les 4: spelling meervoud (3,14,15,16,17)

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 4

Meervoud

Het meervoud in het Nederlands

-en

-s

Lesdoelen

Na deze les: 

- Heb je de spellingsregels van het meervoud nog eens herhaald.

- je hebt de leestekens nog eens herhaald. 

- we kijken eerst het werk van de vorige les na. 

nakijken opdracht 2

1 wollen                       6 bestelde

2 metalen                   7 gemiste

3 titanium                   8 gelande

4 beroemde               9 gekrompen

5 vergrote

nakijken opdracht 12

a. de katoenen luier

 b. het papieren zakdoekje

 c. de plastic tas

 d. de houten stoel

 e. de polyester boot

 f. de gouden medaille

 g. de kunststof tafel

 h. het verpeste feest

 i. de verbrede weg

 j de beantwoorde vraag

j. de beantwoorde vraag

 k. de gebraden kip

 l. de verrotte appel

 m. het gestolen geld

 n. het verwende kind

 o. de geredde kat

 p. de verkochte auto

nakijken opdracht 13

Eigen antwoorden, bijvoorbeeld:

1 de linnen tas, de plastic tas, de zinken dakgoot (drie antwoorden)

2 de geleegde afvalbak (van: legen), de geschreven e-mail (van: schrijven), de gepaste trui (van: passen) (drie antwoorden)

3 de smalle straat, de kriebelige trui, de zwarte scooter (drie antwoorden)

nakijken opdracht 12.2

 a verpest, het verpeste feest

 b verbreed, de verbrede weg

 c beantwoord, de beantwoorde vraag

 d gebraden, de gebraden kip

 e verrot, de verrotte appel

 f gestolen, het gestolen geld

 g verwend, het verwende kind

 h gered, de geredde kat

 i verkocht, de verkochte auto

Leestekens

Leestekengebruik is belangrijk! Het zorgt ervoor dat je tekst soepel leest.

Het belang van leestekens!

Leestekens

Leestekens

Regels leestekens

Punt	einde van een zin	De hond is moe.
Vraagteken	eind van een vraagzin	Is de hond moe?
Uitroepteken	einde van een zin met extra nadruk	De hond is moe!

Regels leestekens

komma	tussen hoofdzin en bijzin. tussen twee werkwoorden.	Als jij even boodschappen doet, ga ik alvast mijn huiswerk maken.
dubbele punt	voor een opsomming of een citaat.	Mijn moeder zegt altijd; 'doe goed je best!' Dit moet je meebrengen; melk, kaas en brood.
aanhalingstekens	bij een citaat	'Ik heb geen zin meer', zuchtte de leerling.

voorbeelden van leestekens zijn:

1. dikgedrukte letters
2. schuingedrukte letters
3. titels van teksten
4. komma, hoofdletter, uitroepteken, punt

Wat is juist?
Let op de leestekens

1. Betty wil jij de, was ophangen?
2. Betty, wil jij de was ophangen?
3. Betty wil jij, de was ophangen?
4. Betty, wil jij, de was ophangen?

Welke zin is goed?

1. Robin zei: 'Wie gaat er mee naar de Mac?'
2. Robin zei Wie gaat er mee naar de Mac?
3. Robin zei: Wie gaat er mee naar de Mac?
4. Robin zei 'Wie gaat er mee naar de Mac?'

Meervoud: meestal...

gaat het vanzelf goed

Meervouden:

De meeste zelfstandige naamwoorden (zn) hebben een meervoud.

Er zijn verschillende manieren waarop je het meervoud van een zelfstandig naamwoord schrijft.

Meervouden

meestal

schrijf je -en of -s achter het woord: 

• lamp > lampen
• bord > borden
• balie > balies

woorden die eindigen op a, i, o, u, y

krijgen een 's

(anders is de uitspraak verkeerd) 

• opa - opa's
• ski - ski's
• piano - piano's
• accu - accu's 
• hobby - hobby's

maar! 

een woord dat eindigt op y, met een a of een e ervoor: 

krijgt een vaste s 
spray - sprays 

deejay - deejays

weghalen of toevoegen

Soms moet je een klinker weghalen:

• vraag > vragen

Soms moet je een klinker toevoegen:

• hak > hakken
• blik > blikken

woorden die eindigen op -s of - f

een s wordt vaak een z

grens:  grenzen   laars:  laarzen

(uitzondering: kaars > kaarsen) 

een f wordt vaak een v

staaf:  staven     stoof > stoven 

(uitzondering: fotograaf > fotografen / filosoof > filosofen)

woorden die eindigen op -ee 

krijgen in het meervoud + -ën

(anders hoor je het woord verkeerd) 

idee:      ideeën                                zee:     zeeën

enkelvoud eindigend op -ie

• Als het enkelvoud eindigt op -ie, en daar ligt een klemtoon op, dan schrijf je er -ën achter:
  
  knie > knieën 
  categorie > categorieën

maar:

• Als het enkelvoud eindigt op -ie, en daar ligt NIET een klemtoon op, dan haal je een -e weg: 
  
  bacterie > bacteriën

soms hoor je gewoon hoe je het spelt:

blad > bladeren

schip > schepen

soms bestaat er alleen een enkelvoud

sla

muziek

rijst

soms bestaat er alleen een meervoud

kleren

paprikachips

hersenen/hersens

Samenstellingen

- komen vast aan elkaar: telefoon + hoesje  = telefoonhoesje. 

- hebben soms een koppelteken (als het onduidelijk wordt): 

    mini + jurk = mini-jurk, auto + ongeluk = auto-ongeluk. 

- als het niet onduidelijk wordt gewoon aan elkaar schrijven: 

    auto + alarm = autoalarm, politie + agent = politieagent

samenstellingen: 

soms moet er -en tussen: 

Je schrijft -en  als het eerste deel alleen een meervoud op -en heeft:

fiets + stalling  =  fietsenstalling

bejaard + huis =  bejaardenhuis

paard + trailer =  paardentrailer

Sommige woorden die eindigen op -e hebben twee mogelijkheden in meervoud: -n en -s

seconde:            seconden en secondes

rente:                   renten  en rentes

groente:              groenten en groentes

als dat zo is: 

moet je er -e tussen schrijven. 

horloge + band = horlogeband  

groente + soep = groentesoep

Tussenletters -en en -s

• Tussenletter -s-: deze kun je gewoon horen!  (jongensboek)

• Als je de tussen -s  niet hoort: meisjesschoen,  een ander woord erachter zetten: meisjesboek. Nu kun je de -s horen!

Uitzonderingen bij samenstellingen

•  Als het eerste deel van het woord verwijst naar iemand of iets waar maar één van is dan schrijf je een 'e   maneschijn

• Is het eerste deel van het woord een bijvoeglijk naamwoord in een samenstelling dan schrijf je een 'e' beregoed

• Als het eerste deel van het woord een zelfstandig naamwoord is dat geen meervoud heeft schrijf je 'e'  rijstepap

Het meervoud van museum is:

1. museums
2. musea
3. museums en musea
4. museum heeft geen meervoud

Het meervoud van accu is:

1. accus
2. accu's
3. accuus
4. accuu's

Het meervoud van giraf is

1. giraffen
2. giraffes
3. girafje
4. giraffe

wat is het meervoud van idee

1. ideën
2. ideeën

Meervoud van: theorie

1. Theorieën
2. Theoriën
3. Theorieeën
4. Theories

Wat is het meervoud van: hobby

Wat is het enkelvoud van: schepen

Wat is het meervoud van: seconde

Wat is het meervoud van: baby

Wat is het meervoud van: camera

Huiswerk

Maak opdracht 3, 4, 14, 15, 16, 17

blz 182, 186.