Week 6 Ziekenhuis (WH) - Oncologie ALG - BBL 2e jaars

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

What's happening - 

ziekenhuis

Week 6: Oncologie 

Inhoud 

werking cellen/weefsels

algemene principes achter het ontstaan van oncologie

verschillende vormen

behandelingsopties

behandelingsdoelen

Voor de liefhebber: Quizz

Hoofddoel

De student heeft de benodigde kennis om te kunnen zorgen voor zorgvragers met de meest voorkomende oncologische aandoeningen in het ziekenhuis. 

Subleerdoelen

De student kan: 

- de ligging, bouw, functie en werking van cellen en weefsels beschrijven - de algemene principes van de oncologie beschrijven 

- de oorzaken, de gevolgen, de symptomen en de behandelingen beschrijven van de meest voorkomende soorten kanker, in het specifiek: 

        o darm-, huid-, borst-, long-, prostaat- en lymfklierkanker en leukemie - beschrijven welke veelvoorkomende ingrepen uitgevoerd worden bij kanker, in het specifiek: 

        o chirurgische, radiotherapeutische, chemotherapeutische, hormonale en immunotherapie 

- behandelingen indelen in curatief, adjuvant, neo-adjuvant en palliatief 

Literatuur

Zorgpad, Algemeen Ziekenhuis Hoofdstuk 21. 

Eventueel verdieping: 

www.kanker.nl

https://iknl.nl

wat is een tumor?

Filmpje

Wat is oncologie?? 

Leer der tumoren. 

 

- Alles over goedaardige en kwaadaardige tumoren. 

 

- Oncologie denkt men direct aan de ziekte “kanker”. 

 

 

Wat is kanker nu eigenlijk? 

- Tumor > neoplasma 

- Nieuw groeiend weefsel. 

- Onderscheid tussen Benigne en 

                                          Maligne 

Cellen en weefsels (1)

goed gedifferentieerd

versus

slecht gedifferentieerd

Cellen en weefsels (2)- goedaardig versus kwaadaardig

Te veel startsignalen en/of te weinig stopsignalen

Cellen en weefsels (3)

verschillende cellen kunnen te veel gaan delen in Maligne tumoren

indeling in 3: 

1. Carcinomen

     uitgaan van dekcellen, bv epitheel, soms endotheel

     Vb: coloncarcinoom, prostaatcarcinoom, mammacarcinoom

2. sarcomen

     uitgaan van kraakbeen: chondrosarcoom

     uitgaan van skeletspieren: rhabdomyosarcoom

     uitgaan van botweefsel: osteosarcoom

3. kanker bloedbereidende organen. 

     leukemie

     ziekte van kahler

     maligne lymfomen. 

De typische kenmerken van kanker

- Voor groei onafhankelijk van externe stimulatie  

 

- Ongevoelig voor groeiremmende factoren 

 

- Cellen gaan niet over tot apoptose 

 

- Cellen met onbeperkte delingscapaciteit 

 

- Weefselinvasie en metastasering 

 

- Stimulering van angiogenese (bloedvatvorming) 

oorzaken van kanker?

Oorzaken van Kanker/risicofactoren

- erfelijkheid

     familiair

     ethniciteit

     geslacht

- geneesmiddelen, bijv cytostatica

- voedsel (verontreiniging) : 

       dierlijke vetten, alcohol, te weinig vezels.

- industriele verontreiniging :

      plastic

      asbest 

- sigaretten, meeroken

- straling: rontgen, Uv-straling

- milieuvervuiling : luchtvervuiling bijvoorbeeld. 

Metastase (1)

-  Lymfogene metastasering:

* via de lymfe die door het weefsel  

      loopt komt het in de lymfebanen  

      en in de rest van het lichaam.  

      regionale lymfklieren

- Hematogene metastasering:  

      * gezwel groeit door in de 

        bloedvaten die rondom het 

        weefsel liggen. (via bloedbaan  

        naar de rest van het lichaam 

        > dochtergezwellen) 

Metastase (2)

Metastase (3) - 2 ernstige vormen

peritonitis carcinomatosa

     > ascitis

 

pleuritis carcinomatosa

     pleuravocht

Oncologie in Cellen en weefsels - samenvatting

Verschil benigne en maligne >  zit in de verandering in Chromosomen 

- Abnormale chromosomen : goed/slecht gedifferentieerd

- Te veel start- en te weinig stopsignalen 

- Celdeling gaat 'out of controle'

 

Bundel van bloedvaatjes > toevoer van voedingsstoffen 

- Maligne cellen niet strak tegen elkaar 

- Afbreken van stukken 

      > Metastase 

          Lymfogeen vs Hematogeen….? 

Meest voorkomende soorten kanker

1 op de 3 mensen krijgt ooit kanker (cijfers KWF uit 2020)

- huidkanker 22.063 diagnoses

- longkanker 13.910 diagnoses

- borstkanker 13.166 diagnoses

- prostaatkanker 12.815 diagnoses

- darmkanker 11.694 diagnoses

- lymfklierkanker en leukemie

verder wordt er gewerkt met: 

de vijf-jaarsoverleving. 

in algemeen: 65% 

Symptomen algemeen

vaak heel vaag in het begin van een ziekte!!!!

- vermoeidheid

- lusteloos

- verminderde eetlust

- misselijkheid

- verkoudheids/griepachtige klachten

- verhoging/koorts

- gewichtsverandering zonder verklaring

De 9 symptomen die een rode vlag moeten geven. 

- Blijvende heesheid of hoest, bloed in opgehoest slijm. 

 

- Slikklachten: als slikken pijn doet of als het eten in de slokdarm niet goed zakt. 

 

- Moedervlekken en huidplekjes die veranderen of die nieuw zijn. 

 

- Een plekje dat schilfert, of een bobbeltje op je huid. 

 

- Een verdikking of bobbeltje ergens in je lichaam. 

 

- Bij de vrouw: ongewoon vaginaal bloedverlies, abnormale afscheiding buiten de menstruatieperiode. Bij de man: pijn of veranderingen aan de zaadballen, zoals zwelling of verharding. 

 

- Blijvende verandering in de ontlasting zonder duidelijke aanleiding, bloedverlies en/of slijm bij de ontlasting. 

 

- Veranderingen bij het plassen: moeilijker kunnen plassen, vaker moeten plassen, pijn bij het plassen of bloed in de urine. 

 

- Gewichtsverlies zonder aanleiding.  

Diagnostiek 

- anamnese en lichamelijk onderzoek 

- beeldvormend onderzoek: rontgen, echo, CT, MRI, fluorescentie onderzoek

- diagnose bevestigen: PA onderzoek (patholoog, onder microscoop)

Dan volgt stageringsonderzoek: TNM systeem. 

T: tumor, differentiatie, grootte en ingroei in directe omgeving (T1- T4)

N (noduli): lymfklieren waarin ook tumor weefsel zit (N0-N2) 

M: metastasen op afstand (M0-M1) 

Behandeling (1) - doelstellingen

Belangrijk!!! 

Curatief:  

gericht op genezing (operatief verwijderde van niet uitgezaaide tumor) 

 

Adjuvante behandeling:  

toegevoegde behandeling die wordt uitgevoerd na een curatieve behandeling. (bv chemotherapie na operatie tegen mogelijk niet waarneembare uitzaaiingen)  

 

neo-adjuvante behandeling:  

een toegevoegde behandeling die uitgevoerd wordt voor een curatieve behandeling (bv bestraling voorafgaand aan een operatie) 

 

Palliatieve behandeling:  

gericht op afremmen van de tumor of verminderen van de klachten wanneer de ziekte ongeneselijk is 

Behandeling (2)

Welke behandelingen zijn er? 

   - Chirurgische therapie 

   - Radiotherapie straling  

          uitwendig / inwendig

          50% palliatie > mn bij botmeta's 

   - Chemotherapie 

   - (anti-)Hormonale therapie 

   - anders: Immunotherapie, stamceltrans-

                     plantatie, hyperthermie

 

Wat zijn complicaties/bijwerkingen?? 

   - lokaal cellen. 

   - sneldelende goede cellen : beenmerg, 

      (darm)slijmvlies, geslachtscellen, haarcellen

Volgende keer: 

Ziekten van stofwisseling, endocriene stelsel en immuunsysteem

Ter voorbereiding/bijbehorende literatuur: 

Zorgpad, Algemeen ziekenhuis, hoofdstukken 13 en 19 

Speedquizz. 

vragen: 

multiple choice

30 seconden per vraag. 

Stelling: de meest voorkomende oorzaak van longkanker is roken

1. waar
2. niet waar

Stelling: een neo-adjuvante behandeling is een bestraling of chemo voorafgaand aan een curatieve behandeling tegen kanker

1. waar
2. niet waar

Een metastase die zich elders hecht, noem je?

1. secundaire tumor
2. dochter gezwel

Stelling: aan benigne tumoren ga je nooit dood

1. waar
2. niet waar

Oncologie betekent?

1. de Leer der Tumoren
2. de Leer der Maligniteit

wat is fysiologisch het verschil tussen benigne en maligne?

1. Overactieve celkern waarbij de celdeling versnelt
2. te veel START- of te weinig STOP cellen

stelling: een palliatieve behandeling is gericht op het genezen van de patient

1. waar
2. niet waar

Bij welke vorm van metastase is een maligne tumor in een verder stadium?

1. hematogene metastasering
2. lymfogene metastasering

Prijsuitreiking.