Par. 4.2 De Tachtigjarige Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

De Tachtigjarige Oorlog

Leerdoel opschrijven

1. Door welke vier factoren zijn de Nederlanden in de loop van de Tachtigjarige Oorlog uiteengevallen?

Eerder klaar? Lees "De noordelijke en zuidelijke gewesten gaan uit elkaar" op blz. 100.

Programma

1. Uitleg par. 4.2

2. Leerdoelen bespreken

3. Opdracht 4 en 5 maken

4. Afsluiten

Vorige les...

De Raad van Beroerten = RECHTBANK

Bekend als de "BLOEDRAAD".

Doel: de daders van de Beeldenstorm te straffen (hard straffen).

Oorlog in de Nederlanden

Willem van Oranje wilde:

• politieke eenheid en meer zelfstandigheid voor de Nederlanden.
• Verdraagzaamheid tussen katholieken en protestanten. 

Hij probeerde in 1568 en in 1572 met een huurlingenlegers de Nederlanden binnen te vallen. Zijn aanvallen mislukten. 

Maar... "op 1 april verloor Alva zijn bril"

Had door erfenis en huwelijke rijke bezitingen in de Nederlanden gekregen. 

Hij verzette zich tegen Filips II, omdat hij ond dat hij te weinig invloed had op het bestuurd en hij vond de vervolging van de protestanten verschrikkelijk. 

Organiseerde de opstand (later de Tachtigjarige Oorlog genoemd) vanuit Duitsland. 

De Watergeuzen

De WATERGEUZEN namen de 

stad Den Briel in (verassingsaanval).

Het volk en de gewesten kiezen 

de kant van de opstandelingen =

Ze willen geen Tiende Penning!

Oorlog in de Nederlanden

De Staten Holland en Zeeland benoemen Willem van Oranje opnieuw tot stadhouder!

• Godsdienstvrijheid (tegen de wil van Filips II)

Steeds meer steden sluiten zich bij de opstand aan...

- Requensens = 1573 opvolger van Alva (landvoogd). 
- Steun voor Filips II was gering, want de meeste Spaanse troepen waren in de zuidelijke Nederlanden. 
- In 1576 plotseling overleden.

Andere gewesten sluiten zich bij de strijd aan.

Vier jaar lang voerden Holland en Zeeland de strijd alleen, maar in 1576:

Requenses was  plotseling overleden.

Spanje in 1576: 

Spanje is bankroet en had geen geld voor zijn soldaten. Dit leidde tot...

SPAANSE FURIE: 

 het plunderen en in brand steken van Nederlandse steden (vooral in het zuiden) door muitende soldaten.

De Pacificatie van Gent 1576

• Alle gewesten in de Nederlanden schrokken van de  Spaanse Furie.
• Alle gewesten (protestant en katholiek) besluiten samen te werken tégen de Spaanse troepen: Pacificatie van Gent

Pacificatie van Gent 1576

Afspraken:

• Spaanse soldaten het land uit.
• tegen centralisatie
• geen aandacht besteden aan de verschillen in godsdienst. 

Wanneer vond de Beeldenstorm plaats?

1. 1566
2. 1585
3. 1633
4. 1643

Wie werd na de Beeldenstorm landvoogd over de Nederlanden?

1. Alva
2. Filips II
3. Margaretha van Parma
4. Willem van Oranje

Ketters zijn..

1. Katholieken
2. Protestanten

Het streven naar zoveel mogelijk zelfbestuur en behoud van privileges heet...

1. Centralisatie
2. Particularisme

Wat is de BEELDENSTORM van de HAGENPREKEN?

1. oorzaak
2. aanleiding
3. gevolg

Wat is de juiste volgorde?

1. Smeekschrift der edelen - Hagenpreken - Beeldenstorm
2. Beeldenstorm - Hagenpreken - Smeekschrift der edelen
3. Smeekschrift der edelen - Beeldenstorm - Hagenpreken
4. Beeldenstorm - Smeekschrift der edelen - Hagenpreken

Wat is een andere naam voor de Nederlandse Opstand?

1. De Nederlandse oorlog.
2. De 80 jarige oorlog.
3. De grote oorlog.
4. De Spaans-Nederlandse oorlog.

Wat is geen oorzaak van de Nederlandse opstand?

1. Nederlandse burgers willen stemrecht.
2. Centralisatie
3. De adel heeft minder macht.
4. Ketter vervolgingen.

Noem 2 oorzaken van ontevredenheid in de Nederlanden

1. particularisme en plakkaten tegen de hervorming
2. particularisme en centralisatie
3. centralisatie en strenge plakkaten tegen hervorming
4. hervorming en aanstellen van ambtenaren

Wie veroverden in 1572 de stad Den Briel?

Wat werd besloten bij de Pacificatie van Gent? Alle gewesten besloten:

1. samen te werken en het verschil tussen katholiek en protestant even geen aandacht te geven
2. Spanje de oorlog te verklaren.
3. Willem van Oranje tot Heer van de Nederlanden aan te stellen.
4. Filips II niet langer als koning te erkennen.

Afgelopen les...

• De watergeuze 
• De Spaanse furie
• Pacificatie van Gent

Van Pacificatie naar verdeeldheid

Pacificatie van Gent 1576: de Staten-Generaal zou samen met de opstandige gewesten samenwerken om de Spaanse troepen te verdrijven. 

Maar er waren vier factoren waardoor de Nederlanden uiteen viel... 

1. Onverdraagzaamheid bij calvinisten en katholieken... 

• Noord (Holland en Zeeland): calvinistisch. Katholieke godsdienst werd verboden. 

• Zuid: was katholiek, maar calvinisten veroveren de macht. Ze bestormden de katholieke kerken en vermoordden de geestelijken. 

Willem van Oranje vogelvrij

• Wilde meer invloed. 
• Vond Filips aanpak tegen protestanten te streng.
• Vlucht naar Duitsland.
• Raad van Beroerten neemt zijn bezittingen. 
• Voor Spanje was hij een verrader en moest dood. 
• Filips belooft een beloning en adellijke titel. 

2. Zuidelijke gewesten kiezen voor Spanje 

• Unie van Atrecht: 1579, met Parma als hun landvoogd. Franstalige gewesten in het zuiden. 

Vrede sluiten met Filips II. 

Unie van Utrecht: 1579, Nederlandse gewesten die de opstand wilden voortzetten. 

1581: Herkennen Filips II niet langer als hun koning.

3. Noordelijk gewesten gaan zich apart organiseren. 

- In 1581 werd Filips II als koning afgezet. Sommige geloven dat dit het startpunt is van onze onafhankelijkheid, omdat de Nederlanden toen niet meer door Spanje werden bestuurd.

Het Plakkaat van Verlatinghe

Opstandelingen gaan opzoek naar een bondgenoot, een nieuwe vorst!

Filips II wordt afgezworen als vorst in 1581!

Het Plakkaat van Verlatinghe 1588

"De onderdanen zijn niet door God voor de vorst geschapen, alsof zij hem moeten gehoorzamen en als slaven dienen bij alles wat hij beveelt (...)

Wanneer hij zjin onderdanen onderdrukt, te zwaar belast en hun de vrijheden, privileges en oude gebruiken ontneemt, moet hij niet worden beschouwd als een vorst, maar als een tiran."

Op zoek naar een nieuwe vorst...

Willem van Oranje?

• Was graaf van Holland en Zeeland
• Was hij de Opstand begonnen alleen om zelf vorst van de Nederlanden te worden?
• Werd in 1584 doodgeschoten in Delft!

Wij regeren onszelf!

De Staten-Generaal besloot in 1588

om het land te regeren:

DE REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN!

Staten-Generaal

Stadhouder = Maurits van Oranje, zoon van Willem van Oranje

4. Noorden en zuiden niet in staat de ander te verslaan

Noorden

Het leger van de opstandige gewesten stond sinds 1585 onder leiding van Maurits. Hij verbeterde de organisatie, training en betaling van het leger. 

Slag bij Nieuwpoort in 1600

Mislukte poning om Vlaanderen te heroveren. 

VANAF HIER 2HV2

4. Noorden en zuiden niet in staat de ander te verslaan

Zuiden

• Onoverwinnelijke vloot! (die niet zo onoverwinnelijke was...)

• Bedoeld om Engeland en de Nederlanden te verslagen. 

• Verslagen door de Engelsen.

Waarom zo makkelijk?

Er was een zware storm. Filips verloor in één klap veel geld, schepen en soldaten.

Twaalfjarige Bestand

• Spanje was weer bankroet:

Oorlog koste te veel geld en was slecht voor de economie. 

• 1609: Gewesten sloten een wapenstilstand met de Spanjaarden. Duurde tot 1621 = 12 jaar!

En toen? WEER OORLOG VOEREN!

Generaliteitslanden

Frederik Hendrik, stadhouder

• Veroverde de Zuidelijke Nederlanden
• Nieuwe gebieden werden bestuurd door de Staten-Generaal = Generaliteitslanden (niet zelfstandig)

Iedereen was de oorlog zat!

Vrede van Münster

1648: SPANJE ERKENDE DE REPUBLIEK ALS ONAFHANKELIJKE STAAT!

Sindsdiens is Nederland een onafhankelijke land!

Leerdoelen beantwoorden

Schrijf een verhaal!!!! 

1. Door welke vier factoren zijn de Nederlanden in de loop van de Tachtigjarige Oorlog uiteengevallen?