les 7, begeleiden in de zorg, palliatieve en terminale zorg, Susan

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Begeleiden in de zorg

Les 7, palliatieve en terminale zorg

Wat gaan we deze les doen?

• FF checken: aanwezigheid
• theorie: palliatieve en terminale zorg
• evaluatie/ vragen?

Palliatieve Zorg

Wat is palliatieve zorg?

Definitie WHO:

‘Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere symptomen van lichamelijke, psychosociale en spirituele aard.’

Palliatieve en terminale zorg

Stadia van palliatieve terminale zorg:

1. Ziektegerichte palliatie
2. Symptoomgerichte palliatie
3. Palliatie in de stervensfase
4. Nazorg

1. ziektegerichte palliatie: ziekte wordt nog behandeld zonder dat genezing mogelijk is

2. Symptoomgerichte palliatie: verlichten en onder controle houden van symptomen

3. Stervensfase: kwaliteit van sterven

4. Nazorg voor naasten

DA en huisarts zorgen ervoor dat een patiënt gemarkeerd wordt als zijnde palliatief/terminaal. Bij triage kan er dan gelijk worden verwezen naar betreffende arts

Palliatief en terminaal. Is er een verschil? Zo ja, wat is het verschil?

Palliatie (Voor het overlijden)

• Ziektegerichte palliatie
  
• Symptoomgerichte palliatie
  
  Doelen:

1. Verlichting en controle
2. Kwaliteit van leven
3. Voorkomen klachten verergeren
4. Beslissingen

Palliatie (stervensfase)

Terminale zorg
Doelen:

• Kwaliteit van sterven
• Fase duurt een aantal dagen 
• Symptoommanagement
• Waardig sterven

Nazorg

• Zorg voor het lichaam (wassen, omkleden)
• Coördineren van zorg (arts laten komen voor schouwen, contact familie etc.)
• Nazorg voor naasten = Palliatieve zorg
• Ondersteuning (bv. gesprekken) nabestaanden

Beeldvorming overlijden

4 dimensies palliatieve zorg

In de palliatieve zorg wordt totale zorg gegeven. Alle aspecten van het mens-zijn worden in de zorg voor de zorgvrager en zijn naasten betrokken.

1) lichamelijk

2) sociaal

3) spiritueel

4) psychisch

Vier dimensies van palliatieve zorg

 De vijf fasen van rouw: 

model van psychiater Elisabeth Kübler-Ross

1) Ontkenning en shock

2) Boosheid en woede

3) Marchanderen, onderhandelen

4)  Verdriet, somberheid of depressie

5) Acceptatie en aanvaarding

Wat kan de VPK doen in de fasen van rouw?

Palliatieve zorg verlenen

1) Ontkenning en shock

VPK:  er te zijn voor de zorgvrager; ondersteunen in zijn dagelijkse bezigheden .

2) Boosheid en woede

VPK: rustige, respectvolle benadering. Bevestig hem in zijn recht om boos te zijn.

3) Marchanderen, onderhandelen

VPK: goed luisteren, authentiek en eerlijk zijn. Geen valse hoop geven.

4)  Verdriet, somberheid of depressie

VPK: niet aan zijn lot over laten ondanks dat hij hier zelf om vraagt. 

5) Acceptatie en aanvaarding

VPK: ondersteunen en te begeleiden. Eerlijkheid, luisteren en openheid.

Symptomen in de palliatieve fase

Hoeveel klachten of symptomen heeft een cliënt in de palliatieve fase vaak tegelijkertijd?

1. 3
2. 4
3. 5
4. 6

De surprise question is?

1. Een vraag stellen aan een cliënt die heel schokkend is
2. De vraag of het de zorgverlener zou verbazen of de cliënt binnen 6 maanden komt te overlijden
3. De vraag of het de zorgverlener zou verbazen of de cliënt binnen 12 maanden komt te overlijden
4. De vraag of de cliënt zich in de stervensfase bevindt en de palliatieve fase voorbij is.

Advanced Care Planning/ Pro-actieve Zorgplanning: 

Wat is belangrijk om besproken te hebben in de palliatieve fase?

• individuele levensdoelen en doelen van zorg;
• levensbeschouwing en culturele achtergrond;
• mogelijkheden van palliatieve zorg;
• (niet)-behandelafspraken;
• ziekenhuisopnames / ic-opnames;
• plaats van zorg en sterven;
• crisissituaties (acute verstikking, refractaire symptomen);
• wilsverklaring;
  
• wettelijke vertegenwoordiging in de situatie van (acute) verslechtering en wilsonbekwaamheid;
  
• levenseindebeslissingen (vochttoediening, voeding, antibiotica, reanimatie, morfine voor symptoomverlichting, dialyse, palliatieve sedatie, euthanasie, weefseldonatie, bewust stoppen met eten en drinken);
  
• draaglast en draagkracht naasten en mantelzorgers;
  
• wensen met betrekking tot de uitvaart;
  
• nazorg.

Zorg in de stervensfase

• Lichamelijke signalen
• Multidisciplinaire Zorg
• Stervensbegeleiding cliënt en naasten
• Palliatieve sedatie
• Zorg voor de zorgverlener

wat zijn signalen van een naderende dood?

Stervensfase - lichamelijk

Signalen van de naderende dood (bron: pallialine)

- niet of nauwelijks meer eten en drinken

- ernstige vermoeidheid en verzwakking leidend tot volledige bedlegerigheid

- verminderde urineproductie

- snelle, zwakke pols

- koud aanvoelende, soms cyanotische extremiteiten, lijkvlekken

- spitse neus (de huid over neus en jukbeenderen verstrakt)

- verminderd bewustzijn, vaak tot volledig verlies bewustzijn enkele uren voor het overlijden

- toenemende desoriëntatie, soms met hallucinaties en terminale onrust (‘terminal restlessness' = terminaal delier)

- hoorbare, reutelende ademhaling

- onregelmatige ademhaling kort voor overlijden (Cheyne-Stokes-ademhaling)

Wat kan de VPK doen om lichamelijk lijden te verichten?

Continue sedatie versus euthanasie

Palliatief Klinisch Redeneren

1. Breng de problematiek in kaart.

2. Vat de problematiek en het beleid samen.

3. Maak afspraken over de evaluatie van het beleid.

4. Stel het beleid zonodig bij en blijf evalueren. 

Open Learnbeat, casus 4.9.B.4

4.9.D.12

lb 4.10.B.9

Eindopdracht

Criteriapunten:

- De student heeft de vragen gemaakt in 4.7.E.1.

- De student heeft een filmpje geüpload in opdracht 4.7.E.2. waarin een rollenspel gedaan is over de casus in 4.7.E.1.

- In het rollenspel heeft de student de rol van verpleegkundige laten zien door een veilig, open en professioneel gesprek te voeren.

- De student heeft in het filmpje de vragen “wat ging goed” en “wat heb je geleerd” beantwoord.

- Het filmpje is minimaal 5 minuten en maximaal 7 minuten van lengte.

Volgende les

Evaluatie

Vragen?