Cursus 5 Grammatica Par. 7 ZD Het lijdend voorwerp

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Cursus 5 grammatica - ZD het lijdend voorwerp

Leerdoelen

- Je leert over het lijdend voorwerp.

- Je leert een lijdend voorwerp in een zin met een lijdend voorwerp vinden.

Lijdend voorwerp (lv)

We hebben al eerder geoefend met zinsdelen. Een zin bestaat uit delen. 

Jullie kennen al de zinsdelen persoonsvorm, onderwerp, werkwoordelijk gezegde. 

Zinsdelen

Lijdend voorwerp (lv)

In een zin zit altijd 1 persoonsvorm. 

De PV van een zin is altijd een werkwoord. 

Werkwoorden zijn dingen die je kunt doen; fietsen, lopen, spelen, kruipen, klappen, slapen..

 

Persoonsvorm (pv)

Lijdend voorwerp (lv)

De PV kun je op 3 manieren zoeken/vinden: 

- Vraagproef: Je zet de zin om in een vraag. De PV staat dan vooraan. 

• Ik ga slapen. Ga ik slapen?

- Tijdproef: Je zet de zin om in een andere tijdvorm. De PV zal van tijd veranderen. 

• Ik ga slapen. Ik ging slapen. 

- Getalproef: Je zet de zin om in getal. Maak van het onderwerp meervoud/enkelvoud. De PV zal ook van getal veranderen. 

• Ik ga slapen. Wij gaan slapen. 

PV zoeken/vinden

Lijdend voorwerp (lv)

Het onderwerp (ow) van een zin hangt samen met de PV. 

Een zin geeft weer:

- wat er met het onderwerp aan de hand is

- wat het onderwerp overkomt

- wat het onderwerp doet. 

In een zin (zonder bijzinnen) zit altijd maar één onderwerp. Het is belangrijk dat je weet dat het onderwerp uit meerdere woorden kan bestaan!

 

Onderwerp (ow)

Lijdend voorwerp (lv)

1. Zoek eerst de persoonsvorm in de zin; 

2. Zet Wie of Wat voor de persoonsvorm. 

- In een zin zit altijd maar één onderwerp.

- Het onderwerp kan uit meerdere woorden bestaan.

Dus: Wie of Wat + de persoonsvorm

Zin                                            Wie / Wat + pv    Onderwerp

Het blije kind hinkelt. → Wie hinkelt? →  Het blije kind

OW zoeken/vinden

Lijdend voorwerp (lv)

Het gezegde (gez.) bestaat altijd uit alle werkwoorden in de zin.

De persoonsvorm is een werkwoord, dus die zit altijd in het werkwoordelijk gezegde.

Het werkwoordelijk gezegde geeft aan:

- dat iemand iets is, 

- dat iemand iets doet, of 

- dat er iets gebeurt. 

 

Werkwoordelijk gezegde (gez.)

Lijdend voorwerp (lv)

Het gezegde zoeken: alle werkwoorden in de zin ontdekken.

Zin                                                         Alle werkwoorden       Gezegde

Wij gaan in de beek vissen. →   gaan vissen →            gaan vissen

Gez. zoeken/vinden

Lijdend voorwerp (lv)

Het lijdend voorwerp is een nieuw zinsdeel. 

Bij het lijdend voorwerp 'overkomt iemand' of 'ondergaat een onderwerp' iets. 

Het is belangrijk dat je weet dat niet iedere zin een lijdend voorwerp heeft.

Lijdend voorwerp (lv)

Hoe vind je het lijdend voorwerp? 

wie/wat + gez. + onderwerp = lijdend voorwerp

Wie of wat

+

gez.

+

lijdend voorwerp

onderwerp

=

Lijdend voorwerp

Je vindt het lijdend voorwerp door te vragen:
WIE OF WAT + gez. + ow

Niet iedere zin heeft een lijdend voorwerp!

Lijdend voorwerp (lv)

Lijdend voorwerp (lv)

Vind je dit nog lastig?

Maak gebruik van het volgende ezelsbruggetje. Zet de zin om met de zin: 

.....word door..... 

.....wordt door.....

.....worden door.....

.....werd door.....   

.....werden door..... 

...word door..... zin

- Jan geeft de pen morgen aan Mieke. 

- De pen wordt morgen door Jan aan Mieke gegeven. 

Het lijdend voorwerp komt vooraan te staan. 

Je kunt ook vragen: Wat wordt door Jan aan Mieke gegeven? De pen

Lijdend voorwerp oefenen

Wat is een lijdend voorwerp?

1. iets dat nodig is voor de handeling uit de zin
2. iets of iemand die de handeling uitvoert
3. iemand die iets zegt
4. het lijdend voorwerp bestaat niet

Lijdend voorwerp
Wat is het lijdend voorwerp in deze zin?

Jij kan het lijdend voorwerp in die zin vinden.

1. jij
2. het lijdend voorwerp
3. in die zin
4. kan vinden

Hoe vind je het lijdend voorwerp?

1. De zin vragend maken
2. Ond+gez+pv
3. wie/wat+ond+gez
4. aan/voor wie/wat+ond+gez

Een lijdend voorwerp ...

1. ... kan met een voorzetsel beginnen.
2. ... begint nooit met een voorzetsel.

Alle zinsdelen oefenen

Wat is een zinsdeel?

1. het is een deel van een zin
2. kan uit één woord bestaan
3. kan uit meerdere woorden bestaan
4. lidwoorden

Hoe weet je of iets een zinsdeel is?

1. Het heeft als geheel dezelfde functie.
2. Het blijft in elke volgorde bij elkaar (als de betekenis niet verandert).
3. Het kan voor de PV
4. Alle drie zijn waar.

ik / wil / naar huis
Alles wat voor de pv kan staan, is een zinsdeel. Wat is zeker een zinsdeel?

1. ik
2. naar huis
3. niets

Wat zijn voorbeelden van zinsdelen?

1. zelfstandig naamwoord
2. onderwerp
3. persoonsvorm
4. werkwoord

Paragraaf grammatica zinsdelen

In welke volgorde zoek je de zinsdelen?

1. PV, OW, LV, GEZ
2. PV, OW, GEZ, LV
3. PV, OW, GEZ, LV
4. OW, PV, GEZ, LV

Wat is geen zinsdeel?

1. Persoonsvorm (pv)
2. Onderwerp (ow)
3. Lijdend voorwerp (lv)
4. Zelfst. naamwoord (zn)

www.jufmelis.nl

www.jufmelis.nl

Maak in het lesboek

Cursus 5 Grammatica

Paragraaf 7 Lijdend voorwerp

Alle opdrachten (stoppen bij de sterretjes)

Leren voor de toets

- Je weet wat zinsdelen zijn.

- Je herkent een persoonsvorm in een zin. 

- Je weet hoe je een persoonsvorm (op 3 manieren) in een zin kan vinden. 

- Je herkent het onderwerp in een zin. 

- Je weet hoe je het onderwerp in een zin kan vinden. 

Leren voor de toets

Je herkent het werkwoordelijk gezegde in een zin.

- Je weet hoe je het werkwoordelijk gezegde in een zin kan vinden.

- Je weet wat een lijdend voorwerp is.

- Je weet hoe je het lijdend voorwerp in een zin moet zoeken. 

Einde