poezieanalyse VNED1A week 4 en 5

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Stand van zaken: ingeleverde opdrachten

- rijm met schema: 23 van de 43

ruimte-opdracht: 19 van de 43

-beoordeling Weeffout: 8 van de 43

mindmap Weeffout: 2 van de 43

Sonnet: 7 van de 43.

stand van zaken m.b.t. gelezen primair teksten

Boy 7: 24 van de 43

Weeffout 21 van de 43

voorwaarden

- om aan het tentamen deel te mogen nemen MOET je alle opdrachten ingeleverd hebben.

- om in aanmerking te komen voor nudging: je hebt alle colleges gevolgd en alle opdrachten ingeleverd.

-

- 

Uit: Olijven moet je leren lezen

Ellen Deckwitz:

'Gedichten zijn eigenlijk een soort gesprekken die niet direct tot ons gericht zijn maar ons desondanks iets wezenlijks vertellen over taal en dus over mens-zijn.' (p. 10)

Uit: Olijven moet je leren lezen

Gedicht: dicht taalgebruik

'Bij gedichten moet je uit woorden afleiden wat er aan de hand is.' (p. 8)

'Dichten is met taal om zaken heen bewegen die nog niet eerder in taal zijn gevangen.

Gedichten moet je leren lezen.

Wat is het antwoord van Deckwitz op de vraag waarom dichters niet 'gewoon' zeggen wat ze bedoelen?

Uit: Olijven moet je leren lezen

De dichter zegt dus PRECIES wat hij bedoelt.

Een gedicht wil iets zeggen.

Het is een deel van de conversatie-etiquette tussen tekst en lezer.

Uit: Olijven moet je leren lezen

H3 

Belangrijkste kenmerken poëzie:

1. ENJAMBEMENTEN (voortijdige regelafbrekers): soort cliffhangers

functies:

-  ze dwingen je om nauwkeurig te (her)lezen

- ze onthullen extra lagen, dwingen extra betekenissen af.

Make poems, not war! 

Uit: Olijven moet je leren lezen

H4

Belangrijkste kenmerken poëzie:

2. REGELWIT

functies:

-  in plaats van alles uit te leggen, laat een gedicht het je zelf invullen.

- de betekenisvolle stilte die benadrukt wat er juist niét wordt gezegd.

Uit: Olijven moet je leren lezen

dus:

een gedicht draait vaak om wat er juist niet wordt gezegd.

Je moet herlezen en dan nog ontglippen je veel betekenissen: wat je aan een gedicht overhoudt zijn geen antwoorden maar vermoedens. (I. Pfeijffer)

Uit: Olijven moet je leren lezen

H8

In een gedicht staan vaak (3) vergelijkingen: beste manier om iets uit te leggen wat een ander nog niet kent:

a. als- vergelijkingen

b. vergelijkingen zonder als: metaforen

'Een vergelijking maakt het onbekende minder onbekend door het te relateren aan het bekende.' (p. 61)

Uit: Olijven moet je leren lezen

H 10

Een gedicht betekent niet alles. Daarvoor is elk woord, elke komma afgewogen.

Poëzie is een leesafspraak:

- je  leest iedere versregel eerst apart vanwege de enjambementen.

-een gedicht kan veel betekenen maar niet ALLES.

Uit: Olijven moet je leren lezen

H 14

Een gedicht heeft onduidelijke grenzen en dankt zijn meerlagigheid aan de kunst van het doordenken.

Er valt meer uit een gedicht te halen dan alleen de letterlijke betekenis: afhankelijk van wat er staat, staat er nog veel meer.

Het maakt niet uit wat de dichter ermee bedoelt: alleen wat er staat telt EN hoe je erop doordenkt.

Uit: Olijven moet je leren lezen

Welk groepje maakt van de theorie de beste mindmap?

 Poëzie: vorm en inhoud

Bij poëzie gaat het zowel om de inhoud als om de vorm. Vaak is er een relatie tussen vorm en inhoud en brengt de vorm je dichter bij de inhoud. 

Rijm

Rijm betekent in de ruimste zin van het woord herhaling van klanken.

Meestal bedoelt men daarmee herhaling van klank aan het eind van een regel (eindrijm).

Eindrijm en rijmschema

De bekendste vorm van rijm (Sinterklaasrijm). 

De woorden aan het einde van de regel hebben dezelfde klank. 

Als je rijmende woorden aan het eind van een regel dezelfde letter geeft, ontstaat een rijmschema.

Welke vorm van rijm herken je hier?

1. gekruist rijm
2. gepaard rijm
3. omarmend rijm
4. verspringend rijm

Welke vorm van halfrijm herken je vooral in dit fragment?

1. assonantie
2. alliteratie

De hemel heeft een zwijn gezonden
dat heeft mijn brein geschonden.

1. eindrijm
2. eindrijm en binnenrijm
3. eindrijm en middenrijm
4. dubbelrijm

De hoofdpersoon van dit verhaaltje
een knaap met sluik en strogeel haar
van wie geen mens op aard kon houden
omdat hij ´t monster was voorwaar
mar die kon lachen als een lijster
uitdagend lang en snijdend klaar.

1. weesrijm
2. verspringend rijm
3. gebroken rijm
4. overlooprijm

Hoe noem je dit rijmschema? 

Wat wil je worden? vroeg de juf  

't was in de 3de klas  

Ik keek haar aan en wist het niet  

Ik dacht dat ik al iets was  

Hoe noem je het rijmschema?

1. omarmend rijm
2. gekruist rijm
3. gebroken rijm
4. gepaard rijm

Half rijm

Gelijkheid van klank.

Assonantie: klinkerrijm

Gelijkheid van de beklemtoonde lettergrepen

Martinus Nijhoff

Maar' t  leven is te vast en hard

Of we al een rustplaats graven

Nog nimmer kwam de grote nacht

En is een mensch gaan slapen

Beginrijm

Gelijkheid van de beginmedeklinkers. 

Ook wel stafrijm.

Guido Gezelle: 

"Stafrijmen zijn stapstenen waarop men steunt met de stemme."

Welke soort rijm herken je?  

Welke soort rijm herken je in de titels van Suske en Wiske?
De gladde glipper / Het Spaanse spook /Het statige standbeeld

gedicht van een klasgenoot

Mijn verlangen naar jou is groot.

De langzame ontbranding,

Het gevoel van ontspanning,

Maar het genieten van jou is geen nood.

Mijn ogen zien op dit moment rood,

Dat zonder rede, zonder opwekking.

Het leven zonder jou is een ontdekking.

Ik voel me verloren en zonder kompas leidt ik de vloot,

Maar daar sta je dan voor mij ogen.

Jouw geur en aanwezigheid.

Zouden we elkaar nog steeds mogen?

Het verlaten van jou deed ik met spijt.

Ik heb nu wel een beter vermogen.

Maar dit tussen ons is het eind en zijt.

soort gedicht

Een sonnet heeft altijd

1. 14 versregels
2. een octaaf en een sextet
3. twee kwatrijnen en twee terzinen/terzetten
4. alle antwoorden zijn goed.

Waar staat in een sonnet de chûte, de volta of de omwenteling?

1. Tussen het octaaf en het sextet
2. Tussen de terzinen/terzetten
3. Tussen de kwatrijnen.
4. Maakt niet uit.

En de dichter is .....

Beeldspraak

Het spreken in beelden:

'Wat een olifant!'

Verschillende vormen van beeldspraak:

1. metaforen

2. metonymia

Beeldspraak

Het spreken in beelden:

'Wat een olifant!'

Verschillende vormen van beeldspraak:

1. metaforen

2. metonymia

Beeldspraak

Metaforen

Vergelijking met verbindingswoord (syndetisch)

Vergelijking zonder verbindingswoord (asyndetisch)

Metafoor in engere zin (alleen het beeld benoemd)

Personificatie: levenloze zaken krijgen menselijke eigenschappen

Synesthesie: verschillende zintuiglijke indrukken gecombineerd

Beeldspraak

Metonymia (ander verband dan vergelijking):

Pars pro toto (deel voor een geheel)

Totum pro parte (geheel voor een deel)

Maker i.p.v. gemaakte (‘een Rembrandt’)

Materiaal i.p.v. het object (‘het ijzer op het ijs’)

Voorwerp i.p.v. de inhoud (‘wil je nog een kopje?’)

voorbeelden

personificatiie:  

alsof het een persoon is: de wind wuift over mijn gezicht (Campert)

synesthesie: 

zintuigen worden gecombineerd: met schaterend haar (Claus)

metonymia :

de maker i.p.v. het gemaakte: geef mij maar een Van Gogh

opdracht

Creatieve schrijfopdracht naar keuze:

schrijf een gedicht zonder eindrijm, waarin je een heel grote emotie met kleine alledaagse beelden verwoordt. Gebruik verschillende vormen van beeldspraak, zowel metaforen als metonymia.

voorbeelden