3/6

• Welzijn
• MBO
• Studiejaar 1

Welkom!

Module WIU Begeleiden

Deelopdracht 3: Begeleiding van ziekte/beperking of behandeling

Inhoud

- Theorie Zorpgad

- Voorbereiding

- Verdieping 

- Checking

Doelstellingen

Tijdens deelopdracht 3 werk je aan de volgende doelstellingen:

-je kunt de verschillende copingstrategieën signaleren bij zorgvragers;

-je kunt de verschillende copingstrategieën beschrijven en je past je begeleiding hierop aan;

-je kunt een zorgvrager begeleiden rondom slechtnieuws;

-je kunt een participatiegesprek met een zorgvrager voeren volgens de twee fasen;

-je kunt uitleggen wat de begrippen overdracht en tegenoverdracht betekenen in de omgang met de emoties van de zorgvrager.

Theorie Zorgpad

Verlies, rouwverwerking & coping

Rol verpleegkundige in begeleiding verlies: 

• Reacties op verlies signaleren / hierop ingaan
• Troosten
• Helpend gesprek te voeren
  
• Empathisch (begripvol) en respectvol te zijn

Je beroepshouding bestaat uit verschillende aspecten, zoals:

• empathie tonen
  
• betrokkenheid en afstand
  
• overdracht en tegenoverdracht
  
• respect hebben voor verschillen
  
• bewust zijn van je lichaamstaal

Verliessituaties

Ieder mens maakt verliessituaties mee

(Verlies van gezondheid, zelfstandigheid, vrijheid, privacy, contacten, positie, etc...)

Er is alleen sprake van een rouw(proces) wanneer de dood hierbij komt kijken.

1. Juist
2. Onjuist

Rouw

Na iedere verliessituatie volgt een verwerkingsproces. Dit rouwen doet iedereen op zijn eigen manier. 

Meestal wordt rouw gekoppeld aan overlijden, maar je kunt rouw betrekken op alle verliessituaties. 

Omgaan met rouw noemen we coping.

1. Waar
2. Niet waar

Coping & copingstrategie

Coping = ‘ergens mee om leren gaan’ of omgaan met een verliessituatie.

Copingstrategieën = de reactie van de zorgvrager op stress door een verliessituatie.

Copingstrategie

 Reactie hangt af van (ernst) situatie; 

- Indelen in actief / passieve coping &

- Emotiegerichte & Probleemgerichte copingstijl

'Steun zoeken of getroost willen worden'

1. Probleemgerichte copingstijl
2. Emotiegerichte copingstijl

''informatie zoeken om meer inzicht te krijgen in de situatie op internet, in boeken, bij patiëntenverenigingen''

1. Probleemgerichte copingstijl
2. Emotiegerichte copingstijl

Om de zorgvrager te helpen tot een juiste copingstrategie te komen, moet je hem ondersteunen bij het verwerken van het verlies. Je kunt copingstrategieën in goede banen leiden door (meerdere antwoorden zijn goed):

1. Spirituele zorg bieden
2. Ondersteuning bij het dagelijks leven bieden
3. Verplichten om te eten/drinken/medicatie in te nemen
4. Tijdslimiet voorstellen voor de rouwperiode

Copingstrategieen begeleiden

• de invloed van de stoornis of aandoening op het dagelijkse leven te beperken
  
• te helpen bij het uitvoeren van het therapeutisch regime
  
• het dagelijkse leven te vergemakkelijken
  
• spirituele zorg te bieden
  
• de naasten van de zorgvrager te begeleiden

Fasen rouwproces

- Vijf fasen van Elizabeth Kubler-Ross

- Verwerkingsmodel of driefasenmodel (3 A's)

Verwerkingsproces Kubler-Ross

• ontkenning en shock
  
• boosheid en woede
  
• marchanderen, onderhandelen
  
• verdriet, somberheid of depressie
  
• acceptatie en aanvaarding

Elisabeth Kübler-Ross beschrijft vijf fasen in het verwerkingsproces.

Welke 2 fasen behoren daartoe?

1. Ontkenning en shock
2. Begeleiding en ondersteuning
3. Spiritualiteit en geloof
4. Acceptatie en aanvaarding

Verwerkingsmodel / driefasenmodel / 3 A's

Afweer (ontkenning, verdoving of agressie)

Afscheid en pijn (zich uiten, verlies ervaren)

Accommodatie of aanpassing (aan nieuwe situatie)

Mevrouw De Graaf heeft zojuist gehoord dat een goede vriendin van haar plotseling overleden is. Mevrouw De Graaf is ontroostbaar.
Glenda, een van de verpleegkundigen, gaat bij haar zitten. Ze zegt: 'Wat vind ik dit erg voor u, mevrouw De Graaf.' Daarna ontstaat er een stilte. Glenda denkt bij zichzelf: 'Misschien is het beter als ik nu even niets zeg.'

Reageert Glenda adequaat?

1. Ja, licht mondeling toe
2. Nee, licht mondeling toe

Begeleiden door gesprekken

- Helpend gesprek

- Slecht nieuws gesprek 

- Participatieadviesgesprek

Strategieen in een helpend gesprek
'Eigenlijk zegt u dat u zelf niet goed begrijpt waarom u zo boos bent op iedereen?'

1. Parafraseren (in eigen woorden samenvatten)
2. Spiegelen van emoties

Helpend gesprek

Helpend gesprek

 Doel = zorgvrager inzicht krijgt in zijn situatie (en consequenties)

Slechtnieuwsgesprek

Meestal door artsen (betreft diagnose)

Maar verpleegkundigen geven ook slecht nieuws

Aandachtspunten:

- Praat minder dan de zorgvrager

- Zeg gerust als je even niet weet wat je moet zeggen

- Praat niet over jezelf / eigen emoties / ervaringen

De boodschap moet zo duidelijk mogelijk in het begin van het gesprek worden overgebracht

1. Helpend gesprek
2. Slechtnieuwsgesprek
3. Participatieadviesgesprek

Participatieadviesgesprek

= probleem waarover je advies wordt gevraagd

- Helpt zoeken naar oplossingen en overwinnen weerstand

- Helpt nadenken over beste advies (soort coach)

Fasen gesprek

1. Probleemverheldering

2. Ondersteunen van adviesvrager zoeken oplossing

! Laat ander nadenken (voor- en nadelen)

! Aandachtig en actief luisteren

Start deelopdracht verdieping 

Opdracht 1

Stel je voor dat je 's avonds jouw mail opent en een boos bericht van een collega ziet die zich door jou gekwetst voelt. Deze mail kan een aantal gevoelens oproepen, variërend van boos, schuldig, verdrietig, angstig of machteloos en somber.

Wat zou jouw reactie kunnen zijn op deze mail?

Past jouw reactie binnen de probleemgerichte of de emotiegerichte coping?

Klaar? Door naar opdracht 2, vragenlijst 'DGSES' invullen (zie canvas)