Rechtsstaat: Legaliteitsbeginsel

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Myriam Bloch

Geboren op  27 september 1937 in Metz.

Vermoord op 20 december 1943 in Auschwitz

Programma 

1. Oefenen met vragen (10 min.) 

2. Uitleg Legaliteitsbeginsel (10 min.)

3. Video + vraag (10 min.) 

4. Zelf aan de slag, of extra uitleg (rest van de les)

Wanneer is er sprake van wetgevende macht?

1. Wanneer ambtenaren ervoor zorgen dat studenten een studiebeurs krijgen.
2. Wanneer een school wordt bestraft omdat deze zich niet aan de Leerplichtwet houdt.
3. Wanneer de Tweede Kamer meer geld wil voor het onderwijs.
4. Wanneer de Tweede Kamer een wijzigingsvoorstel doet voor de nieuwe asielwet die besproken wordt in het parlement.

1. Welke kritiek heeft Heemskerk op de rechterlijke macht?

A. Dat te veel overheidsfunctionarissen deel uitmaken van de rechterlijke macht.

B. Dat de uitvoerende macht op de stoel van de rechterlijke macht gaat zitten.

 C. Dat de bestuursrechter de principes van de trias politica geweld aandoet door zijn schijnbare partijdigheid.

D. Dat de bestuursrechter uitspraken doet die in strijd zijn met de trias politica.

Welke kritiek heeft Heemskerk op de rechterlijke macht?

1. Dat te veel overheidsfunctionarissen deel uitmaken van de rechterlijke macht.
2. Dat de uitvoerende macht op de stoel van de rechterlijke macht gaat zitten.
3. Dat de bestuursrechter de principes van de trias politica geweld aandoet door zijn schijnbare partijdigheid.
4. Dat de bestuursrechter uitspraken doet die in strijd zijn met de trias politica.

Legaliteitsbeginsel 

= Alles wat de overheid doet moet in de wet zijn vastgelegd: 

1.  Wetten moeten openbaar, begrijpelijk, zorgvuldig en redelijk zijn. 

2. Strafbaarheid: Wetten mogen niet met terugwerkende kracht worden toegepast 

3.  Strafmaat: de maximale straf moet in de wet zijn vastgelegd 

4. Ne Bis In idem-regel: Na uitspraak van de rechter kun je in principe niet nogmaals voor hetzelfde strafbare feit vervolgd worden 

Wat betekent de ne bis in idem-regel?

1. Je kunt alleen gestraft worden voor overtreding van regels die in de wet staan en die voor iedereen gelden.
2. De maximale straf die een rechter kan opleggen is wettelijk vastgelegd.
3. Een verdachte kan via de rechter zijn sociale grondrechten afdwingen.
4. Je kunt niet twee keer voor hetzelfde strafbare feit worden vervolgd.

Welke onderdelen van het legaliteitsbeginsel komen terug in de video

Opdracht (rest van de les) 

Zoek met je groepje uit hoe het is gesteld met het legaliteitsbeginsel in jouw land: 

- Doet de overheid dingen die tegen de wet ingaan, of niet in de wet staan?

- Vervolgd de overheid mensen voor zaken die niet in de wet staan, of worden mensen meerdere keren voor hetzelfde vervolgd?

Let op!! Je zou nu moeten kunnen beredeneren wat een rechtsstaat is. Begrijp je de grondwet, Trias Politica, of legaliteitsbeginsel nog niet? Laat dit dan weten 

Welke twee machten zijn in het verhaal van Lubach niet gescheiden?

1. Wetgevende en rechtelijke
2. Uitvoerende en wetgevende
3. Uitvoerende en Rechtelijke

Waarom is dat een probleem volgens Lubach?

Voorbereiding 2.5 (rest van de les)

Start met de voorbereiding op 2.5 (in stilte):

• Lezen: Rechtsstaat 2.5: Rechtsgebieden (blz. 50 t/m 53)
• Maken: Rechtsstaat 2,5: vr. 4 t/m 7 en Kies minstens 1 opgave uit vr. 8 t/m 12 (WB. blz. 36 t/m 39)