4H Thema Voortplanting bs 1 + 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Voortplanting

Cellen planten zich voort (vermeerderen zich) door celdeling = mitose.

Moedercel -> 2 dochtercellen.

Dochtercellen hebben dezelfde genetische info als moedercel.

Ongeslachtelijk/Geslachtelijk

Ongeslachtelijk: groei of herstel van weefsel. Moedercel (46) --> twee dochtercellen (46+46) (door mitose proces). DNA blijft hetzelfde.

Geslachtelijk: voortplanting door eicel (23) en zaadcel (23) (door meiose proces). Het DNA van de nakomelingen (46) verschilt van de ouders.

We zoomen eerst in op de ongeslachtelijke voortplanting.

Ongeslachtelijke voortplanting bij planten

Door celdeling zichzelf vermeerderen. Mitose proces. Nieuwe individuen zijn genetisch identiek aan ouder.

Bacteriën, schimmels, planten en sommige dieren kunnen ongeslachtelijk voortplanten.

Kunstmatig ongeslachtelijk

Stekken

Weefselkweek

Door mensen wordt de celdeling op gang gebracht. Nakomelingen uit ongeslachtelijke voortplanting noem je klonen.

Voordelen van ongeslachtelijke voortplanting

Er is maar 1 organisme voor nodig.

Geschikte partner zoeken kost tijd + energie, dit hoeft nu niet.

Ongeslachtelijke voortplanting levert snel veel nakomelingen op. Bij geslachtelijke voortplanting kan de helft van de populatie  maar kinderen krijgen. Dus als een vrouw 2 kinderen krijgt dan blijft de populatiegrootte gelijk.

Als een bacterie zich deelt (ongeslachtelijk) dan verdubbelt dit de populatie.

Mitose celcyclus

Celcyclus: zie Binas.

Niet elke cel deelt even vaak.

DNA replicatie

In de S fase = DNA synthese fase

1 chromosoom wordt tijdelijk 2 chromatiden (zitten tijdelijk aan elkaar vast met een centromeer).

M- fase

Mitose fase van de celcyclus in detail.

Zie blz 76 en Binas.

Klonen

Kan dus door alle chromosomen uit een lichaamscel in een lege eicel te brengen.

Kan ook door embryosplitsing.

Pak je BINAS

Neem tabel 76 voor je.

In 2-tallen: leg aan elkaar uit wat je ziet.

Bs 2: Geslachtelijke voortplanting

voordelen?

Voordelen geslachtelijke voortplanting

Meer variatie bij nakomelingen, zorgt voor hogere overlevingskans. Beter gewapend tegen milieuveranderingen.

Organismen met slechte genetische informatie zullen zich minder snel voortplanten

Hoe ontstaan haploïde cellen?

Meiose. Zie BINAS tabel 76

eerst vindt dna replicatie plaats

Voortplanting plant

Een plant kan zich ook geslachtelijk voortplanten.

Zaadcellen?

Eicellen?

''kind''?

Voortplanting plant

Eicel en stuifmeelkorrel zijn beide haploïd (n).

Samen krijg je weer een diploïde cel (2n).

Zaden die hieruit ontstaan zijn genetisch dus niet gelijk aan de ''ouders''.

Geen bestuiving, zelfbestuiving of kruisbestuiving?

Voortplanting mens

Zaadcellen buiten lichaam binnen 5 minuten dood.

In lichaam van een vrouw +- 24-48 in leven (max 5 dagen).

Eicellen

Bij geboorte zijn alle eicellen al aanwezig, maar bevinden zich in de beginfase van meiose. Ze zijn dus nog diploïd.

Elke eicel is omgeven door een blaasje: follikel.

Vanaf de pubertijd neemt elke maand 1 follikel vocht op waardoor deze groeit en de meiose in de eicel verder gaat.

eicel

Follikel=blaasje met jonge eicel

Door opnemen van het vocht knapt het follikel open = ovulatie/eisprong.

Follikelweefsel wat overblijft noemen we het gele lichaam.

Bevruchting

Wanneer noemen we een cel haploïd?

1. Als de cel geen celkern heeft, zoals een bacterie.
2. Als een cel van elk type chromosoom er twee heeft: één paar.
3. Als de cel zich in een eierstok of testikel bevindt.
4. Als een cel van elk type één chromosoom heeft: de helft van een paar.

Zijn de cellen die hier ontstaan diploïd of haploïd?

1. diploïd
2. haploïd

Celdeling waarbij geslachtscellen ontstaan, noemen we...

1. Mitose
2. Meiose
3. Geslachtelijke voortplanting
4. Ongeslachtelijke voortplanting

Wat is een voorbeeld van geslachtelijke voortplanting bij planten?

1. Klisters (= zijknoppen)
2. Wortelstokken
3. Bestuiving
4. Uitlopers

Bij welk type voortplanting ontstaat altijd een nieuw genotype?

1. Geslachtelijke voortplanting
2. Ongeslachtelijke voortplanting

Wat zien wij hier?

1. DNA replicatie
2. Het vormen van nieuwe cellen.
3. Meiose.
4. Mitose.