3V Werkwoordspelling - onderbouwMP

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2,3

Werkwoordspelling 

Doelen:

Je kunt werkwoorden spellen in:

• tt (+ inversie en geb. wijs)
• vt
• vd
• ovd
• Engelse ww. in het Nederlands

En: door goed spellen, kun je beter schrijven en dus beter je gedachten uitleggen.

Vervoeging sterke werkwoorden 

Sterke werkwoorden

Regel: 

Bij sterke (of: onregelmatige) werkwoorden treedt klinkerverandering op in de verleden tijd en (vaak ook) in het voltooid deelwoord. Er is geen regel hoe de klinker verandert. Veel lezen dus.

Voorbeelden: 

•  Roepen – riep – geroepen
  
•  Jagen – joeg – gejaagd
  
•  Blazen – blies – geblazen 
  
•  Buigen – boog – gebogen
  
•  Ervaren – ervoer (niet: ervaarde) – ervaren
  
•  Bevelen – beval (niet: beveelde) – bevolen
  
•  Willen – wil/wou (niet: wouden maar wilden) – gewild
  

Vervoeging zwakke werkwoorden 

Zwakke werkwoorden (tt)

Vervoegingsregel van zwakke (of: regelmatige) werkwoorden in de tt:

• Ik + stam:                       Ik geloof / wacht / werk    
• Jij + stam + t:                 Jij gelooft / wacht / werkt 
• Hij/zij/het + stam + t:   Hij gelooft / wacht / werkt 
• Wij + hele ww:              Wij geloven / wachten / werken 
• Jullie + hele ww:           Jullie geloven / wachten / werken 
• Zij + hele ww:                Zij geloven / wachten / werken 

Zwakke werkwoorden (vt en vd)

Vervoegingsregel van zwakke (of: regelmatige) werkwoorden in de vt en vd:

Eindigt de stam van een werkwoord op een van de medeklinkers
uit ‘t ex-fokschaap? Dan een 't;  in de vt en vd. Anders een ‘d’:

• Ik/jij/hij wachtte / ik heb gewacht     (let op de dubbele 't')
• Ik/jij/hij werkte / ik heb gewerkt 

• Ik/jij/hij geloofde en wij/jullie/zij geloofden / ik heb geloofd
• Ik/jij/hij laadde, wij laadden, ik heb geladen (bv. ik heb de kar volgeladen)

• Soms moet je een klinker toevoegen voor de uitspraak. Voorbeeld: halen / haalde / gehaald.

Zwakke werkwoorden

Pas de regel ‘t ex-fokschaap toe bij het hele werkwoord

Dus: terugdeinzen, durven, bonzen, vrezen, reizen, geloven, zweven etc. is met een ‘de(n)’ in de vt. Hij durfde niet, zij reisde veel, etc.

Let op werkwoorden die lijken op een voltooid deelwoord door voorvoegsels als ge- of ver-. (‘gebeveronter’)

Bv. gebeuren, veranderen, veroveren, verdienen. Dus: gebeuren en verdienen wordt in de tt vervoegd als ‘het gebeurt’ en ‘hij verdient’

Let op werkwoorden waarvan de stam eindigt op 't' of ‘d’: dubbel ‘t' of 'd’ in vt
:

Dus: het brandt / brandde, hij misleidt / misleidde, hij verwondt zich / verwondde zich, hij spit de grond om / hij spitte de grond om

Sterke en zwakke werkwoorden

Meer oefenen:

• pv tt (juf melis)
• pv vt (juf melis)
• pv tt en vt (cambiumned)

Inversie

Inversie

Inversie betekent: persoonsvorm staat voor het onderwerp (dus omgedraaid, want de standaard is: eerst onderwerp, daarna persoonsvorm). 

Bij tweede persoon enkelvoud (jij-vorm) valt dan de ‘t’ weg.

Regel: als je ‘je’ in ‘jij’ kan veranderen, dan ‘t’ weglaten / of: verander het werkwoord in ‘lopen’ om te horen of er een ‘t’ bij moet of niet.

Voorbeeld: 

• Jij vindt dat ook. / Inversie: Vind jij dat ook?
  
• Je brandt van verlangen. / Brand je ook van verlangen hem te zien? 
• Beantwoordt je vriend jouw sms’jes wel? (je broer = 3e persoon enkelvoud) 
• Besteedt je vader ook zoveel geld aan zijn hobby? (je vader = 3e persoon enkelvoud) 

Infinitief

Infinitief

Infinitief:

Dat is het hele werkwoord dat:

• dus niet vervoegd is
• alleen in de tt kan staan
• onderdeel is van het gezegde

Voorbeelden:

• Ik stond met hem te praten.
• Terwijl ik aan het schrijven was, luisterde ik naar de tv.
• Dat kan niet waar zijn!

Dit is GEEN infinitief (want vervoegd):

Wij praten met onze klasgenoten. En zij maken een toets.

Gebiedende wijs

Gebiedende wijs

Regel: 

• alleen de stam, zowel in het enkelvoud als meervoud 
• Er mag geen onderwerp in de zin staan 

Voorbeelden:

• Fiets nu naar de bakker en haal een brood.
  
• Blijf staan, verroer je niet en hou daarmee op. (niet: houd daarmee op) 
• Word vandaag nog lid van onze club. 
• Ga nu maar slapen, kinderen, en wees niet bang. 
• Glij niet uit. (niet: glijd niet uit) 

Onvoltooid deelwoord

Onvoltooid deelwoord

Regel:

Gebruik je als een gebeurtenis nog bezig is (nog niet voltooid, klaar).

Regel: infinitief + d(e)

Voorbeelden:

• Niets vermoedend ging hij op pad.
• Ik vind dat storend.
• Strompelend ging ze naar huis.
• Huilend zocht de kleine Pepijn zijn moeder op.

Voltooid deelwoord

Voltooid deelwoord

Regel:

Het vd gebruik je als een gebeurtenis klaar is.

Regel: begint vaak met ge-, soms ook met ont-, be-, ver-

Heeft een hulpwerkwoord nodig: zijn, worden, hebben, enz.

Eindigt vaak op een 't' of 'd', bij sterke werkwoorden soms op '-en'.

Voorbeelden zwakke werkwoorden:

• Hij is het voetbalveld over gerend
  
• Ik heb nog nooit een één gehaald 
• Hij heeft die prijs echt verdiend 
• Ik ben met m’n vriendin naar huis gefietst 

Bij sterke werkwoorden andere vd-vormen:

• Mijn vader heeft een konijn aangereden
• Wij zijn naar huis gelopen 
• Jeroen heeft een scooter gehad

ovd/vd: 1. ….bracht hij de dag door. (wachten)

1. wachten
2. wachtend
3. wachtend
4. gewacht

ovd/vd: 2. De docent had de leerlingen verkeerd …. (beoordelen)

1. gebeoordeeld
2. beoordeeld
3. gebeoordeelt
4. beoordeelt

ovd/vd: 3. Deze vaargeul is …. (dichtslibben)

1. dichtgeslibbd
2. gedichtslibd
3. dichtgeslibt
4. dichtgeslibd

ovd/vd: 4. Al ….liep de hond over de straat. (snuffelen)

1. snuffelend
2. snuffelent
3. gesnuffeld
4. gesnuffelt

ovd/vd: 5. Helaas heeft men het onkruid met gif …. (bestrijden)

1. bestrijd
2. bestrijdt
3. gebestreden
4. bestreden

Bijvoeglijk naamwoord
afgeleid van een werkwoord

Bijvoeglijk naamwoord 

afgeleid van een werkwoord

Regel:

Gebruik de regel van ‘t ex-fokschaap -> 't'

Anders een ‘d’ in het bijvoeglijk naamwoord

Voorbeeld: 

• Hakken – het gehakte hout
• Typen – de getypte brief
• Verbazen – de verbaasde man

Bijvoeglijk naamwoord 

afgeleid van een werkwoord

Let op (1):

Schrijf een bijvoeglijk naamwoord zo eenvoudig mogelijk. Dus geen verdubbeling van klinkers of medeklinkers

Voorbeelden: 

• De verbrande houtblokken (niet: verbrandde)
  
• De vermoorde man (niet: vermoordde) 
• De vergrote foto (niet: vergrootte) 
• De verbrede weg (niet: verbreedde) 
• De verrotte vloer (verrote bestaat niet) 
• Het geredde beest (niet: gerede) 

Bijvoeglijk naamwoord 

afgeleid van een werkwoord

Let op (2):

Bij een werkwoord met een voltooid deelwoord op –en, dan ook het bijvoeglijk naamwoord met –en.

Voorbeelden: 

• Het vlees is gebraden – dus ook: het gebraden vlees
  
• De uitleg is begrepen – dus ook: de begrepen uitleg 
• De ruit is gebarsten – dus ook: de gebarsten ruit 
• Hij heeft het parcours uitgereden – het uitgereden parcours 

1. De ….brief is nooit aangekomen. (verzenden)

1. verzende
2. verzendde
3. verzonde
4. verzonden

2. Het ….dak kwam met veel kabaal naar beneden. (verbranden)

1. verbrande
2. verbrandde
3. verbrandden
4. verbranden

3. Aan de ….muur hing een nieuw schilderij. (witten)

1. gewitten
2. gewite
3. gewitte
4. gewiten

4. De ….kinderen werden pas na twee uur gemist. (verdwalen)

1. verdwalde
2. verdwaalde
3. verdwalden
4. verdwaalden

5. Mijn moeder heeft de ….kleding aan de lijn gehangen. (wassen)

1. gewaste
2. gewasten
3. gewassen
4. gewasse

Engelse werkwoorden in het Nederlands

Engelse werkwoorden in het Nederlands

Regels: 

1. Gebruik ’t ex-fokschaap (en sis-klank zoals in crashen) -> ‘t’ in verleden tijd en volt.deelwoord

• crashen – hij crasht – hij crashte – hij is gecrasht
  

2. anders een ‘d’ in de verleden tijd en voltooid deelwoord.

• downloaden – hij downloadt – hij downloadde – hij heeft gedownload
  

Engelse werkwoorden in het Nederlands

Regels: 

3. ‘t Ex-fokschaap geldt ook voor klinkers. Eindigt de stam op een klinker? Dan uitgang –de(n) in vt en vd.

• bingoën – hij bingoot – hij bingode – hij heeft gebingood
  
• rugbyen – hij rugbyt – hij rugbyde – hij heeft gerugbyd
  

Engelse werkwoorden in het Nederlands

Regels: 

4. Eindigt de stam van het werkwoord op een dubbele medeklinker? Dan een enkele medeklinker in vt en vd. Bv. stressen, killen.

• stressen – hij strest – hij streste – hij is gestrest
  

Uitzondering: als je het werkwoord op z’n Engels uitspreekt, blijft de dubbele medeklinker staan.
 

• paintballen – hij paintballt – hij paintballde – hij heeft gepaintballd 

Engelse werkwoorden in het Nederlands

Regels: 

5. Eindigt de stam op een klinker die je niet hoort bij het uitspreken (een stomme e)? Afhankelijk van de laatste medeklinker die je hoort, gebruik je de regel van ’t ex-fokschaap
.

• updaten (stam = update) – hij updatet – hij updatete – hij heeft geüpdatet
  
• timen (stam = time) – hij timet – hij timede – hij heeft getimed
  

• uitz.: managen – hij managet – hij managede – hij heeft gemanaged
  

1. Mijn kleine broertje heeft per ongeluk alle bestanden …. (deleten)

1. gedelet
2. gedeletet
3. gedeleet
4. gedeliet

2. Els ….gisteravond met alle jongens op het feest. (flirten)

1. flirte
2. flirtte
3. flirt
4. flirrete

3. Vorige week tijdens de voorstelling ….drie jongens op het toneel. (breakdancen)

1. breakdancen
2. breakdancten
3. breakdanceten
4. breakdansten

4. Mijn vader heeft altijd ….op school en nooit een diploma gehaald. (freewheelen)

1. gefreewheeld
2. gefreewheelt
3. gefreewheeled
4. gefreewheelet

5. Als jij niet zo had ..., dan was er niks aan de hand geweest. (stressen)

1. gestressd
2. gestressed
3. gestresst
4. gestrest

Engelse werkwoorden in het Nederlands

Meer oefenen:

• Socrative
• Quizlet 
• Juf Melis
• Cambiumned 

Tot slot

Hoe maak je de toets?

• bedenk welke werkwoordsvorm je moet invullen.
• klopt dit met de regels die je kent?
• weet je zeker dat dit de juiste werkwoordsregel is bij deze vraag?

En verder:

• Een tijdsbepaling zegt iets over de tijd waarin je het werkwoord moet vervoegen (tt / vt / vd). Tijdsbepalingen zijn: nu, vandaag, gisteren, vorige week, toen, afgelopen jaar, enz. 
• Staat er geen tijdsbepaling? Dan tt of vd.
• Ook de tijd van een ander ww. in de zin, kan iets