H3 Woordsoorten

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

DOEL

- je weet wat taalkundig ontleden is

 - je kunt woorden indelen in  de woordsoorten:

lidwoorden

zelfstandige naamwoorden

werkwoorden

bijvoeglijke naamwoorden

voorzetsels

voegwoorden

WAT IS ONTLEDEN?

Ontleden betekent dat je iets in logische stukjes verdeelt

en daarna aan ieder stukje een naam geeft.

In een les biologie leer je bijvoorbeeld dieren ontleden

(kop, lijf, poten, staart).

In een les Nederlands leer je zinnen ontleden.

Een zin kan je op twee manieren ontleden.

Zinsdelen

Hierbij verdeel je de zin in zinsdelen.

Zinsdelen zijn groepjes woorden in de zin die bij elkaar horen. Vervolgens geef je die zinsdelen een naam. 

Namen van zinsdelen zijn bijvoorbeeld persoonsvorm, onderwerp en gezegde.

Woordsoorten

Hierbij bepaal je voor elk woord tot

welke woordsoort het behoort.

Namen van woordsoorten zijn bijvoorbeeld lidwoord, werkwoord en zelfstandig naamwoord.

lidwoorden

zelfstandig naamwoord

ZELFSTANDIG NAAMWOORD

- heeft meestal een enkelvoud en een meervoud

(vriend - vrienden)

- kan vaak klein of groot gemaakt worden

(taart - taartje)

- staat vaak met een lidwoord geschreven

(de klas, een boek, het paard)

werkwoord

WERKWOORD

- werkwoorden = doe-woorden

- zegt wat iets of iemand doet of overkomt

- kan vervoegd worden (kan verschillende vormen hebben)

bijvoeglijk naamwoord

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD

- vertelt meer over een zelfstandig naamwoord

- het spannende boek

- een spannend boek'

- het boek is spannend

STOFFELIJK

BIJVOEGLIJK NAAMWOORD

- het gouden horloge

- een papieren tas

de zijden bloemen

- de houten tafel

VOORZETSEL

Woord dat aangeeft

waar, wanneer of waarom

iets of iemand iets doet

waar

(... de kooi) in, op, achter, voor, naast, boven, onder... 

wanneer

ik appte tijdens de les, ik heb morgen om tien uur een afspraak, vanaf vandaag geldt het nieuwe rooster...

waarom

vanwege de storm blijft de brug dicht, dankzij mijn moeder kwam ik niet te laat

VOORZETSEL

Vaak staan er nog één of meer woorden tussen het voorzetsel en het woord waar het bij hoort

op de tafel - in de kast - achter het behang

op de houten tafel - na een halve minuut - in de grote groene tent

VAST VOORZETSEL

Bij sommige werkwoorden hoort een voorzetsel dat je niet kunt vervangen: een vast voorzetsel

Het boek bestaat uit zes hoofdstukken

Ik houd van kip met frietjes en appelmoes

Wie heeft de code van Showbie al gekregen?

___________

1. lidwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. werkwoord
4. voorzetsel

Wie heeft de code van Showbie al gekregen?

_______

1. lidwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. werkwoord
4. voorzetsel

Wie heeft de code van Showbie al gekregen?

____

1. lidwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. werkwoord
4. voorzetsel

Wie heeft de code van Showbie al gekregen?

____

1. lidwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. werkwoord
4. voorzetsel

De brand heeft het oude boerderijtje verwoest.

________

1. werkwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. voorzetsel

De brand heeft het oude boerderijtje verwoest.

______________

1. werkwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. voorzetsel

De brand heeft het oude boerderijtje verwoest.

_______

1. werkwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. voorzetsel

De brand heeft het oude boerderijtje verwoest.

___________

1. werkwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. bijvoeglijk naamwoord
4. voorzetsel

Voegwoorden

Vaak is een samengestelde zin aan elkaar geplakt met een voegwoord.

Het staat vaak na een komma of aan het begin van een zin.

Wat is geen voegwoord:

1. terwijl
2. omdat
3. toen
4. fiets

Wat is geen voegwoord?

1. als
2. soms
3. want
4. omdat

Wat zijn voegwoorden?

1. om / kaas
2. want / toen
3. maar / en
4. maar / toen

Wat is een voegwoord?
Een voegwoord ...

1. verbindt zinnen of woorden met elkaar.
2. verbindt een werkwoord aan een ander werkwoord.
3. zijn twee woorden die aan elkaar verbonden zijn.

Wat zijn de voegwoorden

1. En, dus, helaas, ook
2. Want, dan, gister, of
3. Maar, want, dan, helaas
4. En, maar, want, of

Aan de slag!

Maak oefening 1, 2, 3 ,4 en 6 vanaf blz. 82.