Les 1. Voorkennis + 3.2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop pakken & in Lesson-Up

Binas pakken

Twee eiige tweelingen

De familie hiernaast heeft een twee eiige tweeling. Hoe zien ze er toch heel anders uit?

Leerdoelen: 

- Je kunt in een context aangeven hoeveel

chromosomen een cel bevat (voorkennis)

- Je kunt uitleggen hoe mitose en meiose werkt en je weet hoe ze verschillend zijn. 

Elke lichaamscel bevat hetzelfde DNA

1. Waar
2. Niet waar
3. Dat is niet te bepalen

Elke lichaamscel bevat 46 chromosomen. Elk chromosoom komt twee keer voor in de celkern. Technisch gezien heb je dus maar 23 unieke chromosomen die dubbel voorkomen.
Waarom hebben wij dus 23 x 2 = 46 chromosomen?
(PS: hoe kom je eigenlijk aan je chromosomen / DNA)

Menselijke cel

In een eicel zitten 23 chromosomen.

In een zaadcel zitten 23 chromosomen.

Eicel + zaadcel = een bevruchte cel met 46 chromosomen.

Die bevruchte cel deelt zichzelf op. 

Als de cel zich deelt, deelt hij ook de chromosomen. 

In al jouw cellen zitten daardoor 46 chromosomen, waarin dezelfde bouwbeschrijving' staat. 

(Alleen de zaadcellen en eicellen dus niet.)

Karyogram

Karyogram laat de chromosomen van een menselijke cel gepaard zien liggen

Mensen hebben elk chromosoom 2x

Van elk paar is 1 chromosoom van je moeder en 1 chromosoom van je vader afkomstig

Alle cellen hebben hetzelfde pakketje chromosomen

Aantal chromosomen

Karyogram laat de chromosomen van een menselijke cel gepaard zien liggen

De hoeveelheid unieke chromosomen noemen we n

Bij de mens spreken we dus over n = 23 

Een levercel van een chimpansee heeft 48 chromosomen. Wat is de n? (T1)

1. 48
2. 96
3. 24
4. 1

Een eicel van een fruitvlieg heeft n = 4. Hoeveel chromosomen heeft de eicel van de fruitvlieg? (T2)

1. 2
2. 4
3. 8

Bij een celdeling krijgen de twee nieuwe dochtercellen hetzelfde DNA als de moedercel

1. Waar
2. Niet waar
3. Verschilt per celtype
4. Verschilt per organisme

Mitose (celdeling)

- Voor de mitose is het DNA al verdubbelt. Elk chromosoom bestaat uit twee chromatiden (strengen DNA).

- Deze worden tijdens de mitose door trekdraden uit elkaar getrokken 

- Deze zijn identiek aan de moedercel en hebben elk 46 chromosomen

Herhaling mitose

Hoeveel chromosomen liggen er naast elkaar in de metafase?

Geslachtscellen

De voortplantingscellen

Man - zaadcellen

Vrouw - eicellen

Geslachtscellen bevatten de helft van alle chromosomen (één van ieder paar) zodat bij de bevruchting 23 + 23 = 46 chromosomen in de bevruchte eicel terechtkomen (= zygote)

Meiose

Voorbeeld met 1 chromosoompaar

Bij vrouwen gaat vrijwel al het cytoplasma naar 1 dochtercel

BINAS 76A,B & 86D

meiose overzicht

Meiose

Ook wel reductiedeling genoemd

1 moedercel maakt uiteindelijk 4 dochtercellen

Deze hebben allen slechts 23 chromosomen

Meiose

Meiose 1: chromosomen verdubbelen, chromosomenparen uit elkaar (met dubbele streng).

  

Meiose 2: 2 cellen met half chromosomenpaar, chromosomen gaan uit elkaar en je krijgt 4 cellen met 1 streng.

Verschil mitose & meiose

Je begint beide met 46 x 2 = 92 chromosomen

Je hebt dus per chromosoom 2 van je vader & 2 van je moeder

Bij mitose gaat er per chromosoom 1 van je vader en 1 van je moeder naar de nieuwe cel

Bij meiose gaan er of 2 van je vader of 2 van je moeder naar de nieuwe cel, die zich daarna weer opdeelt

Recombinatie

1(pa)

2(ma)

2(pa)

1(ma)

1(pa)

2(ma)

1(ma)

3(pa)

3(ma)

2(pa)

3(pa)

3(ma)

Uitleg

Bij Meiose I gaan de homologe chromosomenparen gepaard bij elkaar liggen. In de praktijk betekent dit dat er 23 chromosomen naast elkaar liggen. Daaronder liggen ook weer 23 chromosomen naast elkaar. 

In het voorbeeld zien we slechts 3 chromosomen. Welke van de homologe chromosomenparen naast elkaar liggen is willekeurig. Dit houdt in dat elke zaadcel/eicel een uniek setje chromosomen heeft. 

Samenvatting

Twee eiige tweelingen

De familie hiernaast heeft een twee eiige tweeling. Hoe zien ze er toch heel anders uit?

Leerdoelen: 

- Je kunt in een context aangeven hoeveel

chromosomen een cel bevat (voorkennis)

- Je kunt uitleggen hoe mitose en meiose werkt en je weet hoe ze verschillend zijn. 

Huiswerk voor vrijdag

Opdrachten van 3.2

Extra uitleg nodig? Geef dat nu aan.