Les 3 - §1.2 werken en wonen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Les 3

§1.2 Werken en wonen

Aantekeningen voor het examen

Lesplanning

Lesuur 1: Industrialisatie 

Lesuur 2: Sociale Kwestie

Leerdoelen, je leert...

• kenmerkende veranderingen, gebeurtenissen, personen en ontwikkelingen in Nederland ten tijde van de industrialisatie in de tweede helft van de negentiende eeuw noemen, herkennen, beschrijven en toepassen.

Wat weet je over industrialisatie?

Voor industrialisatie

Na industrialisatie

                Sleep  de kenmerken naar het juiste vak.

Fabrieken

Huisnijverheid

stoommachines

Landbouwsamenleving

windkracht, waterkracht

Steden ontstaan

Industrialisatie

Eind 19e eeuw industrialiseerde Nederland, oorzaken:

1. Goede infrastructuur (+ verbindingen met het Duitse Ruhrgebied)
2. Veel grondstoffen (uit de kolonie Nederlands-Indië)
3. Grote afzetmarkt (veel export, o.a. naar de kolonies)
4. Veel investeringen door het vrije ondernemerschap en weinig overheidsbemoeienis => kapitalisme (= liberaal idee)

Aantekening voor het examen

Gevolgen voor de arbeiders

1. Slechte arbeidsomstandigheden en kinderarbeid in de fabrieken.
   
2. Snelle verstedelijking (urbanisatie) zorgde voor slechte leefomstandigheden.
   
3. Verschil tussen arm en rijk werd steeds groter.

• Het armoedeprobleem werd een politieke discussie tussen liberalen en socialisten = sociale kwestie 
• Wat moet de rol / taak van de overheid zijn om het armoedeprobleem aan te pakken?

Aantekening voor het examen

Sociale Kwestie

De vraag hoe de slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders moeten worden opgelost.

Verschillende meningen in de politiek hierover:

Liberalen: dachten vooral in het belang van de werkgever.

Socialisten: dachten vooral in het belang van de arbeiders.

Standpunten over de Sociale kwestie

Liberalen vs. Socialisten

Liberalen - I

Standpunten:

1. Vrijheid van het individu
2. Economische vrijheid (weinig wetten voor ondernemers)
3. De overheid moet zich dus weinig bemoeien met de samenleving = passieve overheid.

Aantekening voor het examen

Liberalen - II

• Aanhangers rijke en hoge burgerij
• Door het censuskiesrecht waren zij de enige stemgerechtigden  gevolg => de liberalen hadden de meerderheid in het parlement.
• In 1885 werd officieel een liberale politieke partij opgericht => de Liberale Unie.

Aantekening voor het examen

Socialisten - I

Standpunten:

1. Er moeten sociale wetten komen om het armoedeprobleem op te lossen.
2. Het verschil tussen arm en rijk moet kleiner worden = verbetering sociaal-economische positie van de arbeiders. 
3. De overheid moet bestaanszekerheid garanderen = actieve overheid die zich veel bemoeit met de samenleving.
4. Er moet algemeen kiesrecht komen om de arbeiders een stem te geven.

Aantekening voor het examen

Socialisten - II

In 1894 werd de Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP) opgericht door P.J. Troelstra

Aantekening voor het examen

Sociale wetten

Ondanks dat de liberalen aan de macht waren kwamen er een aantal sociale wetten:

• De Armenwet (1854) = steun van de gemeentes voor armen die geen gebruik konden maken van kerkelijke liefdadigheid.
• Kinderwetje van Van Houten (1874) = fabrieksarbeid voor kinderen tot 12 jaar werd verboden.
• Ongevallenwet (1901)= uitkering voor arbeidsongeschikten na een ongeluk.
• Woningwet (1901) = voorwaarden waaraan een woning minimaal moest voldoen.

Aantekening voor het examen

La belle époque

• "De mooie tijd."
• Eind 19e, begin 20e eeuw.
• Wereldtentoontstelling 1889: beginpunt.
• Periode van algemene economische welvaart, grote ontwikkelingen kunst en wetenschap en maatschappelijke rust.

Examenvraag

Opdracht

Examenvraag

Examenvraag  2021 - I

De bron gaat over de oprichting van een politieke partij.

> Wat is de naam van deze politieke partij?

Opdracht

Examenvraag

Examenvraag

Opdracht

Je mag je device gebruiken

Je werkt zelfstandig.

Je werkt in stilte

Antwoord

SDAP