeit volop.

Halverwege de herfst daalt Persephone af naar de onderwereld, waar zij tot het einde van de winter blijft. Het wordt dan kouder op aarde en Demeter treurt, zodat planten en graan niet meer bloeien.

 

De Griekse godenwereld

• Mythen: een verhaal over goden en helden.
• Wereld verklaren
• Polytheistische godsdienst: geloven in meerdere goden

• Griekse Goden->
  - Onsterfelijk
  - Macht over het leven
  - Menselijke eigenschappen: wraakzuchtig, jaloers, humor

De 12 Olympische goden:

• Zeus - De Oppergod, de god van de bliksem
• Hera - Godin van het huwelijk.
• Poseidon - God van de zeeën, aardbevingen en paarden
• Hades - God van de onderwereld
• Demeter - Godin van de landbouw en het graan,
• Hermes - God van de handel, boodschapper van de goden en beschermer van de dieven en de reizigers.
• Pallas Athena - Godin van de wijsheid, techniek en de krijgskunst.
• Ares -God van de oorlog.
• Afrodite - Godin van de liefde
• Apollo - God van het licht, de zon, de muziek, de schone kunsten en het orakel van Delphi.
• Artemis - Godin van de jacht, de bossen en van de maan.
• Hephaistos - God van de vulkanen en het vuur.

Goden vereren en om hulp vragen

• Goden tevreden houden.
• Tempels bouwen: bidden en offers brengen -> goud, zilver, wijn, fruit

• Religieuze festivals: Olympische Spelen met optochten van godenbeelden, sportwedstrijden.

• Goden om raad vragen -> belangrijk besluit
• In ruil voor geld een boodschap van goden

Orakel: Plaats waar goddelijke boodschappen worden gegeven.

Mythologie

• Verhalen werden van generatie op generatie doorgegeven 
• Mythen verklaarden de wereld en hadden een waarschuwende functie 
• Een moraal in het verhaal: Levensles 
• Zit ook in sprookjes en bijvoorbeeld Disney
  

Wetenschap

• Grieken erg nieuwsgierig en zochten voor alles een verklaring.
  
• In het begin vooral de Goden, later nieuwe verklaringen: men kwam er bijvoorbeeld achter dat je ziek werd als je ongezond leefde.
  
• Ook ontstaan van de filosofie: mensen die op zoek zijn naar wijsheid > zelf nadenken over natuurverschijnselen.
  

Van Mythe...

Stel je voor....

   Van Mythe naar wetenschap           (600 v Chr)

De wereld/natuur begrijpen door: 

• observeren/ bestuderen/Kijken
  
• redeneren 
• => Filosofen
• => wetenschap 
  

Contact met volken met andere mythen zorgt voor twijfel. 

Thales van Milete

Filmpje

Enkele BG-ers (bekende grieken)

Hippokrates

• Grondlegger moderne geneeskunde -> 430 v.Chr. pest in Athene -> viel H. op dat bijna geen smid de pest had -> goed stoken enlijken verbranden - daarvoor straf van de goden

Socrates

• Eén van de belangrijkste Atheense filosofen
• Goed en kwaad (Ethiek)
• Socratische manier van vragen stellen
• Oplossen van problemen

Plato

• Leerling van Socrates
• Oprichter van de Akademeia
• Bekendste werk: De Staat, over politiek
   en rechtvaardigheid

Aristoteles

• Leerling van Plato
  
• Filosoof én natuurkundige
• Belangrijkste werk: Rethorica
• 'Van nature bepaald wat je bent'

Pythagoras

• Wiskunde
• Bekend van de stelling van Pythagoras
• Deze leer je nog steeds bij Wiskunde...

Wat weet je nog?

Wat zijn mythen?

1. Verhalen over de Olympische spelen.
2. Verhalen over de Griekse filosofie.
3. Verhalen over goden, halfgoden en helden.
4. Verhalen over de oorsprong van dieren.

Bij wetenschappelijk denken ging het om kennis door:

1. geloof
2. onderzoek
3. politiek
4. herhalen

Het Griekse wetenschappelijk denken ontstond

1. Vanaf de 6e eeuw voor Christus
2. Vanaf de 3e eeuw voor Christus
3. Vanaf de 1e eeuw voor Christus
4. Vanaf de 1e eeuw na Christus

Bij welk voorbeeld is er spraken van wetenschappelijk denken?

1. Ik weet het niet, dus ik ga goed denken in mijn hoofd om het juiste antwoord te vinden.
2. Ik weet het niet, dus verzin ik een verklaring.
3. Ik weet het niet, dus ik ga het bestuderen/ observeren. Aan wat ik dan zie trek ik een conclusie.
4. Ik weet het niet, dus geef ik mijn mening maar.

Hippokrates kwam erachter dat ziektes zich minder verspreiden wanneer water kookt.

Waar is dit een goed voorbeeld van?

1. Wetenschappelijk denken
2. Mythisch denken

Hoe heet de oppergod van de Griekse goden?

1. Apollo
2. Zeus
3. Ares
4. Hades

Griekse goden

1. zien eruit als mensen
2. zien eruit als monsters
3. zien eruit als dieren
4. zien eruit als geesten

Volgende week

Huiswerk: kijk in de studiewijzer

Wat gaan we doen in:

Inschrijfuur 1: herhaling lesstof tot nu toe

Inschrijfuur 2: Griekse Goden presentatie/paspoort maken.

Inschrijfuur 3: Herhaling bestuur Griekse Polis, rollenspel om te oefenen

• 4 leerlingen gaan naar de gang.
• 1 leerling komt voor in de klas staan met een verhaal. Deze leerling vertelt het verhaal aan de eerstvolgende die de klas in komt. Die leerling weer aan de volgende. Het verhaal wordt 1 keer vertelt.
  
• 3 jury leden houden bij de laatste leerlingen bij welke kernwoorden er nog in het verhaal zijn.
  
• De rest is toeschouwer

Doorvertelverhaal

Een heel rijke zanger was eens op reis. Iedereen wilde hem horen zingen. Na een tijdje wilde hij terug naar huis en nam de boot. Op zee waren piraten die zijn geld wilden afpakken en hem in zee gooiden. Maar gelukkig hadden de dolfijnen de zanger horen zingen en kwamen hem redden. Zij namen de zanger op hun rug en brachten hem naar het strand. Hij was veilig!

De zanger en de dolfijn

Een god en een godin wilden allebei de belangrijkste god voor de stad Athene worden. Daarom zeiden de mensen in Athene dat ze allebei een cadeau voor de stad moesten bedenken. De mensen zouden dan kiezen welk cadeau ze het mooiste vonden en wie de belangrijkste god mocht worden. De god maakte het eerste paard op aarde. Dat was heel handig als je oorlog wilde voeren met andere steden. De godin maakte de eerste olijfboom op aarde en liet de mensen zien hoe ze olijfolie konden maken. De mensen in Athene vonden dat zo lekker dat ze de godin kozen, de godin Athena!

De god Athena

1. De Grieken heel veel goden. Kies 1 Griekse god uit. Zoek er informatie over op en maak ''paspoort' van deze god of godin.  Zoek op:
- Welke voorwerpen of uiterlijke kenmerken passen bij de god?
- Welke functie heeft de god?
- Welke eigenschappen heeft de god?

- Welke offers of speciale plek hoort bij deze god?

Kies uit: Poseido, Demeter, Zeus, Aphrodite, Hestia, Artemis, Hermes, Dionysus, Hera,, Hades, Pallas, Athena, Apollo of Ares.

Klaar?

2. Als je zelf een nieuwe god of godin mocht toevoegen aan de Griekse goden, hoe zou die heten, hoe zou die er uitzien, welke functie zou die hebben, welke offergaven zouden hem/haar blij maken? Maak hier een poster van. 

i- uur Geschiedenis. Goden paspoort maken