3.5 De kolonie Nederlands-Indië

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

De kolonie Nederlands-Indie

Paragraaf 3.5

https://www.google.nl/maps/place/Indonesi%C3%AB/@-4.8208845,111.7737924,3217876m/data=!3m1!1e3!4m5!3m4!1s0x2c4c07d7496404b7:0xe37b4de71badf485!8m2!3d-0.789275!4d113.921327

Verenigde Oostindische Compagnie (1602)

• Nederlandse regering (Staten-Generaal) grijpt in -> te veel winst gaat verloren -> teveel concurrentie

• Compagnieën moeten in één bedrijf.

• Hierdoor gaan ze concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje

Hoe werkt de VOC?

• Monopolie op de Oost ( alleenrecht op de specerijnenhandel) 
• Stichten handelsposten in Indie
• Gebruikten veel geweld om macht uit te breiden -> duidelijk maken wie de macht had.  

1799: VOC

Na het faillisement van de V.O.C. werden de bezittingen van de Nederlandse staat.

Je spreekt sindsdien van de kolonie 

Nederlands Indie.

Kolonie: Overzees gebied dat wordt

 bestuurd door mensen uit het moederland.

Om de orde te handhaven werd het Koninklijk Nederlands Indisch leger opgericht!

KNIL

Het KNIL trad keihard op tegen vorsten die niet mee wilden werken.

Om 

De kolonie winstgevend te maken werd een plan bedacht!

Het Cultuurstelsel!

https:

Het cultuurstelsel

 (1830-1870)

• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden.

• Nederland kreeg nog steeds het handelswaar dat ze wilde hebben.

• Met dat geld kan Nederland een modern land worden.

Hoe werkt het cultuurstelsel? 

• Boeren moeten 1/5 deel van hun land verbouwen met voor de Nederlanders interessante producten: koffie, thee en indigo 
  

• Boeren krijgen hiervoor plantloon

Hoe werkt het cultuurstelsel? 

• De boeren moeten 66 dagen werken voor de Nederlanders (herendiensten), bijvoorbeeld wegen, kanalen en spoorwegen aanleggen

• De vorsten (Regenten) krijgen cultuurprocenten. Hoe meer hun boeren leveren, hoe meer cultuurprocenten.

Bestuur Nederlands-Indië

Er werd een indirect bestuur ingevoerd. Inlandse vorsten en hun helpers mochten meebesturen, maar kregen opdrachten van de Nederlandse gouverneurs. 

Bestuur tijdens het cultuurstelsel

• Nederland laat het bestaande, inlandse (Javaanse) bestuur bestaam

• Nederland plaats boven en naast dit inlandse bestuur, een eigen, binnenlands, bestuur met Nederlandse ambtenaren aan het hoofd.

Gouverneur-Generaal

Gouverneur

Resident

Binnenlands bestuur

Assistent-resident

Regent

Inlands bestuur

Districtshoofd

Onderdistrictshoofd

Dorpshoofd

Controleur

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

↓

Gevolgen voor Nederland

• Indië is binnen paar jaar weer winstgevend voor Nederland.
  

• Infrastructuur (wegen, kanalen en spoorwegen) in Nederland  zijn vrijwel geheel betaald door deze winsten

Positieve gevolgen Nederlands-Indie. 

• Verbetering van de infrastructuur op het eiland

• Ontstaan van een geldeconomie

Negatieve gevolgen voor cultuurstelsel

• Beste land moest voor het cultuurstelsel worden gebruikt
• Meer dan 20% afstaan + belasting (corruptie regenten)
• Door cultuurproducten minder rijst: gevolg: Hongersnoden                             
  
• 66 dagen per jaar werken voor het Nederlands bestuur: GRATIS!
  

Rond 1900

Kwam er kritiek op het cultuurstelsel.

Mede

Door het boek 

Max Havelaar

 

Na alle kritiek 

werd het cultuurstelsel afgeschaft en kregen ondernemers het voor het zeggen. 

 De boerenbevolking kreeg het niet beter!

Nederlandse ondernemers gingen ook andere produkten verkopen en handelsmaatschappijen opzetten.

Tijdens het Cultuurstelsel (1830-1870) moesten de boeren producten aan Nederland leveren.

Welke producten waren dat?

1. aardappels en vlees
2. specerijen
3. brood en groente
4. koffie en suiker

Het cultuurstels leidde voor de eenvoudige boeren tot...

1. Meer geld.
2. Hongersnood.
3. Meer producten.
4. Minder werk.

Waarom leidde het Cultuurstelsel tot hongersnoden?

Omdat de boeren

1. Minder geld gingen verdienen.
2. Steeds minder zin kregen om te werken.
3. Veel producten voor de export moesten leveren
4. In hongerstaking gingen.

Liberalen in Nederland aan de macht (1848)

• Cultuurstelsel wordt uitvoerd door de NHM, een staatsbedrijf. 

• Liberalen willen economische vrijheid en niet dat de overheid zich bemoeit met de economie.

• Ze willen dat óók particuliere ondernemers een bedrijf op Java kunnen starten

Liberalen willen persoonlijke vrijheid: het cultuurstelsel lijkt op slavernij en dwangarbeid

Max Havelaar

• Max Havelaar, of de koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij.
  

• Boek van Multatuli (Latijn voor: 'ik heb veel leed gedragen'), pseudoniem van Eduard Douwes Dekker

• Belangrijkste protest tegen het cultuurstelsel
  

Opdracht voor twee

Kies een persoon die een grote rol heeft gespeeld in de geschiedenis van Nederlands-Indië:

Maak een korte powerpoint over hem of haar en leg die rol uit. Uit de powerpoint moet blijken dat jij de stof van paragraaf 3.5 goed begrepen hebt.

Op de volgende dia staat uit welke personen je mag kiezen.

Opdracht voor twee

Eduard Douwes Dekker

Johannes van den Bosch

Generaal van Heutsz

Deze opdracht telt voor 1 punt op de repetitie