H1 par. 1.1 Problemen in de kerk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Memo havo/atheneum 2

H1. De tijd van ontdekkers en hervormers

par. 1.1 Problemen in de kerk

Renaissance

Leerdoelen

• Ken je de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

Kerk en keizer

• In Europa waren de mensen katholiek.
• Alleen in een deel van Spanje woonden moslims.
• Iedereen moest leven volgens de regels van de kerk.
• Vanaf 1200 werden ketters opgespoord.
• Deze mensen werden gedwongen katholiek te worden.
• Vorsten hielpen de kerk hierbij.
  

Keizer Karel V

• 1515-1555
• Baas van Spanje, de Nederlanden, Duitse Rijk.
• Al zijn onderdanen moesten katholiek zijn.
  

Keizer Karel V

• Boeken met kritiek op de kerk werden verboden.
• Prediken over het nieuwe geloof werd bestraft.
• Net als het verstoppen van ketters.
• Straffen waren onthoofding en de brandstapel.
  

Keizer Karel V

• Karel was bang voor ruzies over het juiste geloof.
• En het katholieke geloof verbond al zijn onderdanen in zijn grote rijk.
• Daarom trad hij zo hard op.
  

Nog meer kritiek op de kerk

• Na 1500 nog meer kritiek op de kerk.
• Bijvoorbeeld door Maarten Luther.
  

Welke kritiek had Maarten Luther op de kerk? Geef 1 voorbeeld.

Maarten Luther & de bijbel

• In de bijbel stond hoe je je moest gedragen.
• Daarvoor heb je de geestelijken niet nodig.
• De bijbel was echter in het latijn geschreven.
• Dit konden mensen niet lezen.
• Daarom vertaalde Luther de bijbel naar het Duits.
• Wat niet in de bijbel stond, moest worden afgeschaft.
• Zoals het pausdom en het vereren van heiligen.
  

Hoe kom je volgens Luther in de hemel terecht?

1. Door goed naar de geestelijken te luisteren
2. Door heiligen te vereren
3. Door aflaten te kopen
4. Door veel te bidden en echt te geloven

Bedenk hoe de volgelingen van Luther genoemd werden.

Maarten Luther

• De paus zette Luther als straf voor zijn kritiek uit de kerk.
• Keizer Karel V verklaarde Luther vervolgens vogelvrij.
• Luther werd door een aantal Duitse vorsten beschermd.
• Mensen moesten namelijk zelf hun geloof kunnen kiezen.
• Ook steunden ze Luther, omdat Luther zei dat een vorst de baas van de kerk was i.p.v. de paus.
• Dit betekende meer macht voor de vorsten.
  

Johannes Calvijn

• Gelovigen moeten zelf bepalen wat er in de kerk gebeurt.
• Gelovigen hebben het recht om in opstand te komen tegen een vorst als zij het niet eens zijn met de gang van zaken.
• Veel aanhangers in de Nederlanden: calvnisten.
  

Hervormers

• Mensen zoals Luther en Calvijn noemen we hervormers.
• Zij wilden dat de kerk zou veranderen: hervorming.
• De paus zette Luther, Calvijn en hun aanhangers uit de kerk.
• Er ontstond een splitsing in de christelijke kerk:
• Rooms-katholieken bleven trouw aan de paus in Rome.
• Protestanten waren het eens met de hervormers.
  

Katholieken

• Trouw aan de paus in Rome
• Kerken versierd met beelden, schilderijen etc.
• Heiligenverering
• Priesters mogen niet trouwen
• Alleen via een priester vergiffenis vragen aan God
  

Protestanten

• Geen paus
• Sobere kerken
• Geen heiligen 
• Priesters mogen trouwen
• Zelf vergiffenis vragen aan God
  

Bloedige oorlogen

• In de 16e eeuw vonden er bloedige oorlogen plaats.
• Katholieke vorsten steunden namelijk de kerk bij het bestrijden van het protestantse geloof.
• Protestantse vorsten en burgers werden bestreden.
  

Sleep de zinnen in de juiste tijdsvolgorde van vroeger naar later

Luther verdedigt zich voor Karel V in Worms

Luther schrijft een brief met 95 stellingen

Luther schrijft de Bijbel in het Duits

De paus doet Luther in de ban

Onjuist

Juist

Toen Luther zijn stellingen bedacht wilde hij een

nieuwe kerk beginnen.

Wat past bij Maarten Luther en wat bij de paus?

Luther

Paus

95 stellingen

Aflaten verkopen

Bijbelvertaling

Vereren van heiligen

Katholiek

Protestant

trouw aan de paus 

Luther en Calvijn 

heiligen horen niet bij de kerk 

Bijbel in het latijn

Deze "toets" gaat over het tijdvak van ontdekkers en hervormers.
Wat zijn hervormers

1. Mensen die een land anders hebben ingedeeld.
2. Mensen die het leger hebben hervormd.
3. Mensen die het geloof hebben veranderd.
4. De Nederlandse opstandelingen.

Ontdekkers en hervormers is

1. De vijftiende eeuw
2. De zestiende eeuw
3. De zeventiende eeuw
4. De achttiende eeuw

"Hervormers"

Dit hoort bij

1. Protestanten
2. Katholieken

de belangrijkste hervormer in de Republiek

1. Calvijn
2. Luther

En verder....

- Goed lezen 1.1

- maken 7 t/m 14 (1.1) op Memo Online

Klaar? Oefen evt.met flitskaarten of werk aan een ander vak