H4.2 Uitputbaar: fossiele brandstoffen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

Uitputbaar: fossiele brandstoffen

Wat gaan we doen? 

• Terugblikken vorige les 
•  Deze les: fossiele brandstoffen 
• Opdrachten maken 
• Terugblikken & volgende les 

Vorige les 

Thermische elektriciteitscentrale 

• 3 minuten schema vergelijken
• 3 minuten nabespreken

Leerdoelen 

Aan het einde van de les: 

• Kan je beschrijven wat fossiele brandstoffen zijn en hier 3 voorbeelden van geven
• Kan je uitleggen hoe steenkool, aardolie en aardgas ontstaan 
• Kan je uitleggen wat het verschil is tussen bruinkool en steenkool

Fossiele brandstoffen 

= brandstof die in miljoenen jaren is gevormd uit planten-,
bomen- en/of dierenresten. 

• Aardolie 
• Aardgas
•  Steenkool 
• Bruinkool 

Steenkool 

• Steenkool is afkomstig uit periode Carboon
  -> warm en vochtig klimaat -> veel plantengroei
  -> landschap veelal bedekt met waterrijke moerassen -> dode planten -> ontstaan veen
  
  
• Inkoling = proces waarbij door toename temperatuur en druk in de ondergrond steeds meer water en gas uit veen wordt geperst, waardoor het gehalte aan koolstof (C) toeneemt. 
• Bruinkool is een tussenstadium in het vormingsproces van steenkool. 

Afdrukken in steenkool (blad, stengel of schors) noem je fossielen. 

Bruinkool is een tussenstadium in het vormingsproces van steenkool. Worden druk en vooral temperatuur nog hoger, dan zal bruinkool veranderen in steenkool.

Wederom komen water en koolstofdioxide vrij. Steenkool bevat dan ook nog maar ongeveer 10 % water en heeft een nog hoger koolstofgehalte dan bruinkool.

Aardolie 

Komt uit gesteenten van miljoenen jaren oud. 

• plankton, bacteriën en algen stierven af
• resten raakten op de zeebodem bedekt onder laagjes klei, zand of kalk
• door toename druk en temperatuur werden lagen dikker 
• ontstond aardolie in die gesteentelagen

Aardgas 

• Ontstond uit resten planten en bomen, algen, bacteriën en plankton
• vaak samen met steenkool en aardolie
• aardgas zit altijd gevangen onder een ondoorlatende gesteentelaag (anders ontsnapt het)
• winbaarheid afhankelijk van locatie in de ondergrond.  

Aan de slag 

Wat: maken 1 tot en met 5 (blz. 83-85 WB)
Wie: individueel of met directe buur 
Hoe: fluistertoon
Tijd: 10-20 minuten 
Vraag?: Vraag hem eerst aan je buur 
Klaar?: Kijk H4.2 na via het antwoordenboekje 

Terugblikken & volgende les 

Aan het einde van de les:

• Kan je beschrijven wat fossiele brandstoffen zijn en hier 3 voorbeelden van geven
• Kan je uitleggen hoe steenkool, aardolie en aardgas ontstaan
• Kan je uitleggen wat het verschil is tussen bruinkool en steenkool

Huiswerk:

• Leren begrippen: inkoling, fossiele brandstof 
• Opdrachten 1 tot en met 5 maken 
• Antwoord op deelvraag: Hoe ontstaan fossiele brandstoffen? 

Steenkool