Poëzie theorie en les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

1. We bespreken de oefentoets - kijk kritisch na

2. Waar kun jij nog mee oefenen voor het SE? 

3. We spelen een bingo over de begrippen van proza. 

Welkom 

Poëzie - wat houdt dat eigenlijk in?

Waar denk jij aan bij poëzie?

Is het poëzie?

Is het poëzie?

Kenmerken van poëzie

- Heeft vaak een vorm van rijm en/of ritme

- Spelen met woorden/woordkunst (beeldspraak)

- Een gedicht bestaat niet uit regels, maar uit strofen

- De bekendste dichtvorm (van vroeger) is de sonnet (14 regels, 8 om 6, een wending en een vast rijmschema). 

Opdracht

Vraag ChatGPT om een sonnet voor je te schrijven over een thema naar keuze. 

Check of het gedicht voldoet aan de eisen van een sonnet (14 regels - 8 om 6 - een wending - het rijmschema omarmend

Stuur hier het gedicht van ChatGPT in

Beeldspraak - instructie

Je leert wat het verschil is tussen een vergelijking, metonymia, metafoor, synesthesie en personificatie. 

Daarna spelen we een paar quizvragen

De toekomst lacht je tegemoet

Oorverdovend zonlicht

Weer gaat de wereld open als een meisjeskamer

Een discotheek heeft vaak een paar kleerkasten in dienst.

Het leven is een weg met hobbels en kuilen

Vergelijking (met of zonder als)

Synesthesie

Personificatie

Metafoor

Metonymia

Toelichting

1. Het leven is een weg met hobbels en kuilen = spreekwoord/uitdrukking = metafoor

2. Een discotheek heeft vaak een paar kleerkasten = metonymia (kleerkasten = gespierde uitsmijters)

3. Oorverdovend zonlicht = synesthesie (je kunt het horen en zien)

4. Weer gaat de wereld open als een meisjeskamer = vergelijken met als (de wereld is ALS een meisjeskamer)

5. De toekomst lacht je tegemoet = personificatie (de toekomst is geen mens en kan dus eigenlijk niet lachen)

Les 1 op blz. 2

1. Markeer alle vormen van volrijm

2. Omcirkel assonanties (middenrijm)

3. Onderstreep alliteraties (heerlijk, helder, heineken)

4. Neologisme: een nieuwgevormd woord

6. Maaike gebruikt parallellisme als stijlfiguur. In welke regels zie je dat? 

7. Kun je een paar tautologieën (vast & zeker!) vinden?

Liever donderdag het 8e uur overslaan?

- Maak een mindmap met daarin de stijlfiguren: eufemisme, understatement, litotes, hyperbool, tautologie, pleonasme, climax, antithese en paradox. Leg elke vorm uit met een uitleg én een voorbeeld

- Laat ChatGPT een sonnet schrijven met daarin 3 van de bovenstaande beeldspraakvormen. Voeg daarin ook twee keer een metafoor, vergelijking, metonymia, personificatie of synesthesie toe. 

-OF: help mij donderdag het 7e uur met een onderzoekje voor de studie (3 of 4 leerlingen nodig) - Lever dit voor donderdag het 8e uur in bij PNM. Iedereen schrijft een eigen gedicht. De mindmap mag je in tweetallen maken. 

Welkom!

Neem 10 minuten de tijd om de literaire begrippen van poëzie te lezen. Daarna spelen we een quiz in groepen van 3/4 personen.

Schrijf steeds één antwoord op. 

Een gedicht bestaat uit strofes. Hoe noemt men een strofe van vier regels ook wel?

1. Distichon
2. Terzine/terzet
3. Octaaf
4. Kwatrijn

Welk rijmschema past bij dit gedicht?

Bij assonantie is er sprake van halfrijm. Alleen de klinkers rijmen.

1. Waar
2. Niet waar

Aan welke drie eisen moet een sonnet voldoen?

Wat is een juiste vorm van alliteratie?

1. Bozige dromen
2. Verlaten velden
3. Omarm - warm
4. Wond - hond

Wat is een jambe?

Noem een voorbeeld van binnenrijm

Doe-opdracht (2 punten)

Schrijf met je groep een gedicht bestaande uit twee terzines/terzetten rondom het thema 'corona'. 

Het rijmschema moet bestaan uit gepaard rijm. 

Er zitten minimaal 2 beeldspraakvormen in (personificatie, vergelijking, metafoor, metonymie of synesthesie)

Laat één iemand het voordragen in de klas. 

Einde quiz!

We tellen de punten op. Wie mag zichzelf 'de poëziemaster' noemen? 

Les 1: Dat ik je mis / Maaike Ouboter

We luisteren samen twee keer naar het nummer 'Dat ik je mis'.

1. Markeer alle voorbeelden van volrijm.

2. Omcirkel alle assonanties die je tegenkomt.

3. Onderstreep alle alliteraties.

Klaar? Zoek op wat een 'neologisme' is. 

En nu

Lees alle begrippen van poëzie twee of drie keer door (blz. 18 t/m 21). 

Maak les 1 en 2 van poëzie.