Par. 4.2 De Tachtigjarige Oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

De Tachtigjarige Oorlog

Begintaak

Vorige les: Hoe leidde de onrust in de Nederlanden tot de Opstand?

Zelfstandig en in stilte

Weet je het niet? Kijk op par. 4.2. 

Eerder klaar? Lees "Ontevredenheid onder alle bevolkingslagen groeit" op blz. 97. 

Studiewijzer

25/11: Par. 4.2 De Tachtigjarige Oorlog

30/12: Par. 4.3 Gevolgen van de Tachtigjarige Oorlog 

2/12: Par. 4.4 Macht en mensen in de Republiek

9/12: SO par. 4.2 en 4.3

14/12: Par. 4.4 Macht en mensen in de Republiek

13/12: Par. 4.5 De Gouden Eeuw

17/12: Par. 4.5 De Gouden Eeuw

21/12: Par. 4.6 Over godsdienst, wetenschap, schilderkunst en literatuur

23/12 Par. 4.6 Over godsdienst, wetenschap, schilderkunst en  literatuur

Kerstvakantie

Daarna nog 2 lessen + studiedag en dan....TOETSWEEK 2 

Toetsweek: H4 par. 4.1 t/m 4.5

Programma

1. Uitleg par. 4.2

2. Doelen beantwoorden.

3. Afsluiten

Huiswerk: blz. 60 opdracht 4

Leerdoelen beantwoorden

• Door welke vier factoren zijn de Nederlanden in de loop van de Tachtigjarige Oorlog uiteengevallen?

De Raad van Beroerten = RECHTBANK

Bekend als de "BLOEDRAAD".

Doel: de daders van de Beeldenstorm te straffen (hard straffen).

Oorlog in de Nederlanden

Willem van Oranje wilde:

• politieke eenheid en meer zelfstandigheid voor de Nederlanden.
• Verdraagzaamheid tussen katholieke en protestanten. 

Hij probeerde in 1568 en in 1572 met een huurlingenlegers de Nederlanden binnen. Zijn aanvallen mislukten. 

Maar... "op 1 april verloor Alva zijn bril"

De Watergeuzen

De WATERGEUZEN namen de 

stad Den Bril (verassingsaanval).

Het volk en de gewesten kiezen 

de kant van de opstandelingen =

Ze willen geen Tiende Penning!

Oorlog in de Nederlanden

De Staten Holland en Zeeland benoemen Willem van Oranje opnieuw tot stadhouder!

• Godsdienstvrijheid (tegen de wil van Filips II)

Steeds meer steden sluiten zich bij de opstand aan...

- Requensens = 1573 opvolger van Alva (landvoogd). 
- Steun voor Filips II was gering, want de meeste Spaanse troepen waren in de zuidelijke Nederlanden. 
- In 1576 plotseling overleden.

Spanje in 1576: 

Bankroet en had geen geld voor soldaten (soldij). Dit leidde tot...

SPAANSE FURIE: 

 het plunderen en in brand steken van Nederlandse steden (Antwerpen) door muitende soldaten.

De Pacificatie van Gent 1576

• Alle gewesten in de Nederlanden schrokken van de  Spaanse Furie
• Alle gewesten (protestant en katholiek) besluiten samen te werken tégen de Spaanse troepen: Pacificatie van Gent

Pacificatie van Gent 1576

Afspraken:

• Spaanse soldaten het land uit.
• tegen centralisatie
• geen vervolging van andere gelovigen

Wanneer vond de Beeldenstorm plaats?

1. 1566
2. 1585
3. 1633
4. 1643

Wie werd na de Beeldenstorm landvoogd over de Nederlanden?

1. Alva
2. Filips II
3. Margaretha van Parma
4. Willem van Oranje

Ketters zijn..

1. Katholieken
2. Protestanten

Het streven naar zoveel mogelijk zelfbestuur en behoud van privileges heet...

1. Centralisatie
2. Particularisme

Wat is de BEELDENSTORM van de HAGENPREKEN?

1. oorzaak
2. aanleiding
3. gevolg

Wat is de juiste volgorde?

1. Smeekschrift der edelen - Hagenpreken - Beeldenstorm
2. Beeldenstorm - Hagenpreken - Smeekschrift der edelen
3. Smeekschrift der edelen - Beeldenstorm - Hagenpreken
4. Beeldenstorm - Smeekschrift der edelen - Hagenpreken

Wat is een andere naam voor de Nederlandse Opstand?

1. De Nederlandse oorlog.
2. De 80 jarige oorlog.
3. De grote oorlog.
4. De Spaans-Nederlandse oorlog.

Wat is geen oorzaak van de Nederlandse opstand?

1. Nederlandse burgers willen stemrecht.
2. Centralisatie
3. De adel heeft minder macht.
4. Ketter vervolgingen.

Noem 2 oorzaken van ontevredenheid in de Nederlanden

1. particularisme en plakkaten tegen de hervorming
2. particularisme en centralisatie
3. centralisatie en strenge plakkaten tegen hervorming
4. hervorming en aanstellen van ambtenaren

Wie veroverden in 1572 de stad Den Briel?

Wat werd besloten bij de Pacificatie van Gent? Alle gewesten besloten:

1. samen te werken en het verschil tussen katholiek en protestant even geen aandacht te geven
2. Spanje de oorlog te verklaren.
3. Willem van Oranje tot Heer van de Nederlanden aan te stellen.
4. Filips II niet langer als koning te erkennen.

Afgelopen les...

• De watergeuze 
• De Spaanse furie
• Pacificatie van Gent

Van Pacificatie naar verdeeldheid

Pacificatie van Gent: de Staten-Generaal zou samen met de opstandige gewesten samenwerken om de Spaanse troepen te verdrijven. 

Maar er waren vier factoren waardoor de Nederlanden uiteen viel... 

1. Onverdraagzaamheid bij calvinisten en katholieken... 

• Noord: calvinistisch. Katholieke godsdienst werd verboden. 

• Zuid: was katholiek, maar calvinisten veroveren de macht. Ze bestormden hun kerk en vermoordden de geestelijken. 

Willem van Oranje vogelvrij

• Wilde meer invloed. 
• Vond Filips aanpak tegen protestanten te streng.
• Vlucht naar Duitsland.
• Raad van Beroerten neemt zijn bezittingen. 
• Voor Spanje was hij een verrader en moest dood. 
• Filips belooft een beloning en adellijke titel. 

Op zoek naar een nieuwe vorst

De hertog van Parma (zoon van Margareta van Parma) wordt het nieuwe landvoogd. 

Het gaat nu beter met Spanje: 

• Schatkist is gevuld
• Legers goed opgeleid
• Veroveren steden in de zuidelijke Nederlanden

2. Zuidelijke gewesten kiezen voor Spanje 

• Unie van Atrecht: 1579, met Parma als hun landvoogd. Franstalige gewesten in het zuiden. 

Vrede sluiten met Filips II. 

• Unie van Utrecht: 1579, Nederlandse gewesten die de opstand wilden voortzetten. 

Herkennen Filips II niet langer als hun koning.

3. Noordelijk gewesten gaan zich apart organiseren. 

Het Plakkaat van Verlatinghe

Opstandelingen gaan opzoek naar een bondgenoot, een nieuwe vorst!

Filips II wordt afgezworen als vorst in 1581!

Het Plakkaat van Verlatinghe

"De onderdanen zijn niet door God voor de vorst geschapen, alsof zij hem moeten gehoorzamen en als slaven dienen bij alles wat hij beveelt (...)

Wanneer hij zjin onderdanen onderdrukt, te zwaar belast en hun de vrijheden, privileges en oude gebruiken ontneemt, moet hij niet worden beschouwd als een vorst, maar als een tiran."

Wie wordt de nieuwe vorst?

Frankrijk:

• Hertog van Anjou (broer van de Franse koning)
• Vond dat hij te weinig macht had.
• Overleed aan tuberculose...

Wie wordt de nieuwe vorst?

Engeland:

• Elizabeth I van Engeland
• Wilden geen oorlog met Spanje, ging dus niet bemoeien met de Nederlanden. 
• Gaf geld en soldaten aan de opstandelingen.

Wie wordt de nieuwe vorst?

Willem van Oranje?

• Was graaf van Holland en Zeeland
• Was hij de Opstand begonnen alleen om zelf vorst van de Nederlanden te worden?
• Werd doodgeschoten in Delft

Wij regeren onszelf!

De Staten-Generaal besloot in 1588

om het land te regeren:

DE REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN!

Staten-Generaal

Stadhouder = Maurits van Oranje, zoon van Willem van Oranje

De Spaanse Armada!

• Onoverwinnelijke vloot! (die niet zo onoverwinnelijke was...)

• Bedoeld om Engeland en de Nederlanden te verslagen. 

• Verslagen door de Engelsen.

Waarom zo makkelijk?

Er was een zware storm. Filips verloor in één klap veel geld, schepen en soldaten.

Twaalfjarige Bestand

• Spanje was weer bankroet:

Oorlog koste te veel geld en was slecht voor de economie. 

• 1609: Gewesten sloten een wapenstilstand met de Spanjaarden. Duurde tot 1621 = 12 jaar!

En toen? WEER OORLOG VOEREN!

Generaliteitslanden

Frederik Hendrik, stadhouder

• Veroverde de Zuidelijker Nederlanden
• Nieuwe gebieden werden bestuurd door de Staten-Generaal (niet zelfstandig)

Iedereen was de oorlog zat!

Vrede van Münster

1648: SPANJE ERKENDE DE REPUBLIEK ALS ONAFHANKELIJKE STAAT!

Sindsdiens is Nederland een onafhankelijke land!

Antwoord uitbreiden!!!

Door welke vier factoren zijn de Nederlanden in de loop van de Tachtigjarige Oorlog uiteengevallen?