6.6 gedrag bij mensen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Leg uit wat het verschil is tussen conditionering en een geconditioneerde reflex.

TO DO 

les 1         * viel uit... maar er was huiswerk! en er staat iets op de ELO...

                   

les 2/3     * voorbeeld van PO                       maandag 10:00-12:00

                   * werken aan afronding H6

Eigenlijk start H7, maar we schuiven alles een week op. 

Let op: de toetsstof blijft hetzelfde, zorg dat je op tijd begint met leren. 

Weinig tijd voor herhaling in de les. 

               

Een onderzoek...

Inleiding: Gedrag van pissebedden

Pissebedden leven van planten en van plantaardig afval. Je kunt pissebedden buiten vinden, onder stenen of onder oude stukken hout. Als je het voorwerp waar ze onder zitten optilt, kruipen de pissebedden meteen ergens anders onder. Dit gedrag is een respons op prikkels. 

Je kunt verschillende prikkels bedenken die veroorzaken dat pissebedden wegkruipen. De pissebedden kunnen bijvoorbeeld plaatsen opzoeken die koel, vochtig of donker zijn.

Onderzoeksvraag

Hebben pissebedden voorkeur voor een warme of voor een koude omgeving?

ONDERZOEKSVRAAG: "Hebben pissebedden voorkeur voor een warme of voor een koude omgeving?"

Stel voor dit onderzoek een HYPOTHESE op.
Gebruik hiervoor gegevens uit de INLEIDING.

ONDERZOEKSVRAAG: "Hebben pissebedden voorkeur voor een warme of voor een koude omgeving?"

Stel voor dit onderzoek een METHODE op.

nu volgt een filmpje over sociaal gedrag

eusociaal = speciale samenlevingsvorm waar insecten broedzorg delen, er speciale ruimtes zijn waar de jongen worden grootgebracht, etc.

Schrijf alle voordelen van sociaal gedrag op die je hoort en ziet.

Wat is volgens het filmpje het voordeel van het leven in groepen?

Wat versta jij onder communiceren?

SCHRIJF OP - BLZ 

sociaal gedrag

* het gedrag van soortgenoten t.o.v. elkaar

* vb functie: informatieoverdracht, vaststelling van rangorde en taakverdeling binnen groepen

* handeling van individu is prikkel voor gedrag van soortgenoot 

* prikkels bij sociaal gedrag heten signalen

communiceren 

* signaaloverdracht tussen soortgenoten 

* kan met kleur, geur, geluid, houding, gebaren, taal

Kijktip op Netflix Our Planet

stalk-eyed fly: klassiek voorbeeld van seksuele selectie. 

Van welk type gedrag is dit een voorbeeld?

voorbeeld van imponeergedrag

SCHRIJF OP - BLZ 

balts

* functie: vergroot de bereidheid tot paren

* 'vorm': bestaat uit een combinatie van handelingen uit andere gedragssystemen 

geritualiseerd gedrag                  handelingen die worden overdreven, omgevormd e/of versneld

                                                                zodat ze een signaalfunctie krijgen

bronst                   bereidheid tot paring bij zoogdieren

Kijktip op Netflix: Dancing With The Birds

zelfs bijen hebben cognitie: bewustzijn, redeneren, herinneren en oordelen. 

Experiment: bijen in Y-vormig doolhof geplaatst, twee armen allebei andere kleur, een arm zelfde kleur als eerste stuk. Beloning bij zelfde kleur. Als dan gestreept doolhof, dan kozen bijen voor arm met dezelfde orientatie als eerste stuk. Conclusie: bijen kunnen onderscheid maken tussen 'hetzelfde' en 'verschillend'. 

Nog een stapje verder in cognitie: probleem oplossen.

Hoe heet deze vorm van leren?

SCHRIJF OP - BLZ 99-100

imitatie

* leren door gedrag van soortgenoten na te doen

* kan ook nieuw gedrag zijn 

inzicht

* dier of mens kan in een nieuwe situatie de oplossing van een probleem vinden door ervaringen uit het verleden op een andere wijze te combineren

6.6 gedrag bij mensen

TO DO - deze week

les 1       * bespreken 6.6 sociaal gedrag

  

les 2       * bespreken 6.5 vorming van gedrag

les 3        * herhalen H5 en H6

LEERDOELEN

6.6

* Je kunt aan de hand van een context toelichten wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen gedrag bij mensen en dieren.

kernbegrippen

sleutelprikkel / supranormale prikkel                                         

aangeboren / aangeleerd                  leerprocessen

rolgedrag en rolpatronen / normen en waarden                   cultuur

Zoek voorbeelden op van cultuur bij dieren.
(Zoek ook eens op: examples of animal culture)
Dan heb je nog meer bronnen!

BEGRIPPENLIJST

sociaal gedrag

signalen

communiceren

geritualiseerd gedrag

bronst

territoriumgedrag

dreiggedrag

rangorde

pikorde

imponeergedrag

verzoeningsgedrag

staten

Wanneer vind jij dat je
sociaal gedrag laat zien?

Wat is voor dieren het voordeel
van sociaal gedrag?