9. De zwangeren

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

De zwangeren

Inhoud les

1. Casus
2. Theorie doelgroep
3. Ziektebeeld
4. Verpleegkundige zorg

Na deze les kan je:

1. de fysiologie beschrijven van het ontstaan van een zwangerschap.
   
2. de wet en regelgeving benoemen van het ongeboren kind.
   
3. benoemen wat de behandelmethoden zijn bij fertiliteitsstoornissen
4. aangeven waarom prenatale zorg belangrijk is, welke begeleiding de zwangere krijgt en waaraan prenatale zorg dient te voldoen.
   
5. benoemen welke complicaties er kunnen optreden in de zwangerschap.
   

Even voorstellen...

Frederique

36 weken en 3 dagen zwanger

Sinds een aantal dagen last van:

• Hoofdpijn
• Hoge bloedruk
• 6 kg aangekomen in 1 wk
• opgezette handen en enkels

De bevruchting

Er was eens.......

Hoe zat het ook alweer?

Maak de zin af: Als er een ovulatie plaatsvindt op een moment dat er zaadcellen in de eileider zijn, is er kans op ...........

De eicel moet na de ovulatie binnen ....... uur worden bevrucht, anders sterft zij af.

1. 8
2. 12
3. 24
4. 48

Als er wel zaadcellen aanwezig zijn, dan groeperen die zich rond de eicel. De eerste zaadcel die door de wand van de eicel dringt, bevrucht de eicel. Dit noemen we de bevruchting of conceptie. 

De geslachtscellen (eicel en zaadcel) hebben elk 23 chromosomen waarop de erfelijke informatie is vastgelegd. Alle andere lichaamscellen hebben het dubbele aantal chromosomen, namelijk 46. Bij de bevruchting versmelten de kernen van de eicel en de zaadcel tot één nieuwe cel met 46 chromosomen

1. Juist
2. Onjuist

            Wat is de volgorde van een zwangerschap en bevalling?

Innesteling

Embryo

Ontsluiting

Uitdrijving

Nageboorte

De ontwikkeling van bevruchte eicel tot foetus

Rechten van het ongeboren kind

Op het moment dat een eicel en zaadcel versmolten zijn, is er biologisch gezien sprake van nieuw leven. De wet kent aan dit nieuwe leven echter geen rechten toe. Een mens krijgt pas rechtspersoonlijkheid als hij levend en levensvatbaar geboren wordt. Voor veel mensen is er in emotioneel opzicht wel degelijk sprake van nieuw en uniek leven, al voor de geboorte. Zij vinden daarom dat er sprake zou moeten zijn van rechten van het ongeboren kind. Voor anderen geldt dat het recht van de moeder voorgaat ten opzichte van het ongeboren kind. Een ethische discussie dus.

Vaststellen van de zwangerschap

Zwangerschapstest

                 HCG-hormoon (urine/bloed)

Echografie of echo

Begin zwangerschap: 1e dag laatste menstruatie

Gemiddelde zwangerschap=280 dagen (40 weken)

Drie gelijke trimesters 

Humaan choriongonadotrofine

Door middel van geluidsgolven door de buikwand heen wordt de foetus zichtbaar gemaakt. Dit onderzoek wordt wel gebruikt bij twijfel of om de juiste uitgerekende datum te bepalen of om afwijkingen te constateren. 

In werkelijkheid is de bevruchting pas ongeveer 14 dagen later, na de ovulatie. Deze datum is echter moeilijk met zekerheid te bepalen, daarom wordt de vorige menstruatie als beginpunt genomen. Een vrouw die net over tijd is, wordt dus gezien als een maand zwanger. Met die twee extra weken erbij duurt een gemiddelde zwangerschap 280 dagen, dit is 40 weken. Grof gerekend komt dit neer op de bekende 9 maanden. Dit noemt men de uitgerekende datum. In de verloskunde wordt de zwangerschap vaak ook verdeeld in drie gelijke trimesters of perioden van 3 maanden.

Zwangerschapsverschijnselen

1e verschijnselen:

• gespannen en pijnlijke borsten door zwelling van het klierweefsel;
• misselijkheid, vooral in de ochtend;
• bruine kringetjes rond de tepels worden donkerder;
• vaker urineren op een dag;
• moeheiden het toenemen van de slaapbehoefte;
• dikker worden rondom de heupen;
• eerder emotioneel door hormoonveranderingen.

In het prille begin van de zwangerschap is een vrouw zich er vaak niet van bewust dat ze zwanger is. Het eerste wat zij vaak merkt is het uitblijven van de menstruatie; dat noemen we ook wel amenorroe. 

Zwangerschapsverschijnselen

Latere verschijnselen:

• Vanaf de 4e maand leven voelen
• Zichtbaarheid zwangerschap
• Zwangerschapsmasker
• De linea alba
• Striae

De linea alba, Op de buik kan een witte streep van het schaambeen naar de navel lopen, 

Striae. In de vezels van de lederhuid van de borsten, de onderbuik en de bovenbenen kunnen dan scheurtjes ontstaan. Ze zijn zichtbaar als paarsrode strepen. Na de zwangerschap verkleuren ze wit. 

KI/IVF/Draagmoeder

• KI: kunstmatige inseminatie
• IVF/ICSI
• Draagmoederschap  

Filmpje: uitleg IVF en ICSI 

Duur 6 min

www.omroepbrabant.nl

Filmpje van twee homo's en een draagmoeder duur: 2.16 min

Abortus provocatus

Wet afbreking zwangerschap

• In ziekenhuis/kliniek o.b.v. arts 
• Noodsituatie
• Vrouw beslist
• Verplichte bedenktijd 5 dagen
• Goede nazorg
• Max. 24 weken, in praktijk tot 22 weken 

In deze wet worden de voorwaarden beschreven waaraan moet worden voldaan voordat een arts een zwangerschap mag afbreken.

Nazorg: voorlichting voorkoming zwangerschp
 

Wat vinden jullie van een abortus terwijl
het kind gezond is? ​

😒🙁😐🙂😃

Een zwanger echtpaar besluit het kind weg te halen wegenst een
spini-bifida.
Wat vinden jullie hiervan?

😒🙁😐🙂😃

Tijdens de zwangerschap maakt de vrouw zowel lichamelijke als geestelijke veranderingen mee.

1. Juist
2. Onjuist

Primigravida

Multigravida

Nullipara

Primipara

Multipara

Bevalling

Een vrouw die voor de eerste keer zwanger is

Een vrouw is al vaker zwanger is geweest

Een vrouw die nog nooit is bevallen 

Een zwangere vrouw noemen we bij de eerste baring ....

Een zwangere vrouw noemen we bij een volgende baring .....

Het ter wereld brengen van een foetus na ten minste 16 weken draagtijd

Lichamelijke veranderingen zwangerschap 

• Hormonen
• Geslachtsorganen  
• Slijmprop
• Borsten, huid en bloedvaten​
  
• Urinewegen​
  
• DM 
• Spijsvertering ​
  
• Slaap- en waakritme​
  
• Gewicht ​
  
• Bekken

(misselijkheid, vermoeidheid)

(schaamlippen en baarmoedermond blauw), baarmoeder 5x zo groot. Meer afscheiding. Zuurgraad veranderd > schimmel en uwi.​

DM (hormonen, reageer minder insuline)​

Geestelijke veranderingen zwangerschap ​

Labiliteit​

Minder interesse omgeving​

Angst gevolgen zwangerschap​

Feller 

Prenatale zorg

Voor de zwangerschap:​

• Hulp stoppen met anticonceptie​
• Erfelijke aandoeningen in de familie​
  
• Aandoeningen of leeftijd moeder die zwangerschap nadelig beïnvloeden​
• Niet zwanger raken

Prenatale controle​

• Anamnese
• Lichamelijk onderzoek​
  
• Obstetrisch onderzoek
• Lab. onderzoek

• Echo voor juiste termijnbepaling

Anamnese: algemeen, familie, obstetrisch en psychosociaal​

Lichamelijk onderzoek: RR, BMI (gewicht voor de zwangerschap)​

Obstetrisch onderzoek: uitwendig uterus voelen en op indicatie inwendig​

Lab. onderzoek : hb, eiwit, glucose, rhesusfactor, syfilis, HIV, hepatitis b. ​Filmpje antistoffen lab onderzoek (2min)

Echo voor juiste termijnbepaling

Infectieziektes zwangere 

Rubella ​

Toxoplasmose​

Waterpokken ​

CMV ​

Kinkhoest (vaccinatie zwangere)

Rubella (schadelijke gevolgen, begin zwangerschap (aanleg), antistoffen). Zwangere vaak mild, encefalitis. GB. ​

Toxoplasmose (antistoffen, kattenbak, groente en fruit, tuin, vlees). Pre-, dysmatuur, encefalitis, oogafwijking. ​

Waterpokken (pneumonie en meningitis)​

CMV (gehoor- en ontwikkelingsschade) virus speeksel, urine e.d. ​

Kinkhoest vaccinatie zwangere: 22 wkn

Filmpjes prenatale diagnostiek

• Combinatietest
• Invasieve test
• Niet-invasieve test
• CTG

UItleg testen (2.18 min)

Zwangerschapscursussen

Ouderschapscursus​

Zwangerschapsgymnastiek​

Zwangerschapsyoga​

Methode van Laboyer ​

Mom in balans

Leefwijze tijdens de zwangerschap

Genees- en genotmiddelen

Lichaamsverzorging

Seksualiteit

Kleding

Medicijnen, drugs, alcohol en de nicotine in sigaretten kunnen de placenta passeren.

• foetaal alcoholsyndroom (FAS) --> miskraam of zwaar gehandicapt
• groeiachterstand en ondergewicht;
• uiterlijke afwijkingen aan het gezicht;
• aangeboren afwijkingen;
• ontwenningsverschijnselen na de geboorte;
• kleiner hoofd (door onderontwikkelde hersenen).

Roken: groeiachetrstand

Lichaamverz:

Het tandvlees van een zwangere vrouw is gevoeliger voor infecties dan anders.

Goed passen de BH. Koud water en massage voorbereiding op bv.

Niet te heet douchen/bad

gebrokenvliezen: niet meer in bad, kans infectie

evt. steunkousen

Voeding voor de zwangere vrouw

Optimale voedingstoestand

Voedingsstoffen tekort

1,5 liter vocht​

Ochtendmisselijkheid​

Wat mag je niet eten?

Ijzertekort​

Foliumzuur​( ivm openruggetje)

Va 6mnd; eiwitten, calcium en ijzer. ​

Als de misselijkheid langer blijft bestaan dan de eerste drie maanden en daarbij de hele dag duurt, spreekt men van hyperemesis gravidarum --> cave uitdroging

Niet eten:

• Rauw vlees of vleeswaren gemaakt van rauw vlees
• Rauwe en gerookte vis
• Rauw ei
• Rauwe kiemgroente
• Zachte kaas gemaakt van rauwe melk
• Rauwe melk rechtstreeks van de boe

schadelijk stoffen:

Sommige soorten vis, zoals makreel, paling, sardine, tonijn, krab of garnalen. Bekijk welke soorten vis je wel kunt eten.

Lever

Alcohol

Kruidenpillen

Kalebaskalk (pimba)

Borstvoedingsthee met venkel of anijs, venkelthee, anijsthee of kaneelthee

Maximaal 2 kopjes koffie per dag, maximaal 200 mg cafeine per dag.

Maximaal 8 dropjes per dag. Neem bij een hoge bloeddruk geen drop en geen zoethoutthee of sterrenmix.

Mogelijke complicaties

Afwijkende zwangerschapsduur 

Afwijkende foetale groei 

Cervixinsufficiëntie

Voortijdig gebroken vliezen

Zwangerschapsdiabetes

Vaginaal bloedverlies

Zwangerschapshypertensie

Afwijkende zwangerschapsduur: abortus (<16wkn, spontaan/nietspontaan), immatuur ( 16-28wkn) vaak niet levensvatbaar, nieuwe technologie wel

Premtatuur: 28-37 wkn

Afwijkende foetale groei: Dysmatuur: te klein, macrosomiteit: te groot

Zwangerschapsdiabetes: Tijdens de zwangerschap is meer insuline nodig voor de groei van de uterus en de ontwikkeling van het kind. Als de pancreas van de zwangere deze extra insulineproductie niet aankan, ontstaat zwangerschapsdiabetes.--> Koolhydraatarm dieet, insuline spuiten

Vaginaal bloedverlies miskraan, placenta insufficientie

Zwangerschapshypertensie, >160/90

 Pre-eclampsie en HELLP-syndroom

Behandeling: 

• Opname; RR verlagen; 
• Kamer alleen ivm prikkels-insult

Verpleegkundige zorg:

• Bedrust
• Controles
• CTG
• Infuus+medicatie

Oorzaken onbekend

pre-eclampsie: hoge RR + eiwitten in urine (nieren laten eiwitten door) kans op aanvallen van insulten

 HELLP-syndroom

Pre-eclampsie kan overgaan in het HELLP-syndroom, maar dit syndroom kan ook plotseling ontstaan. Ook hierbij voelt de vrouw zich erg ziek. HELLP is de Engelstalige afkorting van de symptomen van de ziekte:

• bloedafbraak (in het Engels: Hemolysis);
• verhoogde concentratie van leverenzymen (in het Engels: Elevated Liver enzymes);
• laag aantal trombocyten (in het Engels: Low Platelets), waardoor het bloed niet stolt

klachten en verschijnselen

• hypertensie en eiwit in de urine
• hoofdpijn
• oedeem en gewichtstoename door het vasthouden van vocht
• misselijkheid, braken en bandgevoel om de buik
• pijn in de bovenbuik
• hoofdpijn en zichtstoornissen (lichtflitsen of sterretjes zien)
• tintelingen, vooral in vingers en voeten
• verminderde urineproductie

Bedrust: plat liggen vergemakkelijkt de circulatie, bloedtoevoer

Controles:  vochtbalans--> nierfunctie

RR meten, 1 x per week wegen, urine co op eiwitten, lab lever-nierfucnties

Infuus+medicatie: antihypertensiva

Casus

 Op de afdeling wordt Frederique opgenomen. Zij is 36 weken en drie dagen zwanger. Zij had zich gemeld bij haar eerstelijnsverloskundige met hoofdpijnklachten. Bij de controle blijkt zij een hoge bloeddruk te hebben. De bloeddruk is 160/100. Tevens is zij in de afgelopen week zes kilo aangekomen en zijn haar enkels en handen erg opgezet. Zij wordt doorgestuurd naar het ziekenhuis ter controle. Ook daar is haar bloeddruk 160/100 gemeten. Jij neemt haar in jou dienst op op de afdeling Verloskunde op een eenpersoonskamer op.

Casus:

Frederique

Zwangerschapsduur:  36 + 3 

Symptomen:

•  Hoofdpijn
• Hoge RR: 160/100
• 6 kg aangekomen
• Vocht in enkels en handen

Opdracht: 

• Welke complicatie/ziektebeeld heeft Frederique?
• Maak 2 verpleegkundige diagnoses (PESDIE)
  
• Wat zijn je verpleegkundige aandachtspunten bij Frederique?

Zijn de lesdoelen behaald?

Ik kan de fysiologie beschrijven hoe de zwangerschap ontstaat.

😒🙁😐🙂😃

Ik kan de wet en regelgeving benoemen van het ongeboren kind.

😒🙁😐🙂😃

Ik kan benoemen wat de behandelmethoden zijn bij fertiliteitsstoornissen

😒🙁😐🙂😃

Ik kan aangeven waarom prenatale zorg belangrijk is, welke begeleiding de zwangere krijgt en waaraan prenatale zorg dient te voldoen.

😒🙁😐🙂😃

Ik kan benoemen welke complicaties er kunnen optreden in de zwangerschap.

😒🙁😐🙂😃

Hoe ga je de les uit?

😒🙁😐🙂😃

Volgende les

Partusassistentie

kraamvrouw

Pasgeborene