H5

Welkom 4 mavo

Herhalingsles over H5

Economie

Examentraining

Programma

Welkom

Vragen over H5?

Samenvatting kort en krachtig

Aan de slag met H5 examenopdrachten!

Overige tijd: leren

Vragen over H5?

Wie heeft er vragen of een begrip uit dit hoofdstuk?

Collectieve voorzieningen

Voorzieningen waarvan iedereen gebruik kan maken + betaald en geleverd worden door de overheid:

Waarom?

- Iedersbelang

- Kwaliteit bewaren 

- iedereen betaalbaar blijven

Collectieve sector

• Publieke sector
  
• De overheid en instellingen voor sociale zekerheid
  
• Levert de collectieve goederen
  
• Hoeft geen winst te maken
  

Particulieren sector

• Marktsector
  
• Burgers en bedrijven
  
• Verkoop goederen en diensten
  
• Doel is: winst maken
  

Marktwerking: Aanbieders van producten moeten concurreren om klanten te krijgen.

Privatisering en Nationalisering

privatisering= De verkoop van een dienst of activiteit door de overheid aan de particuliere sector.

- Treinvervoer

- Post

Nationalisering= de overheid neemt dan een particulier bedrijf over.

Aanmoedigen en ontmoedigen

Subsidie= Maakt bepaalde producten goedkoper

- Aanschaf elektrische auto's + Zonnepanelen

Accijns=Maakt bepaalde producten duurder

- Brandstrof

- Alcoholische producten 

- Sigaretten

Planeconomie

Overheid bepaald de productie:

• Wat er gemaakt wordt
• Door wie het gemaakt wordt
• Tegen welke prijs het wordt verhandeld

Geen marktwerking!

Vrije markt economie

• Vraag en aanbod bepalen de prijzen!
  
  
• De overheid grijpt niet in met wet- en regelgeving.
  
  
• Volledige marktwerking

sociale markteconomie

Vraag en aanbod bepalen de prijzen

De overheid kan ingrijpen 

met wet- en regelgeving

Grotendeels marktwerking

raadgevers aan de overheid

CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek)

Verzamelt informatie over economische veranderingen of de bevolkingssamenstelling.

CPB (Centraal Planbureau)

Onderzoekt de mogelijke gevolgen van economische maatregelen van de overheid.

SER (Sociaal-Economische Raad)

Adviseert over onderwerpen zoals werkgelegenheid, lonen, uitkeringen en pensioenen.

Economische groei

Het bbp (bruto binnenlands product) =

de totale waarde van de productie in een land.

Als de productie stijgt, neemt het bbp toe.

Je spreekt dan van economische groei.

Als de winsten van bedrijven en de inkomens van

werknemers toenemen, stijgt het nationaal inkomen.

Economie krimpt

Bij een recessie

• is de economische groei twee kwartalen achter elkaar lager dan in de voorgaande periode
  
• lager dan gemiddeld
  

Er is een economische crisis

• als een recessie langere tijd duurt
  
• als het bbp krimpt
  

Wat kan de overheid doen?!

De overheid kan de economie stimuleren door:

• te investeren in de infrastructuur
  
• de inkomstenbelasting te verlagen
  
• vernieuwende bedrijven subsidie te geven
  
• te investeren in verbetering van het onderwijs
  

Solidariteitsbeginsel

Iedereen met een inkomen staat 

een deel ervan af voor mensen

 zonder inkomen of met een

 laag inkomen.

Voorbeelden:

sociale verzekeringen

inkomenssteun zoals de zorgtoeslag en de huurtoeslag

Dit zorgt voor een redelijke verdeling van de welvaart.

Hulp van de staat

Sociaal minimum = bedrag dat je minimaal nodig hebt om van te leven. 

Behalve de sociale zekerheid is de overheid verantwoordelijk voor:

• gezondheidszorg
  
• huisvesting
  
• onderwijs
  

Inkomsten en uitgaven

Rijksbegroting = verwachte uitgaven en inkomsten van de overheid in het komende jaar.

In de miljoenennota worden de gemaakte keuzes uitgelegd.

Inkomsten > uitgaven = begrotingsoverschot

Inkomsten < uitgaven = begrotingstekort

Inkomen overheid

Belastingen

• Loonbelasting
• Accijns

Sociale premies

• Bedoeld voor de uitkeringen van de sociale verzekeringen
  

Niet-belastingontvangsten

• de winst van overheidsbedrijven 
• boetes
  

Belasting verschillen

Geld voor gemeente

Het grootste deel: uit het Gemeentefonds van het rijk.

Burgers en bedrijven betalen gemeentelijke belastingen en heffingen

• onroerendezaakbelasting (ozb)
• rioolheffing
  
• afvalstoffenheffing
  

Aan de slag

Examenopdrachten van H5 Economie boek. Blz. 162

Opdrachten 1 t/m3 

tijd 5 minuten, daarna bespreken

Klaar? Check welke begrippen BAM is vergeten!

Aan de slag

Examenopdrachten van H5 Economie boek. Blz 163

OPdrachten 4 t/m 6 

tijd 5 minuten, daarna bespreken

Klaar? Check welke begrippen BAM is vergeten!

 

Aan de slag

Examenopdrachten van H5 Economie boek. Blz 163+164

OPdrachten 7 t/m 9

tijd 5 minuten, daarna bespreken

Klaar? Check welke begrippen BAM is vergeten!

Aan de slag

Examenopdrachten van H5 Economie boek. Blz 164

Opdrachten 10 tm 13

tijd 5 minuten, daarna bespreken

Klaar? Check welke begrippen BAM is vergeten!

H5