VEI 1. BW 2020/2020 Cellen gebruiken stoffen en zetten die om.

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Ademhaling en bloed

Cellen gebruiken stoffen en zetten die om

• Je beschrijft verbranding met een formule.
• Je legt uit hoe cellen aan energie komen.
• Je legt uit wat bedoeld wordt met de celstofwisseling.
•  Je beschrijft de relatie tussen de celstofwisseling en de spijsvertering, ademhaling en bloedsomloop.

Wat hebben deze drie orgaanstelsels met elkaar te maken?

Maar eerst herhalen..

Fotosynthese

Ophalen

Wat was de formule van fotosynthese?

Formule van fotosynthese?

formule fotosynthese

Wat zou er gebeuren als je de formule omdraait?

Verbranding

brandstof

Een brandstof is een energiedrager. Bij verbranding komt deze energie vrij.

 voorbeelden van brandstoffen

energie die vrijkomt

wat gebeurt er?

+

Bij het branden van een kaars

 Nodig?

 Ontstaat?

Energie?

Bij het branden van een kaars

nodig: kaarsvet en zuurstof

ontstaat: water en CO2

energie: warmte en licht

verbranding in een automotor

Nodig:

Ontstaat:

Energie:

verbranding in een automotor

Nodig: benzine en zuurstof 

Ontstaat: CO2 + water

Energie: warmte en beweging

Fotosynthese (groene plant)

CO2 + H2O + ZONLICHT ---> C6H12O6 + O2

koolstofdioxide + water + zonlicht --->glucose + zuurstof

glucose + zuurstof ---> koolstofdioxide + water + energie 

C6H12O6 +O2  ---> CO2 + H2O + energie 

Verbranding (dieren)

hardlopen

Nodig:

Ontstaat:

Energie:

hardlopen

nodig: voedsel en zuurstof

ontstaat: CO2 en water

energie: warmte en beweging

verbranding vindt plaats in cellen!

Celstofwisseling

Alle chemische processen die in een cel plaatsvinden, noemen we samen de celstofwisseling. Op dit moment vinden er honderden chemische processen plaats in jouw lichaam. Al die processen zijn nodig om te kunnen leven.  

Er zijn processen waarbij voedingsstoffen worden afgebroken en processen waarbij stoffen worden opgebouwd. 

Anabolisme

Functies van anabolisme

Anabolisme is een verzamelnaam voor processen waarbij stoffen worden opgebouwd. Die processen heten dan ook anabole processen. Bij anabole processen worden bouwstoffen en energie gebruikt om alle stoffen te vormen die nodig zijn in je lichaam. Dat kunnen stoffen zijn zoals hormonen die helpen bij de regeling van processen, of stoffen die onderdeel worden van cellen tijdens groei en ontwikkeling. Een bekend voorbeeld bij volwassenen is het opbouwen van eiwitten voor de spiervorming. 

Katabolisme

Afbraakprocessen hebben ook verschillende functies. Zo wordt energie vrijgemaakt uit opgenomen stoffen, onder andere bij de verbranding. Ook worden voedingsstoffen afgebroken tot bruikbare bouwstenen voor anabole processen. 

wat is géén brandstof?

1. elektriciteit
2. hagelslag
3. steenkool
4. kaarsvet

Welke vormen van energie komt er bij verbranding vrij?

1. CO2, licht & warmte
2. water, CO2 & licht
3. licht, warmte & beweging
4. licht, CO2 & beweging

Bij verbranding ontstaat:

1. Zuurstof
2. Stikstof
3. Koolstofdioxide
4. Vuur

Wanneer vindt verbranding plaats?

1. Altijd
2. Alleen als je sport
3. Alleen als je ademhaalt
4. als je wakker bent

Wat is de indicator van koolstofdioxide?

1. kalkwater
2. water
3. zuurstof
4. koolstof

Wat is de brandstof voor de mens?

1. Zon
2. Lucht
3. Benzine
4. Voedingsstoffen

+

---->

+

+

brandstof

verbrandingsproducten

Verbranding bij de mens

glucose

zuurstof

energie

koolstof-dioxide

water