jong en oud hoofdstuk 7 en 8

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Jong en Oud

Hoofdstuk 7 en 8

Vragen??

Hoofdstuk 1 t/m 6

Lesdoelen

Weten hoe je na je werkzame leven aan inkomen komt

Weten hoe er tussen generaties wordt geruild

AOW

Algemene Ouderdoms Wet

Als je met pensioen gaat dan heb je recht op een AOW.

De AOW wordt betaalt uit de belastingen van de werkenden, 

het omslagstelsel.

Vergrijzing

De vergrijzing vormt een gevaar voor de sociale zekerheid

Hoe houden we de AOW betaalbaar?

de AOW-leeftijd verder te verhogen van 65 naar 67 jaar

- de premies + loonbelasting te verhogen

- de AOW-uitkeringen te verlagen;

- de arbeidsparticipatie (arbeidsdeelname) te laten toenemen;

- de AOW-ers ook AOW-premie te laten betalen;

- de AOW niet meer aan iedereen te geven, maar alleen aan 

   ouderen met geen of een laag pensioen.

(bedrijfs)Pensioen

Bijna alle werknemers zijn verplicht pensioen op te bouwen bij het pensioenfonds waarbij de werkgever is aangesloten.

Het pensioenfonds werkt als een verzekering: je betaalt premie, het fonds beheert 'de pot' en je ontvangt een uitkering als je de pensioengerechtigde leeftijd hebt bereikt (75% van het gemiddeld verdiende loon).

Je pensioenleeftijd is gelijk aan de AOW-leeftijd, eerder met pensioen kan onder voorwaarden.

Kapitaaldekkingsstelsel 

• bijvoorbeeld een bedrijfsspensioen. Dit is afhankelijk van aantal deelgenomen jaren.
  

Beleggingen

• aandelen                      mede eigenaar van een bedrijf

                                                 rendement = dividend en koerswinst (of verlies)

• obligaties                     lening met een vaste rente (coupon) en vaste looptijd

                                                 rendement = couponrente en koerswinst (of verlies)

• hypotheken                 lening met onderpand

                                                 rendement = rente

• onroerend goed        eigenaar van het onroerend goed

                                                 rendement = huur en waardestijging (of daling)

Waardevast of welvaartsvast

Een pensioen is waardevast of welvaartsvast. 

Waardevast --> Uitkeringen die aangepast worden aan de inflatie

Welvaartsvast --> Uitkeringen die de loonontwikkeling volgen 

Generaties 

Begin 19e eeuw: 

• Ouderen aangewezen op familie. 
  
• Overheid regelde alleen openbaar bestuur en veiligheid. 
  

Intertemporele ruil = ruilen over tijd.

- Ouders zorgde voor kind en het kind deed dit later voor de ouders zonder dat hier geld aan te pas kwam.

Generaties 

Na WOII werd sociale zekerheid uitgebreid

- 1957: AOW

- 1960-1970: wetten voor werkloosheid, arbeidsongeschiktheid en ziekte

Verzorgingsstaat = samenleving waarin de overheid zorgt voor sociale zekerheid. 

Overheid tweede helft 19e eeuw

Solidariteit zit niet langer bij families maar is deels overgenomen en vastgelegd in wetten: 

Solidariteit tussen Gezond en ziek, rijk en arm en jong en oud. 

Consumptie jongeren (A) + Consumptie ouderen (C) = Afdrachten werkende (B2)

Besteedbaar inkomen werkende = B1

Netto ontvangers: meer ontvangen van de overheid dan betalen van overdrachten aan de overheid.

Netto betalers: meer betalen aan de overheid dan ontvangen van overdachten van de overheid.

Verdere overdrachten

Overdracht van kennis: door kennis uit het verleden waarop verder wordt gebouwd. -> positieve beïnvloeding van de welvaart 

Milieuproblemen, klimaatverandering, erosie en ontbossing -> negatieve beïnvloeding van de welvaart 

Stroomgrootheid (periode)

& 

voorraadgrootheid (nu)

Gezamenlijk maken

7.12

8.9

Maken in de les

7.1, 7.9

8.2, 8.3, 8.8