Het urinewegstelsel

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Het urinewegstelsel

Lesdoelen

• De anatomie van de nieren.
• De functie van de nieren.
• Kennis maken met het begrip nefronen.
• De regelmechanismen van de nieren benoemen.

Waar bestaat het urinewegstelsel uit?

De nieren

• Twee organen in de vorm van een boon.
  
• Nieren liggen achter het buikvlies.

Het nierbekken

• Het nierbekken is een klein opvangreservoir voor de door de nefronen geproduceerde urine.

Blaas

De blaas is de verzamelplek van de urine.

• Inhoud is ongeveer 500ml voor een volwassenen. (Dit neemt af als je ouder wordt.)
• Bij ongeveer 300/400 ml krijgen de hersenen een signaal en krijg je aandrang om te plassen.

Urineleiders

De 'weg' tussen de nieren en de blaas.

Urinebuis

Loopt van de blaas naar de plaats waar de urine het lichaam verlaat.

De urinebuis bij een man is langer en ligt een klier omheen, dit is de prostaat.

Anatomie van de nieren

Nieren: zijn de organen die afvalstoffen uit je bloed filtreren en urine aanmaken.

Vanuit de nier komt de urine terecht in het nierbekken. 

Het nierbekken loopt over in een kleine holle buis, die de urine naar de blaas vervoert, deze buis noemen de urineleider (ureter).

De blaas moet de urine tijdelijk opsparen tot de blaas vol is.

De plasbuis (urehtra) is de verbinding tussen de blaas en de buitenwereld.

Functie van de nieren

• Uitfilteren van afvalstoffen en afvoeren van deze stoffen via de plasbuis die de urine verlaat.
•  Het regelen van de hoeveelheid water in je lichaam.
•  Binnen grenzen houden van vocht en elektrolyten.

• Het aanmaken van en het uitscheiden van hormonen.
• Het regelen van je bloeddruk.
• Balans houden zuur-base evenwicht.

Anatomie van de nieren

Iedere nier bestaat van buiten

naar binnen uit de volgende 

onderdelen:

• Nierschors (1 miljoen nefronen).
• Niermerg
• Nierbekken
• Nierslagader
• Nierader

Bloeddruk

Bloeddruk: 

• Systole/bovendruk: hart pompt bloed in aorta (hart trekt samen)
  
• Diastole/onderdruk: nieuw bloed stroomt in hart (hart ontspant)
  

'Normale' bloeddruk (tensie): 120/80 (120 over 80)

• Systole: 120
  
• Diastole: 80

De bloeddruk is een ingewikkeld systeem dat door verschillende onderdelen van het menselijk lichaam geregeld wordt.

Tot nu toe alleen maar gefocust op de bloedvaten...

Bloeddruk (2)

Bloeddruk wordt op verschillende manieren beïnvloed:

• Zenuwstelsel en bloedvaten
• De afgifte van hormonen door de hersenen
• De werking van de nieren

Hormonen: Stofjes die andere stoffen/organen/systemen aan het werk zetten.

Enzymen: Eiwitten die een proces versnellen dat van zichzelf heel traag verloopt.

Het RAAS

Renine

Angiotensine

Aldosteron

Systeem

Bij een lage bloeddruk...

Bij een lage bloeddruk produceren de nieren het hormoon Renine.

Het hormoon Renine zorgt voor de vorming van angiotensine 1 in het bloed

Angiotensine 1 wordt door het enzym ACE omgezet in angiotensine 2.

Angiotensine 2 zorgt voor vaatvernauwing en voor productie van aldosteron -> vasthouden van zout en water

Dus bij een lage bloeddruk...

1. Nier produceert renine

2. Renine zorgt voor vorming angiotensine-I (hormoon menselijk lichaam)

3. Het enzym ACE zet angiotensine-I om in angiotensine-II

4. Angiotensine-II zorgt voor vaatvernauwing (vasoconstrictie) en vasthouden zout en water

vasthouden zout en water

ACE-enzym

Hierdoor gaat de bloeddruk omhoog

Maar bij een te hoge bloeddruk dan?

Medicijnen kunnen direct werken op:

• Bloedvaten: verwijden van de bloedvaten (bijv. bètablokkers en calciumantagonisten)
• Verminderen van bloedvolume: diuretica verminderen vocht

En dus óók op de nieren! -> ACE-remmers en AT1-antagonisten

Nefronen

• Liggen in nierschors en niermerg 
• Functionele eenheid van de nier -> Filteren het bloed en maken urine
• Elke nier heeft 1 miljoen nefronen

Vervolg Nefronen

1. Proximale tubulus (1e gekronkelde buisje)
2. Lis van Henle
3. Distale tubulus (2e gekronkelde buisje)
4. Ductus colligens (verzamelbuis) 

- Secretie: extra stoffen worden toegevoegd aan de urine

- Reabsorptie: terughalen van stoffen

- Excretie: uitscheiden

Ultrafiltratie

Elke dag produceer je  ±180 liter voorurine. Na terugresorptie blijft er maar 1% voorurine over: 1,5 - 2L urine.

Ong. 178L water, 1,5kg keukenzout en 270gr glucose teruggeresorbeerd. 

0

Wat is de functie van de nieren?
Kies het juiste antwoord

1. afvalstoffen uit bloed verwijderen
2. regeling van de bloeddruk
3. alle antwoorden zijn juist
4. regeling van water- en zoutenhuishouding

De nierslagader vervoert zuurstofarm bloed naar de nieren

1. Waar
2. Niet waar

'De weg die de urine maakt'

1. Nierslagader - bloed gaat naar de nieren
2. Nierschors - nefronen: bloed wordt gefilterd
3. Niermerg - nefronen: Fijnere filtering (lis van Henle)
4. Vervolgens gaat de voorurine door de lis van Henle 
5. Nefron - Glucose, Zouten en Water worden vanuit het nefron teruggebracht naar het bloed
6. Nierbekken - vocht en afvalstoffen gaan naar nierbekken (=urine)
7. Urineleider - urine van het nierbekken via urineleider naar de blaas.
   Via de urinebuis verlaat de urine het lichaam. 

Samenstelling urine

Water met opgeloste stoffen:

• Ureum > afbraakproduct van eiwitten (aminozuren)> geur
• Kreatine > dit stofje ontstaat door het afbreken van spierweefsel in je lichaam 
• Zouten
• Urinezuur
• Urobiline en bilirubine > stofjes die ontstaan na de afbraak van een rode bloedcel 
• Dode cellen (uit wanden van de urinewegen)
• Hormonen (bijv. HCG bij zwangerschap)
• Afgebroken geneesmiddelen
• Overige afvalproducten 

1,5 liter per dag

Samenstelling is afhankelijk van voedsel, beweging, samenstelling van je bloed (hoeveel zout, water en afvalstoffen zit daar in?)

Hoe noem je het proces van extra stoffen toevoegen aan de urine

1. Filtratie
2. Secretie
3. Excretie
4. Reabsorptie

Welk hormoon wordt in de hersenen aangemaakt?

1. Kalium
2. Natrium
3. ADH
4. Chloor

Urine

Bestaat uit: 

- Afvalstoffen ( Uream, creatinine, urinezuur)

- Water

- Zouten

- Schadelijke stoffen

Filteren

Nieren filteren per dag 200 liter vocht

99% komt weer terug in de bloedsomloop

Bij vocht te kort heb je donkere urine

Bij veel drinken is je urine licht van kleur

Bekijk je ochtendurine, hoe ruikt urine soms?

Regelmechanismen --> RAAS

• Bij een lage bloeddruk kunnen de nieren de bloeddruk verhogen (door zouten terug op te nemen uit de nierbuisjes).
• Dit wordt met behulp van een regulatiesysteem gedaan. Dit systeem heet het RAAS systeem
• Angiotensine 1 (hormoon) en angiotensine 2 (ander hormoon).
• Angiotensine twee > verhogen van de sympaticus (gaspedaal van je lichaam).

Regelmechanismen nieren

• Antidiuretisch hormoon > Heropnemen van water gebeurt onder invloed van een dit hormoon.
• ADH wordt aangemaakt in de hersen.
•  ADH zorgt dat het bloed meer water opneemt uit de nierbuisjes
• Wat als er sprake is van een ontsteking?

Wanneer zijn de klachten bij een UWI ernstig?

Klachten bij het plassen, 

hoge koorts, 

pijn onder in de rug, 

algehele malaise

koude rilling

> nierbekkenontsteking (Pyelitis). 

Wat als je een nierbekkenontsteking niet of slecht behandelt?

Risico op:

• Urosepsis; Dan gaat de infectie verder in je bloedbaan. 
• Nierfunctiestoornissen 
• Lage bloeddruk.​

Wat is de belangrijkste functie van de nieren?

1. Zuiveren van bloed, regelen hoeveelheid water en zout, reguleren bloeddruk en maken hormonen,
2. Filteren het bloed
3. Maken hormonen aan
4. Zorgen voor juiste balans tussen water en bloed

schuimende urine kan duiden op

1. teveel bier gedronken hebben
2. nierstenen
3. diabetes
4. mogelijke ontsteking

Wanneer iemands nieren niet goed werken, dan moet deze persoon worden

1. gedottert
2. gedialiseerd
3. gereanimeerd
4. gesteriliseerd

Kan je met 1 nier leven?

1. Ja
2. Nee
3. Uiterlijk een half jaar

Hebben we onze doelen behaald?

• De anatomie van de nieren benoemen.
  
• De functie van de nieren benoemen.
  
• Kennis maken met het begrip nefronen.
• De regelmechanismen van de nieren benoemen.

Eind

Nog vragen?

Dank voor de aandacht!!