12.1 De aanmaak van hormonen (zelfstandig)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

12.1 De aanmaak van hormonen

Doel en begrippen 12.1

Je leert hoe hormonen je lichaamsprocessen beïnvloeden

hormoonklieren, endocriene klieren, exocriene klieren, doelwitorganen, hypofyse, hypothalamus, neurohypofyse, adenohypofyse, releasing hormonen, inhibiting hormonen, negatieve terugkoppeling, positieve terugkoppeling

Wat zijn hormonen?

Signaalmoleculen, die worden aangemaakt door hormoonklieren, afgegeven aan en getransporteerd via het bloed, en elders in het lichaam, bij een doelwitorgaan, een effect hebben

Waarom reageren alleen de cellen van doelwitorganen?

Receptoren!

Klieren

Hormoonklieren zijn endocrien. D.w.z. dat het product van de kliercellen aan het bloed wordt afgegeven.

Endo = binnen

bv. testis, bijnieren, schildklier

Klieren

Sommige andere klieren zijn exocrien. Dwz dat het product van de kliercellen aan het uitwendige milieu wordt afgegeven (via afvoerbuis).

Exo = buiten

bv zweetklieren, traanklieren, maagsapklieren

Gemengde klieren

De alvleesklier en de geslachtsorganen werken zowel endocrien als exocrien.

Noem de exocriene en endocriene producten van de alvleesklier (je mag BINAS gebruiken)

Noem de exocriene en endocriene producten van de geslachtsorganen van een man (je mag BINAS gebruiken)

Centrale aansturing van hormonen

Hypothalamus

Zenuwcellen geven neurohormonen af.

Deze komen in de achterkwab van de hypofyse in de bloedbaan.

Hypothalamus

Zenuwcellen geven Releasing 

Hormonen (RH) en Inhibiting 

Hormonen (IH) af.

Deze komen in de hypothalamus in de bloedbaan en komen daarna in de voorkwab van de hypofyse. 

Hypofyse

In de voorkwab van de 

hypofyse wordt de hormoonaanmaak van hormonen gestimuleerd (RH) of geremd (IH). Deze hormonen gaan naar de rest van het lichaam.

Hypofyse

Achterkwab=

Neurohypofyse

Voorkwab=

Adenohypofyse

VOORBEELD  RH bij regeling geslachtshormonen

Bestudeer BINAS 89A en 89C. Op welke hormoonklieren heeft de hypofyse invloed?

Bestudeer BINAS 89A en 89C. Op welke andere organen heeft de hypofyse invloed?

Welk orgaan controleert de hypofyse?

Welke hormonen maakt de hypofyse-achterkwab aan?

1. ADH en oxytocine
2. FSH en LH
3. Oestradiol
4. Geen

Gebruik BINAS 89A

en maak de volgende oefening op biologiepagina.nl -->

biologiepagina.nl

Negatieve terugkoppeling

De meeste hormonen werken met een negatieve terugkoppeling.

Ze remmen hun eigen aanmaak waardoor een effect niet steeds sterker wordt.

Voorbeeld

Hypothalamus geeft neurohormonen af, waarop de hypofyse TSH produceert, een schildklier stimulerend hormoon. 

De schildklier maakt thyroxine aan, dit hormoon verhoogt de stofwisselingssnelheid in doelwitorganen. 

Een hoge concentratie thyroxine remt de afgifte van neurohormonen in de hypothalamus en TSH in de hypofyse --> de afgifte van thyroxine neemt af.

Bij een lage concentratie thyroxine stopt deze remming.

Positieve terugkoppeling

Hormoon oxytocine (ocytocine) heeft een positieve terugkoppeling.

Zoek oxytocine op in Tabel 89A.

Waar wordt het gemaakt en wat doet het?

In je eigen woorden.

Positieve terugkoppeling

Hormoon oxytocine heeft een positieve terugkoppeling.

Oxytocine tijdens de bevalling

Oxytocine tijdens de borstvoeding

Opdrachten

Maak opdracht 2, 3, 5 t/m 7 van 12.1 

Vergeet niet de begrippen + definities te noteren voor jezelf!