bloedgroepen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

bloedgroepen en bloedtransfusies

Doelen van de les

1. Je weet welke bloedgroepen er zijn
2. Je kunt uitleggen tussen welke bloedgroepen een bloedtransfusie kan worden uitgevoerd

Antigen

Stof die aanzet tot het vormen van antistoffen

Welke bloedgroep kan alle bloedgroepen ontvangen?

1. Bloedgroep A
2. Bloedgroep B
3. Bloedgroep AB
4. Bloedgroep O

Aan welke bloedgroep kan O geven

1. A
2. B
3. AB
4. Alle bloedgroepen

Iemand heeft bloedgroep AB.
Deze persoon kan donor zijn voor mensen met de bloedgroepen...

1. A
2. B
3. AB
4. 0

Welke antistoffen tegen de bloedgroepen maakt een persoon met bloedgroep AB?

11

1. Anti A
2. Anti B
3. Anti A en anti B
4. Geen antistoffen

Iemand heeft bloed groep B. Van welke bloedgroepen kan deze persoon bloed ontvangen bij een bloedtransfusie (we kijken nu even niet naar de resusfactor).

1. Alleen van bloedgroep B.
2. Alleen van bloedgroep B of O.
3. Alleen van de bloedgroeppen AB of B.
4. Of bloed van de bloedgroepen B, AB of O.

rhesusfactor

De rhesusfactor is een eiwit dat aanwezig kan zijn op de buitenkant van rode bloedcellen. Het is een belangrijke eigenschap van het bloed, naast de bloedgroepen A, B, AB en O. Mensen kunnen positief (Rh-positief) of negatief (Rh-negatief) zijn, afhankelijk van de aanwezigheid van dit eiwit.

Hier is wat het in de praktijk betekent:

Rhesuspositief (Rh+): Als iemand dit eiwit op zijn rode bloedcellen heeft, dan is die persoon rhesuspositief.

Rhesusnegatief (Rh-): Als iemand dit eiwit niet op zijn rode bloedcellen heeft, dan is die persoon rhesusnegatief.

De rhesusfactor is vooral belangrijk bij bloedtransfusies en tijdens de zwangerschap:

Bloedtransfusie: Bij een bloedtransfusie moet rekening worden gehouden met zowel de bloedgroep als de rhesusfactor. Als iemand die Rh-negatief is bloed ontvangt van een Rh-positieve donor, kan het immuunsysteem reageren en antistoffen aanmaken, wat complicaties kan veroorzaken.

Zwangerschap: Als een rhesusnegatieve vrouw zwanger is van een rhesuspositief kind (wat kan gebeuren als de vader rhesuspositief is), kan haar immuunsysteem antistoffen aanmaken tegen de rode bloedcellen van het kind. Dit kan problemen veroorzaken bij een volgende zwangerschap. Om dit te voorkomen, krijgt de moeder vaak een injectie met anti-D immunoglobuline.

De rhesusfactor is dus een belangrijke medische eigenschap die invloed kan hebben op bloedtransfusies en zwangerschappen.

De rhesusfactor (Rh) is een eiwit dat op de oppervlakte van de rode bloedcellen kan zitten en daarmee je bloedgroep bepaalt. Als de rhesusfactor op je rode bloedcellen zit, ben je rhesus positief. Dit is het geval bij 85% van de mensen. Als de factor ontbreekt, ben je rhesus negatief. Dit is bij de andere 15% van de mensen het geval.

Als een patiënt met een negatieve rhesusfactor via een transfusie bloed ontvangt van een donor met een positieve rhesusfactor, maakt het immuunsysteem van de patiënt antistoffen aan, omdat het lichaam niet gewend is aan de aanwezigheid van de rhesusfactor. Hierdoor ontstaat een afweerreactie en wordt het nieuwe bloed afgebroken. Deze reactie kan levensbedreigend zijn. Daarom moet een rhesus negatieve patiënt altijd ook rhesus negatief bloed krijgen

2

Slide 16 - Video

rhesus

positief  +

negatief -

Wanneer levert de rhesus-factor problemen op bij een zwangerschap?

1. Moeder: rh+ Kind: rh-
2. Moeder: rh+ Kind: rh+
3. Moeder: rh- Kind: rh-
4. Moeder: rh- Kind: rh+

bloedtransfusie

Kruisproef

Laboratoriumtest:

• Bij elkaar voegen van serum van
  patiënt (ontvanger) met rode
  bloedcellen van de donor
  
• Positieve kruisproef (klontering): geen bloedtransfusie.

personen met een rhesuspositieve bloedgroep kunnen zowel rhesuspositief als rhesusnegatief bloed ontvangen, mits de ABO-bloedgroep compatibel is.

kunnen alle Rh-negatieve bloedgroepen bloed ontvangen van O-, aangezien dat de universele donor is voor Rh-negatieve ontvangers. Voor andere bloedgroepen moet zowel de ABO- als de Rh-factor overeenkomen.

Bloedtransfusie wordt niet thuis uitgevoerd.

Kruisproef = in lab wordt bloed ontvanger in contact gebracht met bloed donor. Indien geen reactie (bijv. klontering), dan kan bloed gegeven worden. Max 24 uur vóór bloedtransfusie

Positieve kruisproef = geen bloedtransfusie

Voorlichting: denk aan angst voor ziekten en geloofsovertuiging. Er is een voorlichtingsfolder. Bij kinderen mbv plaatjes, filmpjes

afkorting 

PICC: perifeer ingebracht centrale catheter

CVC: centraal veneuze catheter

PAC: port a cath
 

NaCl op driewegkraan dicht = noodlijn, in geval van transfusiereactie; loodrecht op de driewegkraan

Uitvoering bloedtransfusie

Kwetsbaarheid rode bloedcellen

• Bloed voorzichtig behandelen
  
• Speciale druppelkamer extra vullen met zout ivm kwetsbaarheid cellen

Inloopsnelheden  tenzij anders gemeld:

Erytrocyten(300ml) 1-2 uur (maximaal 4 uur per eenheid)

 Eerste 10 minuten (vanaf dat het in bloedbaan komt) zeer laag, (80 ml/uur) - observatie patiënt op transfusiereactie

Trombocyten(+/- 300ml) 15-30 minuten

Plasma(300ml) 15-30 minuten.

Spoelen is nodig om in de lijn geen reactie te krijgen. In het lichaam maakt het niets uit.

Bij reacties zout aansluiten en infuus niet verwijderen ivm vervolgreacties

MEWS vitale functies

Transfusiereactie

• Reactie op lichaamsvreemd materiaal
  
• Kunnen optreden gedurende de hele transfusie, over het algemeen aan het begin van de toediening.
• Symptomen kunnen zich tijdens aansluiten openbaren of binnen 6 uur na transfusie. (Lege zakken moeten 24 bewaard worden)
• Elke transfusiereactie moet worden gemeld!
  

Mogelijke symptomen van een milde reactie:

• Huiduitslag
  
• Geringe Jeuk
  
• Temperatuurstijging < 1 °C
  
• Soms misselijkheid

Ernstige Transfusiereactie

Symptomen:

• Glottisoedeem ( vernauwing van de luchtwegen )
• Hypotensie ( lage bloeddruk )
• Koorts/koude rillingen
• Shock
• Andere mogelijke klachten: diffuus intravasale stolling, icterus, donkere urine, oligurie/anurie 

Actie:

• Stop de transfusie en NaCL 0,9% toedienen
• Controleer vitale functies
• Waarschuw de arts en vul een transfusiereactieformulier in