Les 5

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Les 5

Dementie
Parkinson

Planning

Lesdoelen

Theorie
Opdracht
Evaluatie
Huiswerk

Lesdoelen

- Legt uit wat dementie inhoudt

- Legt uit wat cognitieve en geheugenstoornissen zijn

- Benoemt de symptomen van dementie aan de hand van de vier stadia

- Legt uit welke diagnostiek en behandelingen er zijn bij dementie

Wat weet je al van dementie?

Dementie

Dementie is de naam voor een combinatie van symptomen, ook wel dementiesyndroom genoemd, waarbij de hersenen niet meer in staat zijn om informatie goed te verwerken

Meest voorkomend: Alzheimer, vasculaire dementie, frontotemporale dementie en Lewy-body-dementie

Voorkomen ( prevalentie)

1 op de 5 mensen krijgt dementie
Meer vrouwen dan mannen
(vrouwen 1  op de 3)
Toenemen van de leeftijd stijgt de kans
>90 jaar 40% een vorm van dementie

Het geheugen

In de hersenschors bevinden zich zenuwcellen en verbindingen die ingewikkelde cognitieve functies regelen, zoals de snelheid van informatieverwerking, sturing van het gedrag, het geheugen en de aandacht. De hippocampus is een specifiek deel van de hersenen dat zich in de slaapkwab bevindt

De hippocampus is betrokken bij het opnemen en het doorgeven van nieuwe informatie. De informatie gaat eerst naar het werkgeheugen en daarna naar het permanente geheugen. Je noemt dit het inprentingsvermogen. De hersenen verbruiken veel energie en zuurstof in vergelijking tot andere organen. Dat maakt de hersenen kwetsbaar voor veranderingen. Ouder worden is een verandering die gevolgen heeft voor de werking van de hersenen.

Geheugen

Herinneringen worden opgeslagen in de zenuwcellen. Zintuigen vormen die herinnering

Werkgeheugen waar je informatie korter dan 1 minuut vasthoudt
Opslaan en opdiepen van informatie gebeurd in het lange termijngeheugen

onbewust geheugen, stuurt alles wat automatisch verloopt aan

Hippocampus

Met het ouder worden neemt ook de werking van het geheugen af
Wanneer hippocampus wordt aangetast wordt deze kleiner en functioneert minder goed. Nieuwe informatie komt wel in werkgeheugen maar niet meer in permanente geheugen. 

Plaques door klontering van eiwit

Stadia

Gedrag is communicatie

persevereren;

confabuleren;

verzamelzucht;

achterdocht;

decorumverlies.

Perseveren steeds herhalen van dezelfde vragen< opmerkingen of steeds hetzelfde verhaal vertellen

Confabuleren; middenin de zin niet meer weten wat hij wilde vertellen, dus gaat aanvullen met verzinsels. 

Verzamelzucht: van alles verzamelen en op een voor hem veilige plek bewaren. Controle houden over zijn omgeving

Achterdocht: omdat je niets kan onthouden geeft dat een gevoel van onveiligheid. Hij wantrouwt alle personen om hem heen. 

Decorumverlies
Uiterlijke waardigheid verliezen. Normen en waarden en ideeën over fatsoen raken kwijt

Diagnostiek

Lichamelijke, psychische en sociale factoren beïnvloeden het gevoel van welbevinden van de oudere
Zo lang mogelijk thuis blijven wonen ( eerste lijn)
Onderzoeken ( tweede lijn) 

goede anamnese en lichamelijk onderzoek;

geheugenscreening met de MMSE (Mini-mental state examination) en kloktekentest;

bloedonderzoek;

CT, MRI-scan en PET-scan;

EEG;

ruggenprik;

neuropsychologisch onderzoek (NPO) voor specifiekere informatie over het soort dementie en stadium.

Behandeling

Niet te genezen
Blijf gezond en actief
Ergotherapie
Logopedie
Psychologie
Medicijnen ( geen genezing maar wel verlichting bij bepaalde symptomen)
doneprezil, rivastigmine, galantamine, memantine 

Donepezil

Donepezil kun je gebruiken bij beginnende tot een matig ernstige vorm van alzheimer en alle fasen van Parkinson en Lewy body dementie. Het medicijn vertraagt de achteruitgang, maar stopt deze niet.

Wat doet Donepezil?

Donepezil heeft een klein, positief effect op je concentratie en je spreken. Het is in Nederland te koop onder de merknaam Navazil. Alleen op voorschrift van een arts.

Bijwerkingen

Bekende bijwerkingen van Donepezil zijn diarree, hoofdpijn en misselijkheid.

Rivastigmine

Rivastigmine kun je gebruiken bij beginnende tot een matig ernstige vorm van alzheimer en alle fasen van Parkinson en Lewy body dementie. Het vertraagt de achteruitgang, maar stopt deze niet.

Wat doet Rivastigmine?

Rivastigmine heeft een klein (positief) effect op de concentratie. Het is in capsules en als pleister te koop als Rivastigmine, Exelon en Permente.

Bijwerkingen Rivastigmine

Bekende bijwerkingen van Rivastigmine zijn overgeven, misselijkheid, duizeligheid, gebrek aan eetlust, hoofdpijn, jeuk, roodheid, slaperigheid en een vertraagde hartslag.

Galantamine

Galantamine kun je gebruiken bij beginnende tot een matig ernstige vorm van alzheimer en alle fasen van Parkinson en Lewy body dementie. Het vertraagt de achteruitgang, maar stopt deze niet.

Wat doet Galantamine?

Galantamine kan een klein, positief effect hebben op je aandacht, concentratie en spraakvermogen. Het is in capsules te koop als Galantamine en Reminyl.

Bijwerkingen

Bekende bijwerkingen van Galantamine zijn duizeligheid, hoofdpijn, gebrek aan eetlust, misselijkheid, slaperigheid en een vertraagde hartslag.

Memantine

Memantine is het enige medicijn dat in Nederland beschikbaar is voor mensen met een matige tot ernstige vorm van de ziekte van Alzheimer. Het medicijn probeert de verschijnselen van alzheimer te verminderen.

Wat doet Memantine?

Let op: Memantine helpt bij veel mensen niet. Of maar een heel klein beetje. Daarom schrijven artsen het maar weinig voor. Zeker als iemand veel in bed ligt, is het niet geschikt als medicijn. In Nederland is Memantine bekend als Ebixa en Nemdatine.

Bijwerkingen

Meestal heeft het medicijn geen bijwerkingen. Bij een kleine groep mensen komt hoofdpijn, slaperigheid, hoge bloeddruk, constipatie, duizeligheid of kortademigheid voor.Verminderde geheugenfuncties zijn beschreven bij bloedarmoede en vitaminetekort. Behandeling van deze onderliggende aandoeningen verbeteren vaak de geheugenfunctie, ook bij mensen die al de diagnose dementie hebben gekregen. Vooral vitamine D blijkt een belangrijke rol te spelen. Voor vrijwel alle ouderen is daarom aanvullende behandeling met vitamine D nodig.

Opdracht

Zie teams

Vraag 1 en vraag 2

Gebruik Thieme en anders www.alzheimer-nederland.nl

15 min

Mag samenwerken
Eerder klaar? start met het maken van de opdrachten

Parkinson

De ziekte van Parkinson ontstaat door een tekort aan dopamine in de hersenen. Dopamine is een stof die in de hersenen gebruikt wordt om hersencellen in een bepaald gebied te laten communiceren. Dit gebied heet de substantia nigra

Hele andere oorzaak dus! 

Parkinson uit zich vaak in de vorm van een bewegingsstoornis, waarbij zenuwcellen in je hersenen in snel tempo afsterven. Daardoor krijg je veel verschillende klachten, zoals beven, stijve spieren, evenwichtsproblemen en te weinig of traag bewegen.

In 2020 telde Nederland 63.500 mensen met parkinson. Bij ongeveer 30% van hen uitte de ziekte zich al voor de leeftijd van 65 jaar

behandelen door dopamine te geven

Parkinson

50-60jaar

iets vaker mannen dan vrouwen
Balans tussen dopamine en acethylcholine is verstoord
Medicatie om de balans te herstellen
erfelijkhied
misvorming in een eiwt
Giftige stoffen: mangaan, zware metalen, koolmonoxide vergiftiging, insecticiden

Stadia

Symptomen

Tremor,  Akinesie, Rigiditeit, 

Huidproblemen
Obstipatie, Speekselvloed
Droge mond, Oogklachten
Mictieproblemen
Slaapstoornissen
Cognitieve stoornissen

Psychische stoornissen, depressie! 

De drie bewegingssymptomen, tremor, akinesie en rigiditeit, leiden tot de typische lichaamshouding bij de ziekte van Parkinson: de voorovergebogen, traag schuifelende man of vrouw, met een trillende arm en een maskergelaat

Opdracht

Zie teams

Vraag 3

Gebruik Thieme en anders https://parkinsonfonds.nl

10 min

Mag samenwerken
Eerder klaar? start met het maken van de opdrachten

Buurman, buurvrouw

Stel je voor dat je jouw cliënt net de diagnose alzheimer heeft gehad. 
De dochter van de cliënt begrijpt het niet. 

Leg aan je buur uit wat de diagnose alzheimer is

Huiswerk

Gebruik de theorie uit het boek Gehandicaptenzorg van TM: 

• Module 4

Hoofdstuk 12 Multipele sclerose en amyotrofische lateraal sclerose

Gehandicaptenzorg n4 Paragraaf - eDition (thiememeulenhoff.nl)