Zinsontleden 20-11

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Grammatica

Leg in je eigen woorden uit wat een persoonsvorm is

Wat is de persoonsvorm?
'Waarom wandelt Kees de avondvierdaagse?'

1. Waarom
2. Er is geen persoonsvorm.
3. wandelt

Wat is de persoonsvorm?
'Houd eens je mond.'

1. Houd
2. Er is geen persoonsvorm.
3. eens

Wat is de persoonsvorm?
'Kees is vandaag tot 14:05 naar school geweest.'

1. vandaag
2. school
3. is
4. geweest

Er zijn drie manieren om de persoonsvorm te vinden, welke is NIET juist?

1. Vraagzin van maken
2. Tijd veranderen
3. Voorste woord kiezen
4. Hoeveelheid veranderen

Wat is de persoonsvorm?
'Hebben jullie je huiswerk gemaakt voor vandaag?'

1. gemaakt
2. hebben
3. huiswerk
4. vandaag

Wat is een persoonsvorm altijd voor een woord?

1. Lidwoord
2. Zelfstandig naamwoord
3. Bijvoeglijk naamwoord
4. Werkwoord

En dan...

• Werkwoordelijke rest (werkwoordelijke rest)

Hij (wil) naar huis {fietsen}.

• Niet werkwoordelijke rest

Hij (ruimt) zijn kamer [op].

• Te + werkwoord

Hij (ligt) op de bank [te slapen}.

Wat is de werkwoordelijke rest in de volgende zin:
Morgen ga ik een wedstrijd voetballen.

1. ga
2. voetballen
3. ik

Wat is de niet werkwoordelijke rest in de volgende zin:
Voorzichtig hang ik mijn jas op.

1. voorzichtig
2. hang
3. op

Wat is 'te grijnzen' in de volgende zin:
Zit niet zo te grijnzen!

1. te + werkwoord
2. werkwoordelijke rest
3. niet werkwoordelijke rest

Eerst de PV vinden en dan de zin in zinsdelen verdelen.

Een zinsdeel kan een woord, maar ook een groepje woorden zijn .

Ieder 'stukje' van de zin dat je voor de PV kunt plaatsen is een apart zinsdeel.

Hoeveel zinsdelen heeft deze zin? 'Achmed wil graag een zoen geven aan Amira.'

1. 3
2. 5
3. 4
4. 6

Hoeveel zinsdelen heeft deze zin?
' De fiets van mijn broer stond in de schuur van mijn ouders.'

1. 2
2. 4
3. 3
4. 5

Onderwerp

Onderwerp

1. Zoek de persoonsvorm
2. Vraag: wie of wat + werkwoorden
3. Het antwoord op die vraag is het onderwerp

Onderwerp

Wie of wat + werkwoorden

Jan gaat morgen scoren!

Wie gaat scoren?

--> Jan

Wat is het onderwerp in de volgende zin:

Pieter loopt door de winkel en treft daar zijn lievelingsspeelgoed.

Wat is het onderwerp in de volgende zin:

Verheugd kijkt Evi naar het nieuwe cadeau.

Grammatica

Zinsdelen: lijdend voorwerp

Lijdend voorwerp

Wie/wat + werkwoordelijk gezegde + onderwerp?

even oefenen...

De jongens gooiden sneeuwballen op het schoolplein.

Maaike is door twee klasgenoten gepest via whats-app.

Razend gooide de leraar een krijtje door het lokaal.

Peter heeft gisteren zijn scooterrijbewijs gehaald.

Wat is het lijdend voorwerp?
'De jongens gooiden sneeuwballen op het schoolplein.'

1. De jongens
2. sneeuwballen
3. het schoolplein
4. Er is geen lijdend voorwerp

Wat is het lijdend voorwerp?
'Maaike is door twee klasgenoten gepest via Whats-app.'

1. twee klasgenoten
2. Maaike
3. gepest
4. Whats-app

Wat is het lijdend voorwerp?
'Razend gooide de leraar een krijtje door het lokaal.'

1. Razend
2. de leraar
3. een krijtje
4. het lokaal

Wat is het lijdend voorwerp?
'Peter heeft gisteren zijn scooterrijbewijs gehaald.'

1. Peter
2. gisteren
3. scooterrijbewijs
4. Er is geen lijdend voorwerp

Grammatica

Zinsdelen: meewerkend voorwerp

Meewerkend voorwerp

Aan wie of voor wie + werkwoordelijk gezegde + onderwerp en lijdend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?
'De jongen schrijft een liefdesbrief aan zijn vriendin.'

1. De jongen
2. een liefdesbrief
3. aan zijn vriendin
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Wat is het meewerkend voorwerp?
'Mijn oma appt mij het recept.'

1. Mijn oma
2. mij
3. het recept
4. Er is geen meewerkend voorwerp

Wat moet je weten en kunnen?

Zinsdelen

1. De PV en de werkwoorden in een zin benoemen
   
2. De zin indelen in zinsdelen
3. Het onderwerp in een zin benoemen
4. Het lijdend voorwep kunnen vinden
5. Het meewerkend voorwerp
6. De bijwoordelijke bepalingen

Bijwoordelijke bepaling

Je moet eerst de andere stappen doorlopen.

Je mag pas als laatste de bijwoordelijke bepalingen gaan benoemen!

Bijwoordelijke bepaling: de prullenbak

Bijwoordelijke bepalingen geven antwoord op de volgende vragen: 

waar, wanneer, waarom, waarmee, waardoor, hoe en hoeveel

Wat zijn de bwb's in deze zin:
In het donker loopt Vera door de stille steegjes.

Oefenen

Op de provinciale wegen probeert de politie ook regelmatig de snelheid van de weggebruikers te controleren.

Ontleed deze zin.