P1_5_verhaalanalyse_les 4_verhaalinzet_perspectieven

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Verhaalanalyse

Aan het einde van de les:

• Kun je in een verhaal aangeven met welke verhaalinzet is begonnen
• Kun je uitleggen vanuit welk perspectief een verhaal is geschreven

Planning

• Werkwoordspelling
• Herhaling theorie vorige les
• Theorie verhaalanalyse
• Verhaal lezen

Oefenen werkwoordspelling

1. Die jongen ... (misleiden) zelfs zijn vrienden!
   
   
2. Hij ... (beleggen) zijn geld vorig jaar in Bitcoins.
   
   
3. Mijn oma heeft een ... (vergroten) foto van mij op de piano staan.

Oefenen werkwoordspelling

1. Die jongen misleidt zelfs zijn vrienden!
   
   
2. Hij belegde zijn geld vorig jaar in Bitcoins.
   
   
3. Mijn oma heeft een vergrote foto van mij op de piano staan.

Literatuur <-> lectuur

• er wordt met het verhaal 'gespeeld  * vast stramien
• onvoorspelbaar einde                             * voorspelbaar (happy end)
• origineel taalgebruik                               * cliché taalgebruik
• personages zijn uitgewerkt.                * stereotypen
• lezer kan het gelezene toepassen.    * ter ontspanning

Personages

* hoofdpersoon - round character - belangrijkste persoon  - streeft een

   bepaald doel na en maakt een ontwikkeling door

* bijpersonen/bijfiguren - steunen de hoofdpersoon of werken deze tegen

   bij het bereiken van zijn doel  - flat character - stereotypen - geen

   ontwikkeling

 * protagonist - bijna altijd de hoofdpersoon

* antagonist - werkt de hoofdpersoon tegen - kan een persoon zijn, 

   maar ook een ziekte 

Tijd

Een auteur kan spelen met de chronologie van de gebeurtenissen. Deze gebeurtenissen worden lang niet altijd verteld in de volgorde waarin ze gebeurd zijn.

* chronologische volgorde = fabel / vertelde volgorde = sujet

* flashback - in het verhaal wordt teruggegrepen op iets dat eerder gebeurd is (om aan te geven

   waarom iets gebeurt)

* flashforward - de schrijver licht een tipje van de sluier van de toekomst (spannende hint)

* tijdsprong - een heel stuk van de tijd wordt overgeslagen (is niet belangrijk)

* tijdverdichting - een heel stuk tijd wordt kort samengevat

* tijdvertraging - een enkel moment wordt heel uitgebreid beschreven

* vertelde tijd - duur van het verhaal (bijvoorbeeld zeven maanden)

* verteltijd - aantal bladzijdes

Noem een manipulatietechniek

Manipulatietechnieken

• open plek
• flashback/flashforward
• vooruitwijzing
• tijdsprong
• tijdsverdichting
• vertragen/versnellen

Verhaalinzet

de manier waarop een verhaal begint

Verhaalinzet (1)

• ab ovo: vanaf het begin (letterlijk: vanaf het ei)
  
  

'Het was nog donker, toen in de vroege morgen van de tweeëntwintigste december 1946 in onze stad, op de eerste verdieping van het huis Schilderskade 66, de held van deze geschiedenis, Frits van Egters, ontwaakte.'

'De avonden' van Reve

Verhaalinzet (2)

• in medias res: midden in het verhaal
  
  

'Hoe heet de man die de gevangeniskat opat? Dat is de vraag en het maakt niet uit wie van de drie vrienden de vraag stelt of hoe ze op het onderwerp komen. Het draait om de achternaam en niets anders doet ertoe op deze lenteochtend in toko Hardy.’

'Honolulu King' van Goemans

Verhaalinzet (3)

• post rem: begin bij het einde
  
  

'Er zijn me een paar dingen overkomen – en niet alleen de dood van mijn moeder’

'Twee vrouwen' van Mulisch

Vertelinstanties = perspectieven

Elk verhaal heeft een verteller

Verteller is niet hetzelfde als de schrijver

Welke drie perspectieven zijn er?

Wat is het perspectief?

Hij keek op zijn lichtgevend horloge, dat aan een spijker hing. ‘Kwart voor zes,’ mompelde hij, ‘het is nog nacht.’ Hij wreef zich in het gezicht. ‘Wat een ellendige droom,’ dacht hij. ‘Waar ging het over?’ Langzaam kon hij zich de inhoud te binnen brengen. Hij had gedroomd, dat de huiskamer vol bezoek was. ‘Het wordt dit weekeind goed weer,’ zei iemand. 

1. Ik
2. Personaal (hij/zij)
3. Auctoriaal (alwetend)

Wat is het perspectief?

"Anton woonde in het tweede huis van links: dat met het rieten dak. Het heette al zo toen zijn ouders het kort voor de oorlog huurden; zijn vader had het eer der ‘Eleutheria’ genoemd of iets dergelijks, maar dan geschreven in griekse letters. Ook al voordat de catastrofe plaatsvond, had Anton de naam ‘Buitenrust’ niet opgevat als de rust van het buitenzijn, maar als iets dat buiten de rust was."

1. Ik
2. Personaal (hij/zij)
3. Auctoriaal (alwetend)

Wat is het perspectief?

"De eerste tien jaar van mijn leven was ik niet arm. Ik was op veel manieren anders dan de mensen om mij heen, maar armer was ik niet. Dat weet ik. Er is een moment geweest waarop ik het merkte. Dat herinner ik me als de dag van gisteren."

1. Ik-perspectief
2. Personaal (hij/zij)
3. Auctoriaal (alwetend)

Lezen fragment Kader Abdolah

Het huis van de moskee 

--> begint als een soort van Perzisch sprookje

--> revolutie in Iran eind jaren '70 (historische roman)

--> familie en vrienden vallen uit elkaar en blijken opeens

       vijanden; hoe kunnen mensen veranderen

--> autobiografisch karakter -Abdolah moest zelf vluchten voor

        het Iraanse bewind

'Papegaai vloog over de IJssel' (p. 3)

1. Beschrijf de verhaalinzet van het verhaal. 
2. Wat is de vertelinstantie van het verhaal? 
   
3. Citeer een zin waaruit de vertelinstantie duidelijk wordt.
4. Beschrijf de volgende begrippen: hoofdpersoon, doel van de hp, helper en tegenstander.

Huiswerk 

• Bestuderen theorie verhaalanalyse.
• SP + IP 1: opdracht 4 t/m 7.