les 5 thema 4 km2a (wo 18 jan)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Welkom

Mobiel uitzetten en in de tas doen.

Rustig op je eigen plek gaan zitten.

Je schrift en etui op tafel leggen.

Je laptop vast opstarten en je aanmelden bij lessonup.

Daarna je laptop omdraaien met het beeldscherm naar mij toe.
Als de timer op 0 staat start de uitleg en zit je klaar.

Deze les

Terugblik doelen vorige lesweek.   

Uitleg leerdoelen deze week.   

Opdrachten maken.   

Afsluiten; hoe is het deze les gegaan? 

Vorige lesweek

Huiswerk af? (Controle).

B2 3, 5, 7, 11 vraag en B6 vraag  1 waren veel "fout" gemaakt.

Heb je een andere vraag fout gemaakt en heb je daar hulp/uitleg bij nodig? Vraag me dan straks nog even om uitleg.

De leerdoelen voor deze week: 

-Je kunt omschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaan.

-Je kunt omschrijven wat een mutatie is.

Voor mavo ook:

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven

Vandaag de eerste twee, vrijdag de laatste

-Je kunt uitleggen hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

Genvariant = allel.

Allelenpaar = 2 allelen op 2 chromosomen met info voor 1 gen (bv oogkleur)

-Je kunt uitleggen hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

Een gen: dit stukje gaat over oogkleur

Een allel zegt dus welke variant je hebt.

allel: bruin/blauw (groen etc)

allelenpaar: de allelen die allebei over bv. oogkleur gaan

-Je moet kunnen omschrijven wat een mutatie is.

Bij de celdeling kan DNA beschadigd raken. 

De informatie over de erfelijke eigenschappen is dan veranderd.

Dit heet een mutatie, er is of er zijn dan 1 of meerdere genen gemuteerd.

Als deze mutatie te zien is in het fenotype dan noem je het organisme een mutant.

-Je moet kunnen omschrijven wat een mutatie is.

Als een mutatie voorkomt in 1 lichaamscel heeft dat weinig invloed.

Komt een mutatie voor in een geslachtscel heeft dit veel invloed.

Waarom??

Wat kan mutatie veroorzaken?

• mutagene stoffen: asbest, sigaretten rook.
  
  
• mutagene straling:               uv-straling, röntgen straling, radioactieve straling

-Je moet kunnen omschrijven wat een mutatie is.

Sommige mutaties zijn onschadelijk, sommige zijn schadelijk en sommige geven juist een voordeel.

Als de mutatie onschadelijk is of een voordeel geeft word deze vaak doorgegeven aan de nakomelingen. Daardoor krijg je meer variatie in genotypen.

Is de mutatie schadelijk dan zal het zich vaak niet kunnen voortplanten en sterft uit.

-Je moet kunnen omschrijven wat een mutatie is.

Hoe ontstaat kanker?

Soms vinden mutaties plaats in genen die de celdeling regelen.

Hierdoor kunnen cellen zich ongeremd gaan delen, dit zorgt voor een gezwel(tumor).

Als de tumor snel groeit spreek je van kanker.

Mutagene stoffen en straling kunnen kankerverwekkend zijn. 

Kanker

gezwel: cellen die zich snel en ongeremd gaan delen.

goedaardig: verstoord de bouw van andere weefsels niet.

kwaardaardig: verstoord de bouw van andere weefsels wel.

uitzaaiing (metastase): kwaad-aardige cellen verplaatsen zich via bloed of lymfe.

-Je moet kunnen omschrijven wat een mutatie is.

Info over kanker

Leerdoelen:

-Je kunt omschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaan.

-Je kunt omschrijven wat een mutatie is.

Voor mavo ook:

-Je kunt enkele DNA-technieken in de biotechnologie beschrijven

Kun je bereiken door:

-De tekst van B3 (5.3), de samenhang en mavo ook die van B7 (5.7) te lezen en te bestuderen. 

-Te maken Basisstof 3 (5.3), de samenhang en mavo ook Basisstof 7 (5.7).

-De antwoorden van de opdrachten serieus te controleren.

-Je kennis te toetsen met de flitskaarten en de test je zelf.

Eerst 10 minuten zelf in stilte,

daarna mag je overleggen. 

Eind van de les nog 7 vragen in lessonup.

Je kunt vandaag de toets voortplanting inzien.

Afsluiting.

Ver genoeg gekomen met de opdrachten? 

Zo niet; noteer dan in je agenda wat je thuis nog moet doen.  

Wat heb je geleerd deze les, kun je de volgende vragen allemaal goed beantwoorden?

Zo niet gebruik dan de volgende links om extra te oefenen.

Extra uitleg nodig? Meer weten?

Herhaling/extra uitleg

Biologiepagina: uitleg

Biologiepagina: oefenen

Bio-bits: erfelijkheid

Freek Vonk: evolutie
Darwin evolutietheorie

Schooltv: vorming van geslachtscellen

Schooltv: dna onderzoek embryo

Verwantschap

Meer weten?

Focus op biologie: erfelijke eigenschappen

Clipphanger: Wat is genetische manipulatie?

Clipphanger: Hoe werkt klonen?

Bio-bits: 1) de moord

Bio-bits: 2) de vader

Bio-bits: 3) de broer 

Bio-bits: 4) de familie

Chromosoomafwijkingen

Knippen en plakken in het DNA

Evolutie (mutatie) bacteriën (Engelstalig)

Knutselen met chromosomen

Wat heeft meer invloed? Een mutatie in een geslachtscel of een mutatie in een lichaamscel?

1. Geslachtscel
2. Lichaamscel
3. Beide evenveel

Wat is geen mutatie?

1. albinisme
2. obesitas
3. dwerggroei
4. pigmentvlekken

Hoe heet een kankergezwel ook wel

1. tumor
2. mutatie
3. uitzaaiing
4. mutant

iedere mutatie leidt tot kanker

1. Ja
2. Nee

Welk bewering over kanker en mutaties is juist?

1. Kanker veroorzaakt mutaties zodat de regeling van de celdeling niet goed verloopt
2. Er is geen verband tussen mutaties en kanker want kanker wordt veroorzaakt door kankerverwekkende stoffen.
3. Door kanker neemt het aantal mutaties toe zodat er een grotere kans is op een tumor.
4. Door mutaties kan kanker ontstaan

Welke beschrijving hoort bij welk begrip?

Bevat informatie over één erfelijke eigenschap

Bestaat uit DNA en eiwitten

Is een variant van een gen

De stof die de code bevat over erfelijke eigenschappen

Chromosoom

Allel

DNA

Gen

Bij een mutatie in welk type cellen zijn de gevolgen het grootst?

1. Bij een mutatie in bloedcellen.
2. Bij een mutatie in geslachtscellen.
3. Bij een mutatie in huidcellen.

Dit is het einde van deze les.

In je agenda gezet wat je gaat of moet doen?

Pak dan je tas in en wacht nog even rustig op je eigen plek tot het tijd is.

Laat je plek netjes achter, schuif je stoel aan en vergeet je mobiel niet.