4TL H5

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

4TL H5

Maandag 2 december
Bespreken huiswerk 4.4 --> opdracht 3
Instructie 5.1 --> collectieve en particuliere sector

Herhaling 4.4

Verschil tussen structurele en conjuncturele werkloosheid

- Seizoenswerkloosheid

- Regionale werkloosheid

- Frictiewerkloosheid

Particuliere sector

Collectieve sector = overheid en sociale zekerheidinstellingen

Collectieve sector

Collectieve sector =

overheid en sociale zekerheidinstellingen

• geen winstdoel

Particuliere sector =

bedrijven en burgers

• winstdoel

Collectieve en particuliere sector

Marktwerking

Subsidie

Subsidie:

• Geld van de overheid voor consument of bedrijven.
• Gewenst gedrag stimuleren.

Accijnzen

Accijns = Prijsverhoging om gedrag te verminderen

• Sigaretten
• Alcohol
• Brandstof

Wat is het verschil tussen subsidie en accijns?

Vrijdag 6 december

Laatste deel paragraaf 5.1

Opdracht 7 t/m 10
Instructie paragraaf 5.2

Planeconomie

Planeconomie

De overheid bepaalt de productie:

• wat 
• hoeveel
  
• door wie
  
• tegen welke prijs
  

(Noord-korea)

Geen marktwerking.

Vrijemarkteconomie

• Vraag & aanbod bepalen de prijs
• De overheid grijpt niet in met regels/wetten
• V.S. lijkt hier op 

Vrijemarkteconomie is nergens helemaal aanwezig; overal is er wel een overheid die maatregelen neemt.

Sociale markteconomie

  Taken van de overheid

• zorgen voor veiligheid (politie en leger)
• gezondheidszorg (ziekenhuizen)
• sociale zekerheid (uitkeringen)
• zorgen voor volkshuisvesting (wonen)
• zorgen voor onderwijs

Adviseurs van de overheid

De overheid kan bij het maken van keuzes op economisch gebied informatie en/of advies krijgen van:

•  CBS

•  CPB

•  SER

Bruto binnenlands product 

BBP: Bruto binnenlands product = de waarde van alle producten die in een land geproduceerd worden

Krimp, recessie en depressie

Krimp         = negatieve economische groei (het BBP daalt)

Recessie   = de economie krimpt 2 opeenvolgende kwartalen

Economische  crisis = langdurige recessie

BBP Luxemburg: $ 70 miljard
Aantal inwoners: 600.000 inwoners
> Bereken het bbp per hoofd

Een land heeft 36 miljoen inwoners. Het BBP is €587 miljard.
Bereken het BBP per hoofd van de bevolking.

Vorig jaar was het BBP van NL €820 miljard. Dit jaar krimpt de economie met 3,8%.
Bereken het BBP voor dit jaar.

Voor zijn pensionering verdiende Klaas €2.987,- per maand. Nu krijg hij €883,67 AOW en €1.109 aanvullend pensioen.

Bereken met hoeveel procent zijn inkomen na zijn pensionering is gedaald.

Vrijemarkteconomie

1. De overheid grijpt in en bepaalt regels.
2. De overheid bepaalt wat er wordt geproduceerd.
3. De marktwerking bepaalt de prijs.
4. De overheid grijpt niet in.

Wat is een planeconomie?

1. De overheid bepaalt wat bedrijven produceren
2. Bedrijven bepalen zelf wat er geproduceerd wordt
3. Hulpmiddelen die je nodig hebt om te produceren
4. Een planeconomie heeft nooit bestaan

Solidariteitsbeginsel

Voorbeelden van regels/ wetten die uitgaan van solidariteitsbeginsel:

• Sociale verzekeringen
  
• Huurtoeslag
  
• Zorgtoeslag 

Solidariteitsbeginsel

sociale verzekeringen

Bij de sociale verzekeringen hebben we:

• Werknemersverzekeringen
• Volksverzekeringen

Sociale voorzieningen

betaald met belastinggeld

Voorbeelden:

• bijstandsuitkering
  
• huurtoeslag
  
• zorgtoeslag
  
  

Sociale verzekeringen                  Sociale voorzieningen =  Sociale zekerheid

Sociaal minimum

In Nederland krijgt iedereen het sociaal minimum. 

Dit is het geldbedrag wat je minimaal moet hebben om te leven.

Als je onder het sociaal minimum zit, dan wordt het aangevuld met een bijstandsuitkering.

Leven rond het sociaal minimum

Verzorgingsstaat

Een land als Nederland dat veel geld uitgeeft aan uitkeringen, gezondheidszorg, woningbouw en onderwijs heet een verzorgingsstaat.

Rijksbegroting:

overzicht van de verwachte inkomsten en uitgaven van de rijksoverheid voor komend jaar.

De rijksbegroting wordt op Prinsjesdag gepresenteerd samen met de miljoenennota. Dit is de
toelichting op de rijksbegroting.

De Tweede en daarna de Eerste kamer moeten de rijksbegroting goedkeuren.

Inkomsten van het rijk

De belangrijkste inkomsten van het rijk zijn:

belastingen:

• Kostprijsverhogende belastingen (indirecte belastingen)
• Belastingen op inkomen, winst en vermogen (directe belastingen).

Andere inkomsten van het Rijk de niet-belastingontvangsten, zoals aardgasbaten, winst uit staatsbedrijven en boetes.

Staatsschuld

• een begrotingstekort = toename staatsschuld

• een begrotingsoverschot = afname staatschuld

OZB (onroerendezaakbelasting)

Aan de gemeente moet je OZB betalen als je een koopwoning hebt.

De OZB is een (klein) percentage over de WOZ - waarde. 

Hoe meer je huis waard is hoe meer belasting je moet betalen.