Blok 4 Over Taal 4.12 Kijk naar taal figuurlijk en letterlijk 1KGT

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k, g, t
• Leerjaar 1

Blok 4 Over taal

4.12 Kijk naar taal
Stappenplan moeilijke woorden

Stappenplan moeilijke woorden

        

        1

Lees een stukje terug of verder en

kijk of het woord wordt uitgelegd

Betekenis uit de zin halen

Haal de betekenissen van een woord uit de zin.

Wat is in jouw woorden: een territorium

Honden plassen vaak om hun territorium aan te geven: hiermee laten ze zien dat dit hun gebied is.

Wat is in jouw woorden: stress

Stress is vaak de oorzaak van nare kwalen zoals rugpijn, hoofdpijn en nekpijn.

Wat is in jouw woorden: ritueel

Tijdens het ritueel danst de stam een bepaalde dans en zingen ze op een vaste manier.

Wat is in jouw woorden: observeren

In de vogelhut is hij een bijzondere vogel aan het observeren. Om de vogel te herkennen moet hij goed kijken naar de kenmerken en luisteren naar het gezang. 

Wat is in jouw woorden: virtueel

Nu we zo vaak online leskrijgen, vraag ik mij af we bij virtueel leskrijgen in de toekomst ook veel met een laptop of computer moeten werken. 

Wat is in jouw woorden: virtueel

Nu we zo vaak online leskrijgen, vraag ik mij af we bij virtueel leskrijgen in de toekomst ook veel met een laptop of computer moeten werken. 

Stappenplan moeilijke woorden

        

        1

Lees een stukje terug of verder en

kijk of het woord wordt uitgelegd

        

        1

        

        4

        

        2

        

        3

Kijk naar bekende stukjes in het woord

Kijk naar de plaatjes bij de tekst

Vraag de betekenis of zoek de betekenis op in een woordenboek

Stappenplan moeilijke woorden

        

        2

Kijk naar bekende stukjes in het woord

Is het woord een samenstelling?
Wat betekenen die onderdelen/woorden?

Samenstelling

• Herken je stukjes van het woord?
• Kun je de betekenis uit de 2 woorden afleiden?
• Heeft het woord een voor- en achtervoegsel?
  
  
• Bijvoorbeeld
    inburgering      =>  in + burger (bewoner van een stad)
    onaangeraakt  => on + aanraken 

Betekenis uit de zin halen

Gebruik het stappenplan, maar geen woordenboek of internet!.

Leg in jouw woorden uit wat het dikgedrukte woord betekent?

Gebruik het stappenplan, maar geen woordenboek of internet!. 
Leg in jouw woorden uit wat het dikgedrukte woord betekent?

In de tuin helpen bodembedekkers goed tegen onkruid. 

Gebruik het stappenplan, maar geen woordenboek of internet!. 
Leg in jouw woorden uit wat het dikgedrukte woord betekent?

Je kunt je vingers buigen door de scharniergewrichten.

Gebruik het stappenplan, maar geen woordenboek of internet!. 
Leg in jouw woorden uit wat het dikgedrukte woord betekent?

Ik word nooit ziek, want ik heb veel antistoffen in mijn bloed.

Gebruik het stappenplan, maar geen woordenboek of internet!. 
Leg in jouw woorden uit wat het dikgedrukte woord betekent?

Dit eiland is onaangeraakt: er is alleen maar natuur. 

.Gebruik het stappenplan, maar geen woordenboek of internet!. 
Leg in jouw woorden uit wat het dikgedrukte woord betekent?

De verrader zei spijt te hebben, maar de keizer was genadeloos en liet hem onthoofden.

Gebruik het stappenplan, maar geen woordenboek of internet!. 
Leg in jouw woorden uit wat het dikgedrukte woord betekent?

Fijnstof is gevaarlijk om in te ademen.

Gebruik het stappenplan, maar geen woordenboek of internet!. 
Leg in jouw woorden uit wat het dikgedrukte woord betekent?

De hap bij de cafetaria is vetrijk en niet gezond.

Gebruik het stappenplan, maar geen woordenboek of internet!. 
Leg in jouw woorden uit wat het dikgedrukte woord betekent?

Tot je maandlasten behoren je huur, gas, water en licht.

Woord	Betekenis	Woord	Betekenis
betreft	gaan over	theoretisch	niet in de werkelijkheid
dosis	hoeveelheid	stelling	standpunt
relatie	verhouding, hoe mensen met elkaar omgaan	garantie	verzekering dat iets goed is
afzonderlijk	elk apart	argument	goede reden
geregeld	regelmatig	praktisch	bruikbaar
reeds	al

Blok 4 - Schooltaalwoorden en de betekenis

Blok 4 Over taal

4.12 

 - woorden met meerdere betekenissen

- letterlijk en figuurlijk taalgebruik

Huiswerk/zelfsandig maken

Je gebruikt een woordenboek vooral om de betekenis van woorden op te zoeken. Veel woorden hebben meer dan één betekenis. 

Kijk eens naar deze zinnen:

Woorden met meerdere betekenissen

1. We zochten een behang met een leuk motief
2. De dader kon geen motief geven van zijn daad.

3. Wat was jouw motief om voor het Corbulo College te kiezen?

Huiswerk/zelfsandig maken

Woorden met meerdere betekenissen

Lees alle betekenissen goed door en kies de betekenis die het best in de tekst past.

Huiswerk/zelfsandig maken

Wil je een uitdrukking opzoeken in een woordenboek? Kijk dan bij het belangrijkste woord in die uitdrukking.

Hij stierf van de kou!

Letterlijk en figuurlijk taalgebruik

Letterlijk	figuurlijk
Hij is echt overleden door de kou.	Hij heeft het heel erg koud

In het woordenboek zoek je bij het woord 'koud' naar de betekenis

Huiswerk/zelfsandig maken

Wil je een uitdrukking opzoeken in een woordenboek?
Kijk dan bij het belangrijkste woord in die uitdrukking.

Ik moet bij hem thuis altijd op eieren lopen! 

Letterlijk en figuurlijk taalgebruik

Letterlijk	figuurlijk
Op de grond liggen allemaal eieren waar ik overheen moet lopen.	Ik moet bij hem thuis altijd goed opletten wat ik zeg of doe.

In het woordenboek zoek je bij het woord 'eieren' naar de betekenis

Huiswerk/zelfsandig maken

Uitdrukkingen en betekenissen

Uitdrukking	betekenis
Het hazenpad kiezen.	Snel op de vlucht slaan
Nu is hij zeker in de aap gelogeerd!	Nu zit hij zeker in een vervelende situatie!
Als er één schaap over de dam is, volgen er meer.	Als één persoon iets nieuws geprobeerd heeft, durven de anderen het ook.
Als de kat van huis is, dansen de muizen op tafel	Als er geen toezicht is, durft iedereen opeens heel veel.

Huiswerk/zelfsandig maken

Uitdrukkingen en betekenissen

Uitdrukking	betekenis
Een gegeven paard niet in de bek kijken.	Niet ondankbaar zijn over een cadeau.
Daar komt de aap uit de mouw.	Nu blijkt wat werkelijk de bedoeling was.
De hond in de pot vinden.	Te laat zijn voor het eten (alles is op)
Blaffende honden bijten niet.	Zij die het hardst roepen, zijn het minst gevaarlijk

Blok 4 Lezen

- Leesplan

- Tekstdoel

- Onderwerp

- Alinea's

Leesplan  (Blok 2 blz. 93 van je boek)

1.  Voor het lezen

De tekst verkennen

- Wat is dit voor soort tekst?

- Waarom lees je deze tekst?

- Welke leesmanier kun je het beste kiezen?

De inhoud verkennen

- Lees de titel, tussenkopjes en opvallende woorden.

- Bekijk de afbeeldingen.

- Lees de eerste zinnen.

- Bekijk de bron.

- Voorspel waar de tekst over gaat.

- Wat weet je al van het onderwerp?

- Wat wil je nog meer over het onderwerp weten?

Leesplan  (Blok 2 blz. 93 van je boek)

2. Tijdens het lezen

De tekst begrijpen

- Lees steeds een klein stukje tekst.

- Denk aan wat je al weet.

- Probeer voor je te zien wat je leest.

- Los op wat je niet begrijpt.

   - Moeilijk woord? Gebruik het Stappenplan moeilijke woorden.

   - Moeilijke zin? Lees de zin opnieuw.

Leesplan  (Blok 2 blz. 93 van je boek)

3. Na het lezen

De tekst verwerken

- Waar ging de tekst over?

- Klopte je voorspelling?

- Bedenk voor jezelf wat er in de tekst stond.

- Wat weet je nu wat je voor het lezen nog niet wist?

- Heb je de goede leesmanier gekozen?

Tekstdoel (Blok 3 blz. 141 van je boek)	tekstsoort	tekstvorm
informeren De lezer iets nieuws vertellen	informerende tekst	bijvoorbeeld: nieuwsbericht, tijdschriftartikel
overhalen De lezer aansporen iets te gaan doen	aansporende tekst	bijvoorbeeld: reclametekst, folder
amuseren De lezer vermaken door iets grappigs of boeiends te vertellen	amuserende tekst	bijvoorbeeld: stripverhaal, gedicht, songtekst
Uitleg geven De lezer uitleggen hoe iets in elkaar zit of werkt.	uitleggende tekst	bijvoorbeeld: schoolboektekst, recept, handleiding

Tekstdoelen

Onderwerp, alinea's en een deelonderwerp

Je hebt geleerd dat je een tekst verkennend leest om te weten waar een tekst over gaat. Dit is het onderwerp van de tekst.

Een tekst is verdeeld in stukjes: alinea’s. In elke alinea wordt iets anders verteld over het onderwerp. Een alinea begint altijd op een nieuwe regel. Soms staat er tussen alinea’s een witregel.

Het onderwerp van een alinea heet een deelonderwerp

Drie manieren van lezen

Drie manieren van lezen

Verkennend lezen	Je leest een tekst verkennend om te kunnen voorspellen waar hij over gaat : het onderwerp van de tekst. Zo kun je zien of de tekst past bij je leesdoel.
Zoekend lezen	Je leest dan niet de hele tekst, maar je gaat in een tekst het antwoord op een vraag zoeken . Je kijkt de tekst snel door, je let op de tussenkopjes en op anders gedrukte woorden.
Grondig lezen	Je leest de tekst helemaal goed door, omdat je meer wilt weten over het onderwerp . Moeilijke zinnen lees je extra aandachtig. Als je een tekst grondig gelezen hebt, kun je vragen over de tekst beantwoorden.

Huiswerk voor dinsdag 30 maart 2021.

Bestudeer blz. 194 - 196 van je boek

En maak opdracht 38 op papier

Bestuderen blok 4 als voorbereiding op je toets woensdag 31 maart.