Les 4: Ongewenst gedrag

• Sociale vaardigheden
• MBO
• Studiejaar 1,2

Ongewenst gedrag 

Afwijkend gedrag

Afwijkend gedrag is gedrag dat anders is dan je in die situatie verwacht.

Ongewenst gedrag is afwijkend gedrag dat een probleem vormt. Voor jou, voor de organisatie of voor de samenleving.

Afwijkend gedrag

Afwijkend gedrag is gedrag dat niet overeenstemt met de geldende normen. Mensen verwachten dan niet dat je je zo gedraagt. 

www.basharing.com

Hoe ga je als zorgverlener om met afwijkend gedrag? 

Waar denk jij aan bij ongewenst gedrag?

Voorbeelden

Agressie

Schreeuwen

Vandalisme

Misdrijven

Discriminatie

Ongewenste intimiteiten

Wat te doen?

• Blijf rustig.
  
• Geef je grenzen aan.
  
• Zorg voor je eigen veiligheid!
  
• Geef duidelijk aan wat de regels zijn van de organisatie.
  

STAP 1: SIGNALEREN VAN GEDRAG EN VOORBEREIDING

In deze stap bepaal je samen met teamgenoten welke cliënt je met het stappenplan gaat ondersteunen. Om welk gedrag gaat het? Wie moeten jullie erbij betrekken? Afspraken maken is een onderdeel van het stappenplan. In deze stap maak je bijvoorbeeld een lijstje met ‘Wie doet wat wanneer?’

STAP 2: DE PROBLEEMSITUATIE IN KAART BRENGEN

De probleemsituatie of hulpvraag in kaart brengen kan met een standaard observatiemethode. Betrek ook de familie hierbij. Voor wie is het gedrag een probleem? In welke situaties komt het gedrag voor? Hoe vaak? Hoe lang? Wanneer juist niet? Wat gebeurde er voordat het gedrag plaatsvond, bijvoorbeeld: heeft de cliënt deelgenomen aan een activiteit?

STAP 3: PROBLEEMSITUATIE MULTIDISCIPLINAIR IN KAART BRENGEN

De verschillende disciplines doen aanvullend onderzoek. Ze delen hun observaties in bijvoorbeeld een bewonersbespreking of een multidisciplinair overleg.

STAP 4: BEGRIJPEN VAN HET GEDRAG

Bedenk samen met andere disciplines en familie de mogelijke oorzaken. Denk daarbij aan factoren als vermoeidheid, te veel prikkels, verveling, pijn of nieuwe medicatie. Waardoor ontstaat het gedrag en waardoor wordt het in stand gehouden? In deze stap noteer je alle mogelijke oorzaken en gevolgen en je verbindt die met elkaar. Zo ontstaat een overzicht van factoren en de relaties daartussen.

STAP 5: WAT WIL JE BEREIKEN (DOEL BEPALEN)

In probleemsituaties bestaan vaak meerdere mogelijkheden tot verbetering. Idealiter verdwijnt het onbegrepen gedrag en de lastige situatie helemaal. Maar dat is niet altijd haalbaar. Wat is een realistisch doel? Wil je dat het gedrag helemaal stopt of dat het vermindert? Wil je dat het gedrag wordt geaccepteerd? Wat vindt de familie of mantelzorger? Let bij deze stap op een positieve formulering: wat wil je dat er wél is?  

STAP 6: BEDENK WAT JE GAAT DOEN

Stap 4 en stap 5 uit de diagnosefase geven richting aan de interventies die je kiest. Wie gaat wat doen, wanneer, waar, hoe lang en hoe vaak? Wie bewaakt de uitvoering? Wat ga je meten en hoe ga je dat doen?

STAP 7: VOER DE AFSPRAKEN UIT

Voor het team, maar ook voor anderen, is het belangrijk dat je de interventies concreet vertaalt in gedrag van betrokkenen. Hoe moet je concreet handelen in het algemeen of in specifieke probleemsituaties? Informeer iedereen van wie iets wordt verwacht.

STAP 8: BEKIJK DE RESULTATEN EN DEEL ERVARINGEN

Systematisch en methodisch werken staat of valt met terugkoppeling van de resultaten. De belangrijkste vraag is immers of de interventie die je uitvoert effect heeft gehad. Bespreek de resultaten met elkaar, denk aan de verpleegkundig specialist, psycholoog, zorg, familie, en andere disciplines. Wanneer treedt het gedrag nu wel of niet op? Interpreteer de resultaten:

Is de interventie goed uitgevoerd?

Zijn de resultaten naar verwachting? Is het doel behaald?

STAP 9: TREK CONCLUSIES

Als het werkt:

Doorgaan, intensiveren, stoppen?

Hoe houd je dit resultaat vast?

Als het (nog) niet werkt:

Welke aanpassing is nodig?

Zijn andere interventies nodig?

Ga terug naar een eerdere stap in het stappenplan.

Ongewenste intimiteiten 

Ongewenste intimiteiten zijn seksuele opmerkingen of gedrag dat jij niet prettig vindt.

Wat is seksuele intimidatie?

Tip 0 Bepaal NU je eigen grenzen.

Tip 1 Wees je bewust van je eigen gedrag.

Tip 2 Beweeg.

Tip 3 Achterhaal wat de reden is voor de agressie.

Tip 4 Benoem het gedrag van de ander.

Tip 5 Geef duidelijk aan wat u wilt.

Tip 6 Let op de reactie van de ander.

Tip 7 Na het voorval: praat erover en zoek steun.

Er volgen persoonlijke vragen maar je kan niet zien wie wat beantwoord heeft.

Heb jij wel eens ongewenste intimiteiten ondervonden en welke?

Wat heb je toen gedaan?

Wat had je willen doen,
nu je erover nadenkt.

Welke tip zou je willen meegeven
aan je collega's in de zorg.