7.1/7.2 deel 1

7.1 Ontstaan van de mens
1 / 39
suivant
Slide 1: Diapositive
BiologieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 4

Cette leçon contient 39 diapositives, avec quiz interactifs, diapositives de texte et 3 vidéos.

time-iconLa durée de la leçon est: 80 min

Éléments de cette leçon

7.1 Ontstaan van de mens

Slide 1 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Deze les:
- 7.1 deel: Schepping en evolutietheorieën
- 7.2 deel: Selectiedruk en natuurlijke selectie

Slide 2 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Leerdoelen 7.1/7.2
  • Je beschrijft hoe de diversiteit aan levende wezens is ontstaan volgens het creationisme en volgens de evolutietheorieën van De Lamarck en Darwin





Slide 3 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Visies op het ontstaan van leven:

CREATIONISME


- alle levende  wezens zijn door God  geschapen = de schepping
(christendom, jodendom, islam etc.) 
- Soorten veranderen niet, maar blijven zoals ze geschapen zijn. 


Slide 4 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

CATASTROFE-
THEORIE

Catastrofe theorie (Cuvier, 1768-1832)
Paleontoloog (fossielen onderzoek).

Verklaarde de aanwezigheid van
verschillende soorten in verschillende
aardlagen door catastrofes (natuurrampen 
zoals de zondvloed). Er was steeds opnieuw 
weer een schepping door god.

Slide 5 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

LAMARCKISME
Lamarckisme (Lamarck,1744-1829)Verworven eigenschappen
tijdens het leven worden doorgegeven aan de volgende
generatie.

Slide 6 - Diapositive

Soorten zijn NIET onveranderlijk
Lamarckisme
Voorbeeld Giraffe:
Het telkens strekken zou de nek net wat langer maken = grotendeels onjuist

Maar! De ontdekking van epigenetica (5.5) toont aan dat Lamarck niet geheel ongelijk had → de activiteit van genen kan aangepast worden aan levensomstandigheden van een individu en doorgegeven aan nakomelingen (via methylering)

Slide 7 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

INTELLIGENT DESIGN
Combineert de evolutietheorie en de schepping. 
Hieronder vallen veel verschillende ideeën die meer richting creationisme of evolutie kunnen liggen, bijv.: 

- Er is een mate van evolutie (soorten veranderen) maar de eerste levensvorm op aarde is geschapen door god. 
- Soorten veranderen door evolutie, maar ingewikkelde structuren, zoals een oog, kunnen niet door toeval zijn ontstaan.

Slide 8 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

EVOLUTIETHEORIE
Darwinisme (Darwin, 1809-1882)
Survival of the fittest en Struggle for life in boek 
“On the origin of species“.

Evolutie is een proces waarbij erfelijke
eigenschappen binnen een populatie veranderen 
in de loop van de generaties als gevolg van 
genetische variatie, voortplanting en natuurlijke selectie.



Slide 9 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Slide 10 - Vidéo

Cet élément n'a pas d'instructions

Ontstaan van leven op aarde?
Evolutionair onderzoek heeft wetenschappelijk bewezen dat: 
- Alle levensvormen op aarde zijn ontstaan uit een simpele vooroudersoort (eencellig organisme). 
- Soorten veranderen en nieuwe soorten ontstaan: Door natuurlijke selectie zullen de best aangepaste dieren het meest succesvol zijn in overleven en voortplanten.

Misvatting: De evolutietheorie doet geen beweringen over hoe de eerste levensvorm op aarde is ontstaan!
Er bestaat wel een hypothese over het ontstaan van leven, chemische evolutie, zie film --->

Slide 11 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Slide 12 - Vidéo

Cet élément n'a pas d'instructions

Evolutie… is een maar theorie??
Anders dan in de volksmond is een theorie in de wetenschap is toetsbaar. 

Dat betekend dat er bewijs voor gevonden kan worden!

Slide 13 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Andere 
Evolutietheorieën


Evolutietheorie (Wallace , 1823-1913)
Vergelijkbaar met die van Darwin maar hij 
dacht dat er bij de evolutie van de mens wel
ingrijpen van een hoger wezen was geweest.

Slide 14 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Andere
Evolutietheorieën

NEODARWINISME 
De theorieën van Mendel (1822-1884) over overerving
en de ontdekking van DNA door Watson en Crick (1950) brachten 
de verklaring voor de theorieën van Darwin.

Best aangepaste organismen zijn het meest succesvol in het 
doorgeven van hun genen aan de volgende generatie 
(natuurlijke selectie)






Slide 15 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Er zijn veel theorieën over het ontstaan van het leven. Zet de volgende theorieën op chronologische volgorde. Begin met de theorie die het langst geleden is ontstaan.
Neodarwinistische theorie
Creationisme
Evolutietheorie van Darwin
Evolutietheorie van De Lamarck
Catastrofetheorie

Slide 16 - Question de remorquage

Cet élément n'a pas d'instructions

Wat is evolutie?
Evolutie: Het graduele proces waardoor de huidige diversiteit van al het leven ontstond uit de vroegste en meest primitieve organismen.

Dit betekent dat de huidige soorten zijn ontstaan uit (gemeenschappelijke) voorouders.





Slide 17 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Evolutie - Tree of Life

Slide 18 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Evolutie
Voor evolutie zijn de volgende zaken nodig:

Genetische variatie
Selectiedruk
Overerving


Slide 19 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Genetische variatie
Genetische variatie onstaat door:

* mutaties
* recombinatie

Slide 20 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Natuurlijke selectie
Doordat in een populatie de individuen (bijna) allemaal genetisch verschillend zijn (variatie) hebben ze allemaal een grotere of kleinere kans om zich voort te planten. 

Onder bepaalde omstandigheden (selectiedruk) hebben gunstige genen (hoge fitness) een grotere kans om in de nieuwe generatie terecht te komen dan ongunstige genen (lage fitness) = overerving. 



Slide 21 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Evolutie
Het veranderen van soorten, tot zelfs het ontstaan van nieuwe soorten heet evolutie.

Evolutie gaat langzaam
Evolutie is niet gestuurd, je weet vooraf niet welke kant het op gaat, mutaties ontstaan bij toeval.
Evolutie is nooit klaar.

Slide 22 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

De Evolutietheorie - Stap 1
Iedereen is een beetje anders:
- Langer
- Puntigere snavel
- Dikker verenpak
- Mooiere vlekken
- Kleinere voeten
- Grotere vinnen
etc.

Genetisch variatie door Mutatie & Recombinatie

Slide 23 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

De Evolutietheorie: Stap 2
Het leven is zwaar: 
- Wind
- Temperatuur
- Zon
- Droogte
- Predatie
- Partners tekort

Struggle for life / Selectiedruk

Slide 24 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

De Evolutietheorie: Stap 3
Individuen die overleven kunnen 
hun genen doorgeven naar volgende generatie.

Genen van de individuen die niet overleven 
 of voortplanten sterven uit.

Er treedt een verandering op in de 
genetische variatie van de volgende generatie. 
De soort is geëvolueerd!

Survival of the fittest/ Overerving

Slide 25 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Dus, de evolutietheorie zegt:
1. Iedereen is een beetje anders (genetische variatie)

2. Het leven is zwaar door bijv. milieu en concurrentie (selectiedrukken)

3. Individuen met de meest gunstige eigenschappen hebben meer kans op overleving en voortplanting (survival of the fittest)

4. Genen van de “fittest” erven over naar de volgende generatie. 

Slide 26 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

In een populatie

Het veranderen van de eigenschappen van een populatie door de selectiedruk heet adaptatie.

De allelfrequentie van het allel verandert.

Voorbeeld: Berkenspanner


Slide 27 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Slide 28 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Oefening
Beschrijf in de drie stappen van evolutie (variatie, selectie, overerving) de  natuurlijke selectie bij de Berkenspanner. 

Slide 29 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Antwoord
- In de populatie berkenspanners komen zowel donkere als lichtere varianten voor (variatie)
- Op de donkere stammen zijn de donkere berkenspanners slecht zichtbaar, zij worden door vogels minder opgegeten (selectie)
- De donkere berkenspanners hebben hierdoor een hogere kans op overleving en voorplanting, zij geven hun genen door aan de volgende generatie (overerving)

Slide 30 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Slide 31 - Vidéo

Cet élément n'a pas d'instructions

Oefening
Beschrijf in de drie stappen van evolutie (variatie, selectie, overerving) de  natuurlijke selectie bij de Oefies en Toefies. 

Slide 32 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Natuurlijke selectie bij 
de Oefies en Toefies

- Welke variatie zien we in de populatie? Hoe is deze ontstaan?

- Wat is de selectiedruk?

- Overerving en adaptatie. 

Slide 33 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Darwin gebruikte bij het opstellen van zijn evolutietheorie het begrip 'survival of the fittest'. Deze uitdrukking wordt meestal vertaald met 'het overleven van de sterksten'. Welke van de onderstaande individuen worden in deze uitdrukking bedoeld met 'de sterksten'?
A
De individuen die de meeste kracht kunnen leveren.
B
De individuen die het langste leven.
C
De individuen die de meeste nakomelingen krijgen.
D
De individuen van de soorten die boven in de voedselpiramide staan.

Slide 34 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Zet in de juiste volgorde:
I - Dankzij zijn kleur valt een zwarte koolmees niet op bij katten. Hij leeft lang en krijgt veel nakomelingen
II - Het aantal allelen voor de zwarte kleur neemt toe in de populatie
III - Door natuurlijke selectie zijn er veel zwarte koolmezen ontstaan
IV - Door een mutatie ontstaat een zwarte koolmees in een populatie
A
II - IV - II - III
B
I - II - IV - III
C
IV - I - II - III
D
IV - II - III - I

Slide 35 - Quiz

Cet élément n'a pas d'instructions

Vb: Examenvraag
Vaak begint kanker in een cel door een spontane mutatie, die deze cel een
groeivoordeel geeft waardoor de cel zich sneller deelt dan normale cellen. Er
komt een soort "Natuurlijke selectie" op gang waarbij nakomelingen van de cel met het gemuteerde gen steeds meer in aantal toenemen. Onder deze
nakomelingen zijn cellen die gezonde cellen verdringen, resulterend in een
tumor, een genetisch “lichaamsvreemd deel” in het omringende weefsel.

(3p) Leg in drie stappen uit wat “Natuurlijke selectie” van deze cellen in een
menselijk lichaam inhoudt.

Slide 36 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Antwoord
- Door een mutatie ontstaat er variatie, kankercellen hebben een groeivoordeel over gewone lichaamscellen (1p)

- Deze snel groeiende kankercellen kunnen zich sneller delen en verdringen gewone lichaamscellen, selectie (1p)

- De dochtercellen van deze kankercellen erven de mutatie en daarmee het groeivoordeel over, overerving (1p)

Slide 37 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Bewijs voor Evolutie?

Slide 38 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions

Huiswerk
- 7.1 opdr. 2 en 3
- 7.2 opdr. 10 en 11

Slide 39 - Diapositive

Cet élément n'a pas d'instructions