GYM 5 - Maandag 9-12

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Vandaag:

• Planning

Keuze:

• 'Hoorcollege' Laagland hf 15
• Voorbereiden SO Laagland hf 15
• Werken aan boekdossier

Planning

Dinsdag 19-11: SO Laagland hf. 14 + Reize door het

Aapenland

Dinsdag 10-12: SO Laagland hf. 15 + Max Havelaar

Woensdag 11-12: inleveren boekdossier 3A + 3B

Week 51: uitleg boek 10 + start beschouwen

Eind 18e eeuw

Opkomst van het gevoel

Sentimentalisme

 19e eeuw

Romantiek

&

Realisme

Politiek 19e eeuw

Willem I: grootindustrie & handel

Willem II: grondwet: parlementaire democratie (meer macht bij volksvertegenwoordiging)

1870 > kleine burgerij: socialistische arbeidersbeweging

Internationaal:

Frankrijk: revoluties

Duitse eenwording (Bismarck)

Sociaal-economisch 19e eeuw

Industrialisatie

Sociale tweedeling: rijken vs. arbeiders & armen

Slechte arbeidsomstandigheden

Ontstaan metropolen

--> Opgaan in massa: anonimiteit

De Nederlandsche Handelmaatschappij: uitbuiten inlandse bevolking

Sociaal-economisch 19e eeuw

Gegoede burgerij:

Burgelijke ideologie: le bourgeois satisfait: 

Gezin, vaderland & vorstenhuis --> dominee's als boegbeeld

De zelfgenoegzame burger meende te leven in een veilige, rationele en geordende tijd:

La belle époque

- Optimistische burger

- Liberalisme zou handel & industrie stimuleren

- God garandeerde absolute veiligheid

Sociaal-economisch 19e eeuw

Maaaaarrrr............

De burgelijke ideologie (le bourgeois satisfait) komt onder druk te staan door:

* Darwin: The Origin of Species

- Survival of the fittest

- Struggle for life

--> Natuurlijk kritiek vanuit de christelijke hoek

* Marx

- Communistisch Manifest

--> arbeiders gingen zich organiseren als reactie op de tweedeling tussen arbeiders en kapitaal.

Kunst & literatuur: twee hoofdstromen

Romantiek & Realisme

Romantiek: gevoel & verbeelding

Vs.

Realisme: nadruk op een (betrouwbare) weergave van de werkelijkheid

Romantiek

- Individuele verbeeldingskracht

- Idealiseren van gevoel (natuur)

Zo direct mogelijk, zonder classicistische regels!

Waarom is deze afbeelding 'romantisch'?

Romantiek/ Weltschmerz

- Romantische kunstenaar zette zich af tegen de zelfgenoegzame burger en leed vaak aan:

Weltschmerz:

Kloof tussen werkelijkheid en ideaal

Gevoel van onvrede over eigen tijd, lijden aan bestaan. 

Troost: natuur, verleden, religie, humor.

Romantiek/ Weltschmerz

Personages in romantische literatuur:

Dolend, groot onvervulbaar verlangen, idealisten, wereldverbeteraars.

Ook buiten de kunsten!  

--> Personen met romantisch levensgevoel

Humor: 

Een lach met zelfspot om de kloof tussen ideaal en werkelijkheid te ‘overbruggen’.

Romantiek in NL & Vlaanderen

Genootschapsdichters

• Literaire genootschappen
  
• Thema’s: vaderlandsliefde, huiselijkheid (sentiment!) 
• Hendrik Tollens 

Historische roman

Verbeelding -->

Historische periode tot leven roepen -->

Nationale gevoelens

Domineedichters
(studenten)

• Moraal
  
• Thema’s: zielenleven, volk, vaderland, gezin, troost van het geloof
  
• Poëzie: middel om algemene waarheid in begrijpelijke & aantrekkelijke vorm te gieten
  
• Groot publiek!
  
• Nicolaas Beets
  

Multatuli

• Max Havelaar of De koffieveilingen der Nederlandsche Handelsmaatschappij (1860) 
• Ingrijpen in politieke werkelijkheid.
  

Realisme

Opkomst fotografie: 

objectieve, betrouwbare weergave van de werkelijkheid

In de literatuur twee vormen van realisme:

- Idealistisch realisme

- Objectief realisme

Idealistisch realisme

• Niet zo objectief mogelijk.
• De werkelijkheid werd beschreven om de zedelijke verbetering van het publiek te bewerkstelligen
• Becommentariërende verteller
  

- Nicolaas Beets: Hildebrand: Camera Obscura

- Sluit goed aan bij mentaliteit van la belle époque (veilige & geordende wereld)

- Op een ironische manier kleine hebbelijkheden & misvattingen blootleggen

- Normen & waarden gegoede, godsdienstige burgerij

Objectief realisme

• Pogingen om een volkomen objectieve
  weergave van de werkelijkheid te geven. 
• Lezer mag oordeel vellen…
  

- Zakelijk -registrerende verteller die zich onthield van moralisatie en commentaar

- Ironie is verdwenen.

- Bijna wetenschappelijke precisie

- Madame Bovary (Flaubert)--> Overspel  werd beschreven zonder commentaar. Gegoede burgerij reageerde geschokt. 

Max Havelaar of de koffieveilingen der Nederlansche handelsmaatschappij (1860) 

Eduard Douwes Dekker (1820-1887

Pseudoniem: Multatuli

• ‘Strenge’ jeugd, maakte school niet af
  
• 18 --> Nederlands-Indië --> assistent-resident van Lebak (Java)
  

• De bevolking was er slecht aan toe
  
• Conflict over de misstanden (resident Brest van Kempen volgde de regels)
  
• Dekker verliest, vertrekt en zwerft door Europa
  
• 4 jaar later: Max Havelaar
  
• Max Havelaar: hield zich niet aan de eisen (verhaal met behoorlijk begin, midden, eind). Hij vond deze vorm een ‘leelyk ryelyf’ (romantiek!)
  
• Bleef strijden tegen keurslijven.
  

Zijn meesterwerk: Max Havelaar

• Geschreven in minder dan 4 weken
  
• Protest tegen onrecht van de Javaan én hemzelf. Stelt misbruik van het koloniale stelsel aan de kaak
  
• Hoofdpersoon Max is typische een romantisch personage: strijder tegen onrecht, wereldverbeteraar, emotioneel, vol van verbeelding, dromer met de illusie het leven van de onderdrukte Javaan te kunnen verbeteren.
  

De opbouw van Max Havelaar

Start:  

• Toneelstuk --> iemand veroordelen ook al is de onschuld bewezen.
  

Midden:  

• Een verhaal in een verhaal in een verhaal (raamvertelling).
  
• Dubbelroman: verhaal in Holland en Indië. 
  
• Koffieroman in Nederland (Droogstoppel)  
• Havelaarroman in Indië (Stern met pak van Sjaalman).
  

Slot:

• Multatuli zelf richt zich tot Willem III (Sjaalman, Havelaar en Multatuli blijken dezelfde figuur)
  

Opzet

Keuze

Max Havelaar of De koffieveilingen der Nederlandsche handelsmaatschappij

- Bewustwording

Aan de slag!

• Voorbereiden SO Laagland hf 15
• Werken aan boekdossier