Hofcultuur: Bouwkunst

• Kunst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Renaissance - architectuur

wedergeboorte van de klassieke architectuur

Kenmerken Renaissance bouwkunst

- rondbogen (als in de vroege middeleeuwen)

- muren zijn dragend en afsluitend

- door een zware kroonlijst was het dak nauwelijks zichtbaar.

- vlakke casetteplafonds, tongewelven of koepelruimtes, koepels soms met dubbele 'schil'.

Kenmerken Renaissance bouwkunst

Klassieke bouwelementen:

- zuilen en pilasters (naar (laat-)klassiek voorbeeld)

- fronton, pilasters of halfzuilen als omlijsting van vensters, deuren en muurnissen.

- in portalen werd het triomfboogmotief toegepast. 

De zuilenorden Dorisch, lonisch, Corintisch werden door elkaar toegepast. In hoge muren werden de drie zuilenorden boven elkaar gebruikt, telkens door een horizontale lijst gescheiden.

- opbouw van de gevel volgens het principe van de opbouw van de zuil (basement-schacht-kapiteel)

Kenmerken Renaissance bouwkunst

Streven naar harmonie:

- symmetrie 

- toepassing van modulen en de gulden snede

- compacte bouwvolumes (cylinder, kubus en halve bol), eenvoudig herkenbare vormen. 

- centraalbouw, voorkeur voor overzichtelijke ruimtes, de schoonheid van het gebouw was belangrijker dan het praktische gebruik.

- horizontaal en verticaal in evenwicht, evenwichtige verhoudingen tussen hoogte, breedte en diepte volgens de richtlijnen van Vitruvius:

    - verticale accenten met vlakke pilasters.

    - horizontale accenten door opbouw in drie lagen, de onderste laag met grote, ruwe rusticastenen.

Griekse Tempel

Fries

Voetstuk

Kapiteel

Timpaan

Schacht

Architraaf

Architraafbouw

Boogbouw 

Soorten gebouwen

Palazzo's

Kerken

Villa's

Torens (Florence)

0

0

0

Examenvragen

Nu volgen enkele examen uit een oud vwo eindexamen.

Lees de bijbehorende teksten eerst goed door.

Tekst 1

“Proportie is het nemen van een vastgestelde maateenheid, waarmee de onderdelen van een gebouw op elkaar en op het totaal worden afgestemd. Hieruit resulteert het systeem van de evenwichtige verhoudingen. (...) Zonder symmetrie en proportie kan geen enkele tempel een doordacht ontwerp hebben: dat kan alleen als er tussen de geledingen onderling een nauwkeurig afgewogen verhouding geldt; precies als bij een goedgebouwd mensenlichaam.”

uit: Vitruvius, De Architectura, III, 1, eerste eeuw voor Christus

De Romeinse bouwmeester Vitruvius uit de eerste eeuw voor Christus formuleerde ideeën over schoonheid. Hij schreef ;De Architectura', een theoretische beschouwing in tien boeken over de bouwkunst uit de oudheid.
Vitruvius besteedde daarin onder meer aandacht aan bouwmaterialen, watervoorzieningen en technische hulpmiddelen. Maar zijn werk werd in de renaissance vooral gewaardeerd vanwege de theoretische onderbouwing die hij architecten bood.
Leg uit waarom dit in de renaissance zo belangrijk werd gevonden.

Mens van Vitruvius

De architect Vitruvius beschreef de relatie tussen de menselijke figuur en de cirkel en het vierkant. Daarmee maakte hij duidelijk hoe de architectuur de ordeningsprincipes van de natuur zou moeten volgen. In de renaissance werd deze beschrijving door kunstenaars uitgewerkt in tekeningen. De beroemdste is die van Leonardo da Vinci uit ca. 1490, rechts op de afbeelding.

De opvattingen van Vitruvius werkten ook door in de feitelijke bouwpraktijk van de renaissance. Dat geldt bijvoorbeeld voor de kerk die je ziet op de afbeelding. 

Leg uit hoe dit gebouw zich verhoudt tot de Vitruviaanse tekening van Da Vinci.

De vormgeving van de kerken die zijn te herleiden tot de Vitruviaanse tekening van Da Vinci, werd niet alleen ingegeven door een voorliefde voor het klassieke schoonheidsideaal. De tekening werd in de renaissance ook vanuit een christelijk-religieus standpunt geïnterpreteerd.

Leg uit waarom de tekening toen ook vanuit een christelijk standpunt werd geïnterpreteerd. Geef daarna aan wat die interpretatie inhoudt en breng deze in verband met de vormgeving van deze kerken.

EINDE!

Als je nog tijd over hebt, kun je alvast het huiswerk voor de volgende week doen:

Inlezen schilder- en beeldhouwkunst