§29 en 30 introductie Romantiek

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H4 §29 en 30

§29 Historische achtergrond

§30 De Romantiek

Welke deugd wordt hier geprezen?

Dan zinge ik: Hemelkoning!
Gij doet viooltjes groeien,
Met roosjes, maagdeliefjes,
Citroenkruid en seringen,
Met duizend duizend bloemen;
Om uwe magt en liefde
Aan kinderen te toonen.
Hoe mooi staat mij dit kransjen!
Ach laat mij niet vergeten
Dat gij het hebt doen groeien!

Welke deugd werd er geprezen in het gedicht 'De kinderliefde'?

Welke uitspraak over Hiëronymus van Alphen is niet waar?

1. Hij was jurist
2. Hij was schatkistbewaarder
3. Hij publiceerde de eerste druk Kleine gedigten voor kinderen anoniem
4. Zijn gedichten kunnen tot het imaginaire reisverhaal gerekend worden.

Welke filosoof introduceerde het idee dat kinderen niet geslagen moesten worden?

1. John Locke
2. Jean-Jacques Rousseau
3. Dennis Diderot
4. Adam Smith

Tolerantie is een typisch verlicht idee.

1. Waar
2. Niet waar

De heersende kunststroming in de eerste helft van de 18e eeuw was:

1. de rococo
2. het neoclassicisme
3. de verlichting

De schrijver van de Hollandsche spectator was:

1. Gerrit Paape
2. JA Schasz
3. Justus van Effen
4. Hieronymus van Alphen

De schrijver van Reize door het apenland was:

1. J.A. Schasz
2. Gerrit Paape
3. Justus van Effen
4. Hieronymus van Alphen

Voor we beginnen:

• PF 4
• Uitleg vind je in ELO 
• Je schrijft je tekst in TiO
• Deadline 12-05 23.59u

§29 Historische achtergrond 1800-1875

Het doorwerken van de Verlichting:

• Liberalisme werd de heersende ideologie 
• Steeds meer politieke invloed voor de burgerij
• Volken worden onafhankelijk
• Afschaffing slavernij (Nederland is laat! Pas in 1863)
• Napoleon (na Napoleon wordt België in 1830 onafhankelijk)
• De West-Europese landkaart begint te lijken op onze huidige landkaart
• Economische bloei door industriële revolutie en technische vernieuwingen

Economische bloei maar:

•  Veel sociale ongelijkheid
•  Slechte leefomstandigheden door groei steden
•  Veel burgeroorlogen
• Nederland is extreem laat met afschaffen slavernij (Frankrijk al in 1794 bijvoorbeeld, Nederland pas in 1863)
•  Kritische noot handboek ontbreekt soms!

Nederland 

• 1795-1813 kolonie van Frankrijk (Napoleon)
• v.a. 1813-1815 Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
• 1830 Afscheiding België
• 1848 nieuwe grondwet opgesteld door de liberaal Johan Thorbecke (1798-1872) en het begin parlementaire democratie

Cultuur

romantiek en realisme (§33)

§30 Romantiek

Nieuwe cultuurstroming, reactie op Verlichting

Kenmerken Verlichting: rationalisme en classicisme

Kenmerken Romantiek: 

• gevoeligheid: lyrische kunst
• verbeeldingskracht: ontsnappen aan het hier en nu escapisme, naar een andere tijd of streek, de ongerepte natuur of het bovennatuurlijke.
• individualisme: nadruk op originaliteit

Romantische schilderkunst

• open compositie, afbeelding lijkt deel van een groter geheel
• warme kleuren
• meer nadruk op kleur dan op vorm
• onderwerpen: natuur, verre oorden, andere tijden
• Individualistisch!
• Escapisme: ontsnappen aan het hier en nu

Natuur

•  'Schipbreuk op een rotsachtige kust' (1837) van Wijnand Nuijen 
• hoogtepunt uit de Nederlandse romantische schilderkunst. 
• natuur is erg belangrijk en wordt in romantische kunst vaak uitvergroot: zeer heftige stormen, zeer donkere en dreigende luchten. Kleine rol voor de mens.

Waarom is dit schilderij 'romantisch'?

Caspar David Friedrich, 'De wandelaar boven de nevelen' (1818).

Open compositie, warme kleuren, meer nadruk op kleur dan op vorm, onderwerp is de ongerepte natuur. Er spreekt verlangen en gevoel uit.

Wetenschap

• Interesse voor het '(boven)natuurlijke'
• Volkenkunde --> antropologie
• Taalwetenschap --> etymologie (oorsprong van woorden)
• Literatuurwetenschap 

Schilderij 1798

'Heksensabbat' geschilderd door de Spaanse schilder Francisco Goya als aanklacht tegen de Spaanse inquisitie die jarenlang een schrikbewind voerde tegen andersdenkenden waaronder de heksen. 

Hedendaagse invloed romantiek:

Idealen kunstenaar

Kunst is vandaag de dag, net als in de romantiek, nog steeds individualistisch; kunst moet origineel zijn en iets betekenen. 

PF-4

• Uitleg vind je in ELO (bij planner en bij opdrachten)
• Je schrijft je tekst in TiO
• Keuze uit twee opdrachten
• Deadline 12-05 23.59u in TiO en ELO --> opdrachten

Huiswerk:

Lees paragraaf 29 en 30 en maak 31 en 32.1 in je werkboek