1.4 en 1.5 Leven van de landbouw

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Jagers en boeren

1.4 en 1.5 - Leven van de landbouw

De tijd van jagers en boeren

Beeldkenmerk

Op de achtergrond zie een grottekening van een hertenjacht, gevonden in de kloof van Valltorta, Spanje. Op de voorgrond zie je een aardewerken pot (klokbeker) uit Noord-Europa. Deze twee afbeeldingen staan voor de leefwijze van mensen in de pre-historie: jagen-verzamelen en landbouw.

De levenswijze van jager-verzamelaars (jagen en verzamelen)

• §1.2 De eerste mens
• §1.3 Geen vaste woonplaats

Het ontstaan van landbouw en landbouw samenlevingen (boeren)

• §1.4 Leven van de landbouw

Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen (steden)

• §2.1 Een samenleving met steden
• §2.2 Het land van de Farao

Leerdoelen

Aan het eind van deze les kun je:

-herkennen en uitleggen wat de landbouwsamenleving is.

 
-gevolgen van de landbouwrevolutie benoemen.

-uitleggen hoe de boeren uit de prehistorie hun doden begroeven en waarom ze dat deden.

-uitleggen wat voor godsdienst de eerste mensen hadden

Wat is landbouw?

Landbouw  is het bewerken van het land voor voedselopbrengsten.

Je hebt het verbouwen van gewassen (akkerbouw) en het in gevangenschap houden van bepaalde dieren (veeteelt). 

De landbouw (agrarische) revolutie

• Revolutie: een ingrijpende verandering

De jagers-verzamellaarssamenleving veranderde langzaam in een landbouwsamenleving met een bloeiende economie.

Gevolgen I

1. Mensen gingen op vaste plaatsen wonen -> verzorging van gewassen en vee.

2. Een bevolkingsgroei -> ontstaan van dorpen.

Gevolgen II

3. aanzet tot nieuwe uitvindingen (trekhak / ploeg / wiel / aardewerk / maalstenen)

4. aanzet tot nieuwe technieken (weven / potten bakken / polijsten van steen)

dorpen

graan

bevolking

Nijl

Vruchtbare

10.000

Boeren

Jager-verzamelaars

Verplaatsen van plek naar plek

Graan, fruit en groenten verzamelen 

Op dieren en vissen jagen

Kleine groepen

Enkele bezittingen die mee gedragen konden worden

Landbouw was een grote verandering voor de manier waarop mensen leefden in de prehistorie. Wat veranderde er precies?
Versleep iedere verandering naar de juiste plaats. 

grote groepen

aardewerk

dieren temmen (domestificeren)

eigen gewassen verbouwen

op 1 plek wonen

Voordelen van landbouw

Nadelen van landbouw

Veel continuïteit

Meer beroepen mogelijk

meer bezit mogelijk

harder werk

groter risico

grotere opbrengst

groter risico op besmettelijke ziektes

sociale ongelijkheid

Video

Hunnebedden - 15min.

https:

Landbouw in Nederland

• Graven worden steeds uitgebreider: grafheuvels en hunebedden
  
  
• Doden kregen bezittingen mee: vermoedelijk geloven in een  hiernamaals
• De hunebedden waren indrukwekkende monumenten om hun voorouders te eren.

Hoe kun je aan de afbeelding zien dat de hunebedden ná landbouwrevolutie zijn gemaakt?

1. De grote stenen kwamen hier pas tijdens de landbouwrevolutie.
2. Er woonden hier te weinig mensen om samen de hunebedden te maken.
3. Er wordt gebruik gemaakt van dieren.
4. Voor de landbouwrevolutie werden er geen mensen begraven

Geloof:

• Boeren geloofden dat achter ieder natuurverschijnsel of gebeurtenis een god zat.
• ze vereerden daarom bijvoorbeeld de maan, de bliksem of een grote boom.
• We noemen zo'n geloof een natuurgodsdienst

Geloof:

• De eerste boeren zochten naar verklaringen voor dingen die ze niet begrepen, zoals ziekte of een mislukte oogst.
• ze probeerden daarom hun goden zoveel mogelijk tevreden te stellen door ze iets te geven. 
• ze offerden of dansten dan voor de goden.
• we noemen dit rituelen, plechtige handelingen om de goden te vereren.