Borp Markten overheid 5.8 t/m 5.15

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

5 havo ECONOMIE  ||  2022-2023

Doelen van deze les 

• Je kunt de kenmerken en voorbeelden van een individueel goed noemen.
• Je kunt uitleggen waarom de overheid collectieve goederen produceert en welke kenmerken er zijn van collectieve goederen. 
• Je kunt het verschil benoemen tussen collectieve en quasi-collectieve goederen en er voorbeelden van geven.

Wat is de dominante strategie voor Peter als de andere wel betalen (de dominante strategie is waarbij de opbrengst het hoogste is)?

1. Wel betalen
2. Niet betalen

Voor het collectief zou het beter zijn als Peter wel ook gaat betalen. Waardoor zou Peter ook tot dat besluit kunnen komen?

Individuele goederen

• goederen die je kunt kopen op een 'markt' en waarvoor je moet betalen: uitsluitbaarheid. Zonder betaling word je uitgesloten.
• Je kunt niet alles kopen, je moet keuzes maken.: rivaliserend 

Voorbeelden: kleding, Netflix en boodschappen van de supermarkt

Collectieve Goederen

Collectieve goederen worden door de overheid gemaakt en zijn voor iedereen beschikbaar.

• Politie.
  
• Brandweer.
• Leger.
• Zorg.
• Infrastructuur.

collectieve goederen

•  Goederen die de overheid levert. Deze zijn niet uitsluitbaar of rivaliserend
• Iedereen mag hiervan gebruikmaken > collectief. 

Voorbeelden: politie, bankje in het park of een zeedijk. 

Kenmerken collectieve goederen

Collectieve goederen hebben twee kenmerken:

1. Kan niemand van worden uitgesloten 
   
2. Collectieve goederen kunnen door iemand worden geconsumeerd, zonder dat er dan minder overblijft voor een ander. 
   

Wat is geen kenmerk van collectieve goederen?

1. komen alleen tot stand door collectieve dwang
2. men kan een individuele prijs vragen
3. niet-uitsluitbaar
4. niet-rivaliseren

Quasi-collectieve goederen

Sommige individuele goederen vindt de overheid zo belangrijk dat ze er graag aan bijdraagt. 

omdat ze van groot maatschappelijk belang zijn 

of anders te duur worden (subsidie). 

Dit noemen we quasi-collectieve goederen. 

Bijv. onderwijs, zorg, bibliotheek, openbaar vervoer enz. 

I: Quasi-collectieve goederen zijn individuele goederen door de overheid geproduceerd.
II: Onderwijs is een voorbeeld van quasi-collectieve goederen.

1. beiden juist
2. beiden onjuist
3. alleen I juist
4. alleen II juist

Wat is kenmerkend aan externe effecten?

Externe effecten, overheidsingrijpen

Extern effect: 

effect als gevolg van 

productie en/of consumptie voor 

de welvaart van anderen  --> 
Niet bij de prijs inbegrepen.

Negatieve externe effecten &  positieve externe effecten

Positieve externe effecten

Negatiever externe effecten

Marktfalen

Als er teveel negatieve externe effecten zijn --> de markt produceert te veel. 

Als er te weinig positieve externe effecten zijn --> de markt produceert te weinig. 

Aan het werk

Maken 5.8 t/m 1.15

Nakijken

• Wat heb je goed gedaan?
• Wat kun je beter doen?

Lees de tekst

• Onderstrepen
• Samenvatten