paragraaf 3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

§ 3 Het volk krijgt de macht

Lesdoelen:

1: Welke gevolgen van de industrialisatie waren rond 1900 in Nederland zichtbaar

2: Op welke manieren streden vrouwen voor hun rechten?

3: Wat veranderde er met de grondwetswijziging van 1917?

Gevolgen van de industrialistatie

• Bevolkingsgroei in de stad

• Meer welvaart voor de rijken

• Verslechtering van de leef- en werkomstandigheden van de onderste bevolkingslagen (=sociale kwestie)

Filmpje werkomstandigheden 

slechte werkomstandigheden

• onveilig en ongezond, saai werk
• lange werkdagen (14u/dag)
• lage lonen => amper gezin onderhouden
• Geen rechten !
  

Erbarmelijke woonomstandigheden

• slechte kleine huisjes (krotten)
• grauwe arbeiderswijken
• veel gezinsleden
• slecht eentonig voedsel (vlees was zeldzaam)
  
• hoge kindersterfte
• weinig hygiëne -> één toiletblok voor heel de wijk.
  

Wat is de Sociale Kwestie? (1)

Industrialisatie leidt tot urbanisatie. 

Er ontstaat een grote klasse van fabrieksarbeiders. 

Woon- en werkomstandigheden zijn erg slecht. 

Sociale kwestie = vraagstuk rondom deze omstandigheden. Moet overheid wel/niet ingrijpen? 

Wat is de Sociale Kwestie? (2)

Er volgen maatschappelijke discussies over de sociale kwestie. 

• Lange tijd heerst overtuiging dat het probleem zichzelf wel zal oplossen
• Liberalen (in veel landen de macht in handen, vanaf mid 19e eeuw): overheid moet niet ingrijpen
• Socialisten willen wel dat overheid de positie van arbeiders verbetert.

Van liefdadigheid naar sociale wetten

• Armenwet (1854)
  
• 'Kinderwetje van Van Houten' (1874)
  
• Leerplichtwet (1900), 
• Woningwet (1901),
• Ongevallenwet (1901)

Werkboek

Maken:

Opdracht 1t/m 6

Terugkoppeling vorige les

• Industrialisatie en alle gevolgen daarom heen. 

• Sociale kwestie

Wat is de sociale kwestie?

1. Het probleem dat arbeiders niet mochten stemmen.
2. Het probleem van de slechte leef- en werkomstandigheden van de arbeiders.
3. Het probleem dat er kinderen moesten werken.
4. Het probleem dat mensen niet sociaal deden tegen elkaar.

Kinderwetje van Van Houten

Sociale wetgeving

Het kinderwetje van Van Houten

• De liberalen kregen schrik voor opstanden van arbeiders (socialistische revolutie).
  
• Samuel van Houten (een liberaal) ziet dat sociale wetgeving nodig is om dit te vermijden.
  
• In 1874 wordt het Kinderwetje van Van Houten goedgekeurd. 
• Alleen in fabrieken kwam er een verbod op kinderarbeid onder de 12 jaar.

Feminisme

Vrouwen die opkomen voor 

de (gelijke) rechten van de vrouw

Eerste feministische golf

• In Nederland: 1870-1920
  

• Doel 1: Kiesrecht voor vrouwen
• Doel II: Toelating tot universiteiten

Vereeniging voor 

Vrouwenkiesrecht (VvVK)

Wilhelmina Drucker
Aletta Jacobs

Hoe keken de zuilen naar vrouwenkiesrecht?

Socialisten

Confessionelen

Liberalen

 MENINGEN OVER VROUWENKIESRECHT

• SOCIALISTEN: Loon (mannelijke) arbeiders omhoog -  Steunden vrouwenkiesrecht maar algemeen kiesrecht voor mannen is belangrijker!
  

• CONFESSIONELEN: Politiek is alleen voor mannen - Vrouw thuis bij het gezin!

• LIBERALEN: Verdeeld - Grootste deel vóór vrouwenkiesrecht

3.3 De veranderingen in de grondwet van 1917

Herhaling 3.1 en 3.2

Industrialisatie

Gevolgen industrialisatie

Sociale kwestie

Sociale wetten

Eerste feministische golf

Doelen vrouwenkiesrecht

Vanaf wanneer industrialiseerde Nederland

1. 1750
2. 1820
3. 1870
4. 1900

Wat waren de maatschappelijke gevolgen van de industrialisatie

1. Urbanisatie
2. Verschlechtering werk- en woonomstandigheden arbeiders
3. Minder fabrieken
4. Minder arbeiders

Wat is de sociale kwestie?

1. Het probleem dat arbeiders niet mochten stemmen.
2. Het probleem van de slechte leef- en werkomstandigheden van de arbeiders.
3. Het probleem dat er kinderen moesten werken.
4. Het probleem dat mensen niet sociaal deden tegen elkaar.

Wat was de eerste sociale wet en wanneer en door wie werd deze wet gemaakt?

1. Schoolwet
2. Huisvestingswet
3. Kinderwet
4. Ongevallenwet

Wat bedoelen we met de eerste feministische golf?

Waar streefden de feministen naar?

1. De feministen wilden dat alles bij het oude bleef.
2. De feministen wilden dat ook het bijzonder onderwijs betaald werd.
3. De feministen wilden dat er algemeen kiesrecht kwam.
4. De feministen wilden dat vrouwen gelijke rechten hadden als mannen.

Welke politieke stroming was geheel tegen algemeen kiesrecht voor vrouwen.

1. Liberalen
2. Socialisten
3. Confessionelen
4. Feministen

Noem de twee belangrijkste vrouwen van de feministische golf

Wanneer was de eerste feministische golf

1. 1870 - 1920
2. 1920-1950
3. 1950-1980
4. 1980-2010

Welk strijdpunt past niet bij de Eerste Feministische Golf?

1. Stemrecht
2. Toegang tot Universiteit
3. Abortus
4. Gelijke rechten

Deze les...

Grondwetswijziging 1917

Pacificatie 1917

Algemeen kiesrecht

''Zoveel mensen zoveel wensen''

Verandering grondwet is nodig! 

Zuilen moeten samenwerken om doelen te bereiken

Grondwetswijziging 1917

•  Algemeen mannenkiesrecht (1917) en
•  Passief kiesrecht vrouwen

Schoolstrijd opgelost door:

•  Financiële gelijkstelling onderwijs
•  Evenredige vertegenwoordiging
  
  
  
  

  1815
  
  1848
  
  18
  
  venredige vertegenwoordiging

Schoolstrijd

Pacificatie

1917

• Pacificatie betekent letterlijk: vredestichting
  
• Er werd tussen de partijen politieke vrede gesloten door een oplossing te vinden voor een aantal politieke problemen

'Sinterklaasfeest van 1917'

Aletta Jacobs

Zij krijgt hier 'niks', omdat vrouwen slechts passief en geen actief kiesrecht kregen.

Pieter Jelles Troelstra

Hij was blij, omdat er algemeen kiesrecht voor mannen kwam.

Abraham Kuyper

Hij was blij, omdat er ook geld kwam voor bijzonder onderwijs.

Verhoudingen vóór en na de Pacificatie van 1917

Werkboek

Maken:

Opdracht 7 t/m 12