3.1 de verlichting TH+ 3.1D: HA

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 3

Politieke revoluties

3.1 De Verlichting

Wat gaan we doen vandaag?

• Voorkennis
• Lesdoelen
• Opdrachten maken
• Afsluiten

Voorkennis

 Wat weet je nog?

Lodewijk XIV - Absolutisme

Welk begrip past het best bij de manier van regeren van Lodewijk XIV?

1. Absolutisme
2. Democratie
3. Centralisatie
4. Vrijheid

Waarom liet Lodewijk XIV alle adel bij hem in Versailles wonen?

1. Hij wilde veel mensen om zich heen hebben omdat hij zich anders eenzaam voelde.
2. Hij wilde dat alle adel samen was zodat ze zich konden verdedigen tegen de revolutie.
3. Hij vertrouwde de adel niet en wilde ze goed in de gaten kunnen houden.
4. Om zware koffiedrinkers goed in de gaten te houden. Koffie was duur en mocht dus niet te veel gedronken worden.

Stelling: In de tijd van Lodewijk XIV was er godsdienstvrijheid.

1. Juist
2. Onjuist

Hoofdstuk 3

Politieke revoluties

Lesdoelen 3.1:

Aan het einde van de les kun je... 

1. een beschrijving geven van de standensamenleving in het ancien régime
2. uitleggen dat de Verlichting een nieuwe manier van denken was
3. met enkele voorbeelden uitleggen dat verlichte denkers nieuwe ideeën hadden over goed bestuur

Handboek Blz. 123

Stand	Percentage	Taak	Privileges
1.
2.
3. a. b. c.

Wat waren de eerste stand, percentage, taak en privileges?

Wat waren de tweede stand, percentage, taak en privileges?

Wat waren de derde stand, percentage, taak en privileges?

schrijf op:

stand 1:

stand 2:

stand

3a:

3b:

3c:

1 minuut

Begintaak

Lesdoelen 3.1:

1. een beschrijving geven van de standensamenleving in het ancien régime
2. uitleggen dat de Verlichting een nieuwe manier van denken was
3. met enkele voorbeelden uitleggen dat verlichte denkers nieuwe ideeën hadden over goed bestuur
4. Je kunt uitleggen dat de Verlichting belangrijk was voor het ontstaan van de VS

Standensamenleving
Frankrijk 

Geboorte bepaalt stand

Ancien Regime

Koning heeft absolute macht en hoogste stand heeft voorrechten

98% !!

Standensamenleving

Eerste stand	Geestelijkheid	- Geen belasting betalen - Wel voorrechten
Tweede stand	Adel	- Geen belasting betalen - Wel voorrechten
Derde stand	Boeren en burgers	- Wel belasting betalen - Geen voorrechten

Het begin van de Verlichting

• 17e eeuw         Wetenschappelijke Revolutie 
  
  
• Anders kijken naar de wereld: observatie en experiment
  
  
• Hieruit kwam het rationalisme: het steeds meer vertrouwen op eigen verstand (ratio) en niet meer op het geloof.
• Verlichting: manier van denken waarin geloof en traditie plaatsmaken voor logisch en verstandelijk redeneren

Wat werd er anders?

lesdoel 3

• Je kan met een aantal voorbeelden uitleggen dat verlichte denkers nieuwe ideeën hadden over goed bestuur.
  

Jean- Jacques Rousseau

Democratie:

Volk moet absolute macht hebben 

Charles de Montesquieu

Scheiden van de machten --> zo geen machtsmisbruik

1. Wetgevende macht

2. Uitvoerende macht

3. Rechtsprekende macht 

Wetgevende macht

Een vergadering van volksvertegenwoordigers die wetten maken.

Uitvoerende macht

De wetten worden door de regering (koning en ministers) uitgevoerd.

Rechtsprekende macht

Rechters geven straffen als mensen zich niet aan de wetten houden. Deze straffen zijn voor iedereen gelijk.

Dit noemen we: Trias Politica

Verlichting

Absolute vorsten niet blij met deze ideeën:

• Verbod op boeken met kritiek op bestuur + kerk = Censuur 
  
• Toch mensen bijeen in salons...
  
• Publiek debat: discussie over problemen in de samenleving

• Mening van de koning + kerk niet lang allesbepalend 
  

Salon

een salon was een plek waar mensen bijeenkwamen om bijvoorbeeld over  literatuur, filosofie en politiek te praten.

Leerdoelen:

1. Je kunt een beschrijving geven van de standensamenleving in het ancien régime.
2. Je kunt uitleggen dat de Verlichting een nieuwe manier van denken was.
3. Je kunt met enkele voorbeelden uitleggen dat verlichte denkers nieuwe ideeën hadden over goed bestuur.

Wie kan kan deze vragen beantwoorden?

Aan het werk TH

Lees de tekst op blz 112 en 113

Maken opdrachten 3, 6,7, 8, 9, 11 t/m 14

lesdoel 4

Je kunt uitleggen dat de Verlichting belangrijk was voor het ontstaan van de Verenigde Staten

De Amerikaanse revolutie 1775-1783

Ontevreden kolonisten

Amerika begint als een collectie van Engelse koloniën

• Bewoners zijn: Europeaanse kolonisten (Americans)    

• Door slavenhandel getransporteerde Afrikanen (African Americans)

• En oorspronkelijke bewoners (native Americans)

• In de koloniën wonen rond 1775 veel mensen die nog nooit in Europa zijn geweest (veel geboortes) Zij noemen zich Amerikanen

• Wél zijn ze Britse onderdanen máár voelen ze zich niet verbonden met het moederland

Protesten

Amerikanen zijn ontevreden over de Britse overheid

• De Britten besluiten in 1774 dat de Amerikanen méér belasting moeten betalen

• Máár de Amerikaanse bevolking is niet gerepresenteerd in het Britse parlement...

• Amerikanen verzetten zich: "No taxaton without representation!"

• Britse monopolie op de handel in thee zorgt voor nog meer woede...

Britse loyalisten worden overgoten met teer en krijgen vervolgens veren over zich heen gestrooid

"Tarring and Feathering"

Een verslag over "Feathering"

A particularly violent act of tarring and feathering took place in August 1775 northeast of Augusta, Georgia. Landowner and loyalist Thomas Brown was confronted on his property by members of the Sons of Liberty. After putting up some resistance, Brown was beaten with a rifle, fracturing his skull. He was then stripped and tied to a tree. Hot pitch was poured over him before being set alight, charring two of his toes to stubs. Brown was then feathered by the Sons of Liberty, who then took a knife to his head and began scalping him.

Onafhankelijkheidsoorlog

Op de "Boston Tea party" wordt fel gereageerd

• Dit zorgt voor nóg meer verzet

• De 13 koloniën gaan samenwerken en komen in opstand
  

• Deze opstand noemen we de Amerikaanse revolutie
• De Britten verklaren in 1775 de oorlog met Amerika (1775 - 1783)
  

• Vanaf 1776 komen de Amerikanen met de onafhankelijkheidsverklaring
   Dit is het begin van de Verenigde Staten
  

De Verlichting en Amerika

• De onafhankelijkheidsverklaring is gebasseerd op de ideeën van de verlichting (vrijheid, gelijkheid en broederschap)
• Om een absolute leider te voorkomen werd gekozen voor een  federatie:  Samenwerkingsverband tussen staten met eigen bestuur 
  Grotere beslissingen worden landelijk gemaakt
• Aan het hoofd staat een president die wordt gekozen door het volk
• Ook wordt de trias politica toegepast (?) en komt er een grondwet
  

Aan het werk HA

Lees de tekst op blz 124, 125 en 126

Maken opdrachten 3, 6,7, 8, 9, 11 t/m 14