Begeleiding in de GGZ

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Therapieën, GGZ module

G0BOO, december 2020

Behandelvormen

Er zijn verschillende behandelvormen in de psychiatrie waarbij psychotherapie de bekendste is.

Psychotherapie:

• gedragstherapie
  
• cognitieve therapie
  
• systeemtherapie

Aanvullende psychotherapeutische behandelvormen:

• activerende therapieën
  
• cognitieve gedragstherapie
  
• dialectische gedragstherapie
  
• de Liberman-methode
  
• EMDR
  
• Mindfulness
  
• Elektroconvulsietherapie

Wat is psychotherapie?

• Gespreksbehandelmethode 
• Samenwerking tussen cliënt- behandelaar. 
• psychotherapeut (of psychiater/klinisch psycholoog), BIG-geregistreerd.

Gedragstherapie

Het gedrag staat centraal. Hoe handel en/of reageer je als persoon. 

Waardoor ontstaan de klachten?

Vormen gedragstherapie:  

• Cognitieve therapie
  
• Cognitieve gedragstherapie
  
• Constructionele gedragstherapie

Uit onderzoek is gebleken dat gedragstherapie helpt bij angsten en depressies. 

Er zijn aanwijzingen dat het goed kan helpen bij;

•  verslavingsproblemen,
• relatieproblemen 
• impulsief 
• dwangmatig gedrag. 

Dit betekent niet dat met behulp van gedragstherapie iedereen wordt genezen.  Heel globaal geldt dat gedragstherapie voor twee op de drie cliënten een duidelijke verbetering brengt, terwijl één op de drie onvoldoende baat vindt bij deze behandeling.

Cognitieve therapie 

Ombuigen van gevoelens en gedrag zodat deze weer realistischer worden.

• Klachten houden verband met gedachten over bepaalde situaties, deze  beïnvloeden stemming en gedrag. 
• Het is niet de situatie die je angstig (of vrolijk of verdrietig) maakt, maar het is de wijze waarop je over de situatie denkt. 

Gaat uit van basisprincipes :

beschrijving van de ervaren problemen (die steeds wordt bijgesteld).

accent op samenwerken en actieve deelname

doel- en probleemgericht

nadruk in eerste instantie op het heden

educatief: leert hoe eigen therapeut te kunnen worden en terugval te voorkomen

kortdurend & gestructureerd

Leren kijken naar je eigen niet kloppende gedachten en overtuigingen deze leer je om te zettenbruik van meerdere in andere gedachten, gevoelens en gedrag.Ideeën en opvattingen spelen een belangrijke rol bij allerlei klachten. Bij bijvoorbeeld een depressie kan een kleine teleurstelling leiden tot allerlei negatieve gedachten. Deze negatieve gedachten zijn een soort van automatisme geworden. Één tegenvaller is voldoende om een keten van negatieve gedachten op te roepen zoals: zie je wel ik kan ook niets of, ik ben een mislukkeling of, niemand vindt mij aardig. Dergelijke gedachten zijn weer de oorzaak van negatieve gevoelens en depressieve klachten.

Cognitieve gedragstherapie 

• Actief proces (cliënt- therapeut)
  
• Combinatie van gedrags- en cognitieve therapie.

Aanvullende behandelvormen:

Activerende therapieën

• Individuele gesprekken
• Nieuw gedrag aanleren, wat herstel bevordert.
• Bijv. door een crisissignaleringsplan, een crisiskaart, of het veranderen van de levensstijl. 

Dialectische gedragstherapie (DGT)

• Ontwikkeld voor borderline persoonlijkheidsstoornis
• Grip krijgen op heftige emoties door ze onderzoeken,
• Bestaat uit individuele- en groepstherapie.

Dialectische gedragstherapie (DGT) In de behandeling leert u uw eigen probleemgedrag onderzoeken en veranderen door uw denken te onderzoeken (opvattingen en manier van denken) en te veranderen. DGT is een steunende therapie, het probeert goede kwaliteiten naar boven te halen.

1. Aanvullende behandelvormen:

De Liberman-methode

• Ernstige psychiatrische stoornissen (psychose, verslaving, schizofrenie).
• Aanleren  van vaardigheden en zelfstandigheid  vergroten. 
• Vervangende activiteiten aanleren.

 

EMDR

• Eye Movement Desensitization and Reprocessing, afgekort tot EMDR, 
• Therapie na een schokkende ervaring, zoals een ongeval, seksueel geweld of een geweldsincident. 

De Liberman-methode; De modules, die doorgaans en bij voorkeur in groepsverband worden aangeboden, zijn bedoeld voor mensen met ernstige psychiatrische stoornissen, zoals schizofrenie, maar zijn ook toepasbaar voor mensen met een verstandelijke beperking of mensen met persoonlijkheidsstoornissen. Het trainingsprogramma richt zich zowel op mensen met langdurige aandoeningen als op mensen die herstellen van een eerste psychotische episode.

2. Aanvullende behandelvormen:

Mindfulness

• Leren je aandacht (vaker) te sturen, afstand nemen van gedachten. 
• Bewust keuzes leren maken, niet automatisch reageren. 
• Stressprikkels verminderen. 

 

Elektroconvulsietherapie

• Epileptisch insult door stroomstoot, 
• Behandeling bij  bijv. depressie.

Belevingsgerichte therapie.

Muziek Therapie 

• improvisatie
• Maken, luisteren, zingen.
• Emoties: blijdschap, ontspant.

Psychomotorische therapie

• Ervaren en bewust worden van emoties en gevoelens in het lichaam. 
• Via beweging uiting geven aan emoties, spanning en klachten & weer vertrouwen krijgen in het eigen lichaam.

De psychomotorische therapie gaat ervan uit dat het denken (gedachtes), voelen (emoties) en doen (handelen) elkaar continu beïnvloeden. Deze therapievorm is erop gericht om meer in contact te komen met het lichaam en hierdoor het totale welbevinden te verbeteren

voor wie;

Moeite met waarnemen/ bewustwording van lichaamssignalen;

Negatief beeld van het eigen lichaam;

Moeite met accepteren van verminderde (bewegings)mogelijkheden;

Last van fysieke beperkingen en/of pijn;

Moeite om met spanning en stress om te gaan;

Onvoldoende duidelijk maken van eigen grenzen;

Onvoldoende voor zichzelf opkomen;

Moeite met (lichamelijk) contact en communicatie (lichaamstaal).

Biologische behandelmethoden

- ECT

- Slaapdeprivatie

- Lichttherapie

-Psychofarmaca 

Psychodynamische therapie

Gebeurtenissen in het verleden van invloed op het heden.

‘Regressie’ terug naar eerdere ontwikkelingsfasen, om inzicht te krijgen. Therapeut neemt ouderlijke rol in.

Vervolgens ‘duiding’ waarbij de therapeut betekenis geeft aan de gedragingen en belevingen. Voor inzicht en kunnen veranderen van gedrag.

Toepassingen:

Bij het veranderen van persoonlijkheidsaspecten. Bv. Narcistische of afhankelijke persoonlijkheid.

Bij vastzitten in bepaalde relatiepatronen. Bv. Vrouw die relaties aan gaat met mannen die eerst veilig lijken en daarna leiden tot mishandeling.

 Gedragstherapie

Gedragstherapie: gaat er vanuit dat gedrag is aangeleerd.

Actieve houding, veel oefenen met ‘nieuw’ gedrag.

Voorwaarden zijn motivatie, inzicht in eigen gedrag (hoe vaak, wanneer enz.)

Toepassing:

Dwangklachten (bv. Smetvrees)

Problemen bij seksualiteit (bv. Erectiestoornissen)

Allerlei vormen van ongewenst gedrag (bv. Agressie)

Aanleren van gewenste gedragingen (bv. Assertiviteit)

Cognitieve therapie

Psychiatrische problemen worden veroorzaakt door foutieve veronderstellingen en interpretaties. Geen realistisch beeld.

Gedachten, gevoelens, gedrag.

Cognitieve herstructurering: Gedachtes veranderen naar realistisch.

https://www.youtube.com/watch?v=odo6v527jxI

Varianten cognitieve gedragstherapie:

 Dialectische gedragstherapie (DGT): onderzoeken, bewust worden en veranderen van denk-, gevoels- en gedragswijze. In groep en individueel.

 Liberman-methode: voor EPA patiënten. Aanleren van vaardigheden op verschillende gebieden, met als doel het vergroten van de zelfstandigheid.

 Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR): Bij traumatische ervaringen. De emoties los koppelen van de situatie.

 https://www.youtube.com/watch?v=FubVAveULcU

 Mindfulness based cognitieve therapie: in het hier-en-nu. Aandachtiger, opener en bewuster omgaan met het leven.

 https://www.youtube.com/watch?v=3FKsCRCFJeA

Systeemtherapie

Niet de patiënt maar de naasten staan centraal.

Gericht op meer begrip.

Therapeut op zoek naar de veerkracht en zelfbedachte oplossingen

Toepassing:

Gericht op veranderen van de omgang met elkaar of de manier waarop er tegen zaken aangekeken wordt.

Bewustwording van het effect van eigen gedrag op de ander.

Opdracht 

Zoek in twee- of drietallen één van de psychotherapeutische behandeling uit en maak hier een korte presentatie van. Volgende week gaan jullie dit kort aan elkaar presenteren. Maximaal 5 minuten. 

Het moet in ieder geval de onderstaande punten bevatten:

1. Wat houdt de behandeling in?
2. Wanneer wordt het toegepast?
3. Onder welke vorm van therapie het valt (psychologisch, biologisch, sociaal of complementair) 

Verschillende vormen

• Biologische behandelmethoden
• Psychologische behandelmethoden
• Sociaal georiënteerde behandelmethoden

Complementaire therapieën