Over leven - 4e workshop (evolutie)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Workshop 4 - Over Leven

Evolutie

Wat weet je nog van
Workshop 3?

Inhoud

• Start van het leven (wetenschappelijk)
• De evolutietheorie
• Darwin en voorbeelden van evolutie
  
• Bewijsmaterialen
• Tot slot / toekomst
• In het nieuws
  
• Handig materiaal
  
• Afsluiting
  

Leerdoelen

• Je kunt de begrippen genotypen en fenotypen gebruiken
  om onderscheid te maken tussen invloed van genen en
  het milieu op de eigenschappen van een organisme.
• Je kunt de aanpassingen van een organisme uitleggen aan 
  de hand van de evolutie theorie van Darwin.
• Je kunt de eerste twee stappen van het ontstaan van
  cellen benoemen.

Hoe zat het ook alweer? Wanneer waren organismen 1 soort?

Noteer 3 woorden (in 1 bericht) waaraan jij denkt bij het woord evolutie?

Ontstaan leven

Theorie

Start
Eencellige organismen 
Bacteriën
Chemo-autrotroof (warmte)

Daarna

Eencellige organismen 

Cyanobacteriën

(Foto-)Autotroof (fotosynthese) 
later --> eencellig --> meercellig

4 miljard jaar geleden

Cyanobacteriën

De evolutietheorie

Definitie:
Het veranderen, verdwijnen en ontstaan van soorten in de loop der tijd.

Vanuit 1 gemeenschappelijke voorouder (de eerste cel) ontwikkelen zich alle levensvormen door evolutie.

Mutatie zorgde voor variatie en nieuwe soorten leven. (uitleg hierna)

Hoe werkt evolutie?

We beginnen met 2 begrippen:
Fenotype en genotype -->

Waar zit dat genotype dan?

-Is je DNA

-In bijna alle cellen

-Bepaald door 

ouders

Wat bepaalt je fenotype?

Genotype (DNA) + milieu = Fenotype

Zie ook rechts -->

Is dit voorbeeld nu evolutie?

Concept Check

1 minuut: Voor jezelf opschrijven:

 

Geef een voorbeeld van Fenotype en leg uit waarom.

Bijv. Fenotype is .... omdat ....

2 minuten: Delen met je MC.

Mutatie -> daardoor Variatie

Hoe kan het fenotype op natuurlijke wijze veranderen?

Mutatie = spontane verandering in het DNA (genotype) in een ei- of zaadcel
Gevolg = variatie 

Hoe werkt evolutie?

Variatie... en dan?

In een groep is variatie (afbeelding rechts)

1. Positief fenotype--> grotere overlevingskans --> survival of the fittest
   
2.  Positief fenotype --> kan voortplanten --> Natuurlijke selectie  (ouders geven fenotype en genotype door)
3. Door het ontstaan van barrières kan je niet meer bij je soortgenoten --> Isolatie (bijv. 2 soorten bomen)
   
4. 2 groepen kunnen onderling niet meer voortplanten --> nieuwe soort

Concept Check

1 minuut: Voor jezelf opschrijven:

Hoe verloopt het proces van evolutie, noem verschillende stappen.

4 minuten: Delen met je MC.

Charles Darwin - Evolutie

Hoe kwam hij op dit idee?

• De Beagle
  
• 5 jaar
  
• Galapagos eilanden

Charles Darwin - Evolutie

Observatie
Vinken met verschillende snavels, grootte, kleur, enz. Anders dan op vaste land.  

Wat zou een verklaring kunnen zijn?
Reden/oorzaak

Verschil in eetpatroon

Verschil in begroeiing op het eiland

Darwinvinken

Rare denkwijzen over evolutie

• Hoe dan?
• Passen organismen zich aan?
• Lamarck - Jean Baptiste Lamarck

Theorie van Jean Baptiste Lamarck --> Lamarckisme -->FOUT

Rare denkwijzen over evolutie

Evolutie - Hoe dan wel?

Mutatie - sommigen lange nek - variatie -  dankzij erfelijke mutatie

Survival of the fittest- alleen als je nek lang genoeg is, kan je bij het eten (boom) en overleef je 
Natuurlijke selectie - als je het overleeft, kan jij je voortplanten. De natuur (boomlengte) selecteert wie het overleeft.

Isolatie - door fysieke barrière  - je isoleert je van de ouder groep

Terugblik evolutietheorie

• Evolutie is een proces van duizenden jaren, waarin soorten veranderen, ontstaan of verdwijnen.
  
• Binnen 1 soort heb je verschillen nodig - variatie (door mutatie)
• Voordelige verschillen vergroten de overlevingskans - survival of the fittest
  
• Wie overleeft kan zich voortplanten - deze verschillen worden doorgegeven aan het nageslacht - Natuurlijke selectie
  
• Door het ontstaan van barrières kan je niet meer bij je soortgenoten - Isolatie
  
• Verandering vindt niet plaats in één individu - de aanpassing moet succesvol zijn voor meerdere organismen (in je eentje geen voortplanting) en erfelijk zijn

 

Nog een voorbeeld!

Gemeenschappelijke voorouder

https://www.ad.nl/nieuws/kruisbestuiving-ijsbeer-en-grizzlybeer-door-warme-aarde~a53aae82/

Ursus maritimus

Ursus arctus

Tussenvorm
Het zijn dus niet 2 verschillende soorten

Verloop evolutie ijsbeer

Bewijzen

• Overeenkomsten tussen dieren
  
• Fossielen
  
• DNA
  

Interessante video's

https://www.youtube.com/watch?v=aspamso9BWY

http://www.youtube.com/watch?v=z87UUyB35JE

Toekomst

• Klimaatverandering
• Soorten sterven uit
• Domino-effect
• Gedwongen aanpassing

Evolutie in het nieuws

Tips / Tops / Vragen