5.2 Het huishoudboekje van de overheid

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

Economie T4

Hoofdstuk 5 Kan de overheid dat regelen 

5.2 Het huishoudboekje van de overheid

Lesdoelen 5.2  

• hoe komt de overheid aan geld
  
• waar geeft de overheid geld aan uit
  
• welke inkomstenbronnen heeft een gemeente
  

5.2 Het huishoudboekje van de overheid 

• Begrotingstekort
  

• Begrotingstekort
  

• Begrotingsoverschot
  

Begrotingsoverschot

De overheid heeft meer inkomsten dan uitgaven

Begrotingstekort

De overheid heeft meer uitgaven dan inkomsten

Begrotingstekort & -overschot

• Begrotingstekort = verwachte uitgaven > verwachte inkomsten
• Geld lenen
• Bezuinigen
• Belastingen verhogen
• Begrotingsoverschot = verwachte inkomsten > verwachte uitgaven
• Schuld aflossen
• Meer uitgeven

Staatsschuld

• Als de overheid meer geld uitgeeft dan er binnenkomt, spreek je van een begrotingstekort. 
  
• Om de uitgaven toch te kunnen doen, moet de overheid geld lenen. 
  
• Doordat de overheid jaren achtereen een tekort heeft gehad, is er een staatsschuld ontstaan.
  

0

De staatsschuld

De totale schuld van ons land is in 2019 ongeveer € 416,91 miljard.

Deze wordt hoger als de overheid tekorten heeft op de begroting en bij gaat lenen. Gebruikt de overheid een overschot om de schuld af te lossen, dan wordt de schuld lager.

Een lagere schuld geeft lagere rentekosten per jaar!

We leven met 17,25 miljoen mensen in Nederland. Hoe groot is dan de staatsschuld per inwoner? 

 €416.910.000.000 : 17.250.000 = € 24.168,70 per inwoner

 of
  €416.910 miljoen : 17,25 miljoen = € 24.168,70 per inwoner 

Inkomsten en uitgaven van de overheid

De overheid ontvangt premies voor de sociale zekerheid , belastingen  en niet-belastingontvangsten zoals aardgasbaten, winst uit staatsbedrijven en boetes.

Directe belastingen

Inkomen

Vermogen

Winst

Indirecte belastingen

Btw

Accijns

&

Milieuheffingen

Directe belastingen

Worden direct aan de belastingdienst betaald.

Het gaat om de belasting over inkomen, winst en vermogen.

-Loon en inkomstenbelasting

-Dividendbelasting

-Vennootschapsbelasting

-Successierechten

-Kansspelbelasting

Indirecte belastingen

Zitten verwerkt in de prijs van producten en diensten. Ze worden betaald aan de verkoper, deze draagt ze af aan de belastingdienst.

Het gaat om btw en accijns. Je noemt deze ook wel kostprijsverhogende belastingen. Ander voorbeelden zijn; Invoerrechten, Milieuheffingen,

Motorvoertuigenbelasting en BPM

Accijnzen

Accijns verhoogt de kostprijs van een product. Om die reden wordt het product minder aantrekkelijk en wordt er minder van gekocht. De overheid geeft hier een negatieve financiële prikkel. De overheid heft accijns op: 

*fossiele brandstoffen ( benzine en aardgas)

*tabak (sigaretten, sigaren en shag)

*alcoholische dranken (afhankelijk van het promillage)

Op suikerhoudende dranken wordt géén accijns geheven, wél een soortgelijke verbruiksbelasting!

Subsidie

Subsidie maakt een product of dienst goedkoper. Om die reden wordt het product aantrekkelijker en wordt er meer van gekocht. De overheid geeft hier een positieve financiële prikkel. 

*Subsidie wordt soms aan bedrijven gegeven, waardoor ze hun product goedkoper in de winkel kunnen leggen (bv voor milieuvriendelijke productie). 

*Sommige subsidies kan een consument direct aanvragen (voor zonnepanelen of woningisolatie). 

Inkomsten van de gemeente

• Een groot deel van de inkomsten van de gemeente komt van het Rijk. 
  
• Daarnaast betalen burgers en bedrijven gemeentelijke belastingen en heffingen zoals OZB (onroerendezaakbelasting), rioolheffing, afvalstoffenheffing, parkeerbelasting, toeristenbelasting en hondenbelasting.
  

Huiswerk

lezen en maken 5.2

Wat heb je geleerd?

Loonbelasting is een ... belasting.

1. directe
2. indirecte

Wat doet de overheid niet om een begrotingstekort op te vangen?

1. Bezuinigen
2. Belastingen verhogen
3. Lenen
4. Staatsschuld aflossen

Wat is OZB?

1. Onroerende Zaak Belasting
2. Huurtoeslag
3. Gemeentebelasting
4. Huurverhoging

Belasting die je betaalt wanneer je een product koopt is een voorbeeld van .....

1. directe belasting.
2. indirecte belasting.

Loonbelasting

BTW

Belasting op alcohol

Directe belastingen

Indirecte belastingen

1. Subsidie geven een negatieve prikkel
2. Accijns geeft een negatieve prikkel

1. stelling 1 is juist stelling 2 is onjuist
2. stelling 1 is onjuist stelling 2 is juist
3. beide stellingen zijn onjuist
4. beide stellingen zijn juist

Wat is GEEN voorbeeld van een indirecte belasting

1. in de gasrekenig zit ook een bedrag voor energiebelasting
2. over een product in de winkel betaal je btw
3. over je inkomen betaal je inkomstenbelasting
4. op een camping betaal je toeristenbelasting

De totale schuld van ons land was in 2016 ongeveer
€ 466 miljard.
We leefden toen met 17 miljoen mensen in Nederland.
Hoe groot was dan de staatsschuld per inwoner?