speerpunten SE 3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Speerpunten voor de komende lessen:

1.  De Bezetting en de reacties erop in Nederland

2. Oorlog in de kolonies 

3. Einde WO II: conferenties geallieerden /

4. Koude oorlog: Marshallplan / dekolonisatieproces / Vietnam / China /    

    Blokkade van Berlijn / Hongaarse Opstand / Cuba-crisis / SDI-project /  

    Gorbatsjov / Bresnjev-doctrine

5. Europese integratie en populisme

Koude Oorlog (1945 - 1991)

Definitie: de periode waarin twee systemen, het kapitalisme olv Amerika en het communisme olv de Sovjet-Unie, geen directe oorlog met elkaar voeren, maar elkaar wel beschouwen als een grote bedreiging.

Reden: angst 

Kapitalisme:

- meer partijensysteem

- vrijheid van meningsuiting

- persvrijheid

- godsdienstvrijheid

- vrije markteconomie

Communisme:

- eenpartijsysteem

- geen vrijheid van meningsuiting

- geen persvrijheid

- kritiek = 'vijand van het volk'

- door de staat geleide economie

- geen godsdienstvrijheid (> 'Opium voor het volk')

Houding Amerika na WO II:

* Tot WO II: isolationisme

* Na 1945: actief ingrijpen in de wereld: 

   containmentpolitiek: 

  De politiek die erop gericht is om de uitbreiding van het

   communisme in de wereld tegen te gaan. 

 

Kenmerkende aspecten tijdvak Televisie en computer:

• De verdeling van de wereld in twee ideologische blokken in de greep van de wapenwedloop en de daaruit voortvloeiende dreiging van een atoomoorlog.
• De dekolonisatie die een einde maakte aan de westerse hegemonie in de wereld.
• De eenwording van Europa.
• De toenemende westerse welvaart die vanaf de jaren '60 van de 20e eeuw aanleiding gaf tot ingrijpende sociaal-culturele veranderingsprocessen (HC 3)
• De ontwikkeling van pluriforme en multiculturele samenlevingen (HC 3)

Onderdelen Containmentpolitiek 

= de politiek om de voorkomen dat het communisme zich uitbreidt in de wereld:

1. Truman-doctrine (1947):

Ieder land dat zich bedreigd voelt door het communisme kan rekenen op de steun van Amerika.

2. Marshallplan (1947)

' Alle landen die door WO II schade geleden hebben kunnen financieel  geholpen worden door de V.S.'  

Opmerking: dit aanbod gold ook voor de landen in Oost-Europa, maar deze  landen mochten van Stalin deze hulp  niet accepteren. 

3. de Navo (1949)

• Noord Atlantische Verdragsorganisatie
  
• Een militair verdrag van landen aan weerszijden van de Atlantische Oceaan.
  
• Uitgangspunt: een aanval op één is een aanval op anderen.
  
• Belangrijk:
• In 1955 wordt West-Duitsland wordt toegelaten tot de Navo (!!!) >>>>
• de SU richt het Warschaupact op.

Gevolg Koude Oorlog voor de kaart van Europa:

• Het ontstaan van het 

       'IJzeren Gordijn' = 

• de grens tussen de kapitalistische landen in West-Europa en
  
• de communistische landen in Oost-Europa
• Zie kaart op de volgende slide:

Ook belangrijk in Koude Oorlog:

begin Europese samenwerking: EGKS

Samenwerking op het gebied van de kolen- en staalproductie in Europa

(Fr/Dld !!! It/Benelux)

Daarna:

1. EEG

2. E.G.

3. EU.

Hiermee ontstond samenwerking in West-Europa (ipv oorlog)

Koude Oorlog (1945 - 1991)

Definitie: de periode waarin twee systemen, het kapitalisme olv Amerika en het communisme olv de Sovjet-Unie, geen directe oorlog met elkaar voeren, maar elkaar wel beschouwen als een grote bedreiging met als gevolg een wapenwedloop en de dreiging van een atoomoorlog.

Reden: angst

• Het communisme vreest de economische / politieke overheersing door  het Westen (zie kolonialisme + modern imperialisme)
  
• Het kapitalisme vreest het idee van de wereldrevolutie

Bestuurlijke situatie in Duitsland

•  na capitulatie:
  

       4 bezettingszones

• Vanaf 1949:
• 2 landen
• BRD (=West-Duitsland)
• DDR (=Oost-Duitsland)

documentare over Berlijn en de Koude Oorlog (15 minuten)

0

Bouw van de Berlijnse Muur (1961)

• Velen vluchtten via Berlijn naar het Westen (gat in het IJzeren Gordijn)
• Vooral: jongeren en hoogopgeleiden
• economische schade en slechte propaganda voor communisme
• 12/13 augustus: doorgangen Oost- naar West-Berlijn worden afgesloten
• Begin Bouw van de Muur

Cuba-crisis (1962):

zeer 'heet moment'

• 1959: Castro aan de macht (revolutie)
• communist
• Varkensbaai-incident (1961) >
• Castro vraagt bescherming aan SU >
• plaatsing raketinstallaties >
• Kennedy stelt zeeblokkade in >
• Chroesjtsjov en Kennedy sluiten akkoord
• belang: bijna-kernoorlog

Naast spanningen met Westen,

ook interne problemen in Oostblok:

De wens van de volken om democratische hervormingen als vrijheid van meningsuiting >

Opstanden in  

- de DDR (1953)

- Polen (1953)

- Hongarije (1956)

Reactie USSR:

Hard neergeslagen door leger

SU greep ook in bij de 'Praagse Lente' (1968)

• Dubcek, nieuwe communistische leider, wil hervormingen: 
• 'communisme met een menselijker gezicht'
• Augustus: Warschaupactlanden vallen Praag binnen
  
• Brezjnev (leider SU 1964 -1982) komt met 'Brezjnevdoctrine' 


• 'Als in een land van het Warschaupact (=Oostbloklanden) het communisme in gevaar wordt gebracht, dan moeten de andere landen van het Warschaupact te hulp schieten'
• Gevolg:
• Hard militair ingrijpen >

Conclusie:

Rusland grijpt onder Stalin (1928 - 1953), Chroesjtsjov (1956 -1964) en Brezjnjev (1964 - 1982) met het leger in als het volk in de Oostbloklanden democratische hervormingen eist.

Belangrijk: Gorbatsjov (1985-1991) zou met deze politiek breken door niet militair in te grijpen in de Oostbloklanden!! >>>>

Grote gevolgen

Gorbatsjov

• 1985 - 1991
  
• Perestroika en Glasnost
• ontwapening 
• geen militair ingrijpen meer als  volk hervormingen wil (einde brezjnev-doctrine)
• Gevolg: demonstraties in DDR leidden tot val van de Muur (1989) +
• Einde USSR (1991)

Gorbatsjov

• 1985 - 1991
  
• Perestroika en Glasnost
• ontwapening, o.a door:
• plan Reagan: SDI project >
• nieuwe investeringen nodig in SU 
• maar:
• geen geld >
• ontwapenen !!