par 1: de VOC-tijd:1596-1799 feniks

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

2. De VOC-tijd: 1596-1799

Leerdoelen

• Je kunt herkennen en uitleggen:
• waarom de VOC werd opgericht
• op welke manier de VOC te werk ging
• hoe de VOC zoveel winst kon maken in Azië
• waarom de VOC in 1799 failliet ging

Waar staat de afkorting VOC voor?

Wat weet je al over de VOC?

Eind 16e eeuw:

 NL, België, Luxemburg zijn één land: De Nederlanden

Bestuur: Spaanse vorst

1568 – 1648 Tachtigjarige oorlog: de Nederlanden tegen Spanje

Vanaf 1588: Republiek Der Zeven Verenigde Nederlanden

Bestuur in handen van de Staten Generaal

De Republiek

Handel was belangrijk in de Republiek

Oostzeegebied is zeer winstgevend (graan)

Nederland werd het handelscentrum van Europa door de gunstige ligging, een grote handelsvloot en veel kennis over zeevaart. 

Spanje en Portugal haalden zelf winstgevende producten (bv specerijen) 

uit Azië en Amerika (geen tussenhandel!)

De Republiek gaat op zoek naar eigen zeeroutes naar Azië.

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

Republiek wordt handelscentrum van Europa

Handel over land

De verschillende handelsroutes vanuit Azië

Veel handelsroutes lopen over land. De prijs van producten neemt toe, omdat elke tussenhandelaar op de route zijn prijzen verhoogt. De zee routes lopen niet ver van de kustlijn. Dit omdat de kustlijn nog altijd een stukje vertrouwen geeft.....

De VOC werd opgericht in 1602. Waar staat de afkorting VOC voor?

1. Verenigde Oostelijke Compagnie
2. Verenigde Oost-Indische Club
3. Verenigde Oostwaartse Compagnie
4. Verenigde Oost-Indische Compagnie

Portugezen hadden al een zeeroute naar Indië ontdekt en verdienden veel geld met handel in specerijen.

Nederlanders willen dat ook: spionage!

• Jan Huygen van Linschoten reist mee en geeft de route door. 

Een goede kaart is goud waard!

De Itinerario, of Voyage ofte schipvaert, naer Oost ofte Portugaels Indien (...enz. enz.), was meer dan alleen een routekaart.

Er stonden heel veel tekeningen in van vreemde kusten, dieren, mensen en hun rituelen. De Nederlanders keken hun ogen uit.

1595

Cornelis de Houtman en Pieter Keyser vinden een route naar Oost- Indië na zware zeetocht.   Zij komen aan in Bantam, een handelsplaats.

Oprichting V.O.C. 

Handel via voor-compagniën --> vol gevaar, risico, concurrentie, duur.

Staten Generaal beslist: maak één compagnie met alleenrecht/ monopolie op specerijenhandel-->   1602: Verenigde Oost-Indische Compagnie 

De VOC was de eerste NV ter wereld: werkte met aandelen. 

Wat is een monopolie?

1. Dat je specerijen mag kopen
2. Dat je geweld mag gebruiken om specerijen te kopen
3. een ziekte die je aan boord kon krijgen
4. Dat jij als enige mag handelen in specerijen

Het doel heiligt de middelen ....

De VOC krijgt de volgende middelen om hun doel te bereiken:

En daardoor zijn zij "een staat in een staat".

 

• Uitschakelen van concurrenten

• Bouwen van handelsposten (factorijen)

• Contracten met inheemse vorsten, handelsverdragen sluiten

• Opbouwen van handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: veel geweld, eigen leger (!!)

fort Nassau op t eiland Neira, een van de forten die de Nederlanders in Indie bouwen.  Factorijen waren handelsposten op weg naar Indie en in Indie zelf. De forten dienden als bescherming van de handel

De VOC had een aantal rechten.
Wat was geen recht van de VOC?

1. De VOC mocht oorlog voeren en forten bouwen
2. De VOC mocht verdragen sluiten
3. De VOC mocht Nederland besturen .
4. De VOC mocht als enige handel drijven met Azië

Alles voor winst?

VOC in 1625 grootste handelsonderneming

Aandeelhouders met "dubieuze" winst

Er werd geïnvesteerd in bv grachtenpanden

Ook werd verdiend geld gebruikt voor de oorlog tegen Spanje. 

In Indië

VOC kreeg toestemming geweld te gebruiken:

• tegen concurrenten op zee of eilanden
• tegen lokale bevolking

Jan Pieterszoon Coen (oprichter Batavia) sloeg bv een opstand neer op de Banda-eilanden waarbij duizenden slachtoffers vielen. Tóen werd hij gezien als een held, nu wordt daar door verschillende groepen mensen anders over gedacht. 

VOC in de 18e eeuw

Er kwam steeds meer concurrentie van Engeland. 

Schepen en bemanning duurder, vraag naar specerijen daalde

1799: VOC te veel schulden, dus failliet verklaard.

VOC: 1602-1798

Na het faillisement van de V.O.C. werden de bezittingen van de Nederlandse staat.

Je spreekt sindsdien van de kolonie 

Nederlands Indie.

Hoe kwam er een einde aan de VOC?

1. competitie
2. corruptie
3. ze gingen failliet
4. concurrentie

Kolonie: Overzees gebied dat wordt

 bestuurd door mensen uit het moederland.

Begrippen en personen

• specerijen 
• monopolie
• aandeel
• factorij
• Jan Pieterszoon Coen
• Staten Generaal
• Verenigde Oost-Indische Compagnie

Lesdoelen/wat ga je leren?

• Je kunt herkennen en uitleggen:
• waarom de VOC werd opgericht
• op welke manier de VOC te werk ging
• hoe de VOC zoveel winst kon maken in Azië
• waarom de VOC in 1799 failliet ging

                                          Zijn er nog vragen? 

Aan het werk:

TvG  Koloniale relatie tussen Nederland en Indonesië

Paragraaf 2 

vraag 1 t/m 10